Aan het einde van de middeleeuwen ontstond in Italië een nieuwe manier van leven en een nieuw soort kunst. Daarin werd opnieuw een voorbeeld genomen aan de klassieke oudheid.
In deze opdracht staat de renaissance centraal.
In de video hieronder maak je kennis met renaissance.
De kunstenaars in de renaissance moesten een 'homo universalis' zijn.
Bespreek na het kijken van de video met een klasgenoot wat hiermee wordt bedoeld.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
in eigen woorden beschrijven wat er wordt bedoeld met de renaissance.
twee oorzaken en achtergronden van het ontstaan van het humanisme en de renaissance beschrijven.
illustreren hoe de veranderende kijk op de wereld te zien is in kunstwerken uit die tijd.
zelf voorbeelden selecteren van dit nieuwe mens- en wereldbeeld en deze ordenen en toelichten.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het lezen van de Kennisbanken 'Renaissance' en 'Florence en De' Medici' vragen over de renaissance beantwoorden.
Stap 2
Je kunt de juiste zinnen kiezen die de veranderingen in de kunst door de steun van 'De' Medici' aangeven.
Stap 3
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank 'Beroemde kunstenaars' verschillende kunstwerken bestuderen en uitleggen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de kennisbank en de begrippenlijst die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht A
Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets.
Eindopdracht B
Als je kiest voor eindopdracht B ontwerp je een villa volgens de uitgangspunten van de renaissance.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Voor de tekenopdracht: A3-tekenpapier, liniaal, potlood.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Kennisbank
Het wapen van de 'Medici'.
In de middeleeuwen leefden de meeste mensen een sober en godsvruchtig leven.
Gehoorzaamheid aan de kerk was vanzelfsprekend. Mensen waren bang voor straf in het hiernamaals.
De invloed van de Griekse en Romeinse beschaving raakte in de middeleeuwen op de achtergrond.
Tijdens de renaissance (wedergeboorte) veranderde dat.
Los van de kerk ontwikkelde zich in de 14e eeuw een hernieuwde belangstelling voor kunst, wetenschap en literatuur van de Romeinen en Grieken uit de klassieke oudheid.
Bestudeer uit de Kennisbank de volgende twee onderdelen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Pestepidemie
Periode halverwege de 14e eeuw waarin de pest veel slachtoffers maakt.
Kooplieden
Personen die handelsproducten kopen of verkopen om winst te maken.
Stadstaat
Een staat bestaande uit een stad en het stuk land er omheen.
Olieverf
Verf gemaakt op basis van lijnolie en pigment, in die tijd een nieuw product dat een veel verfijndere techniek mogelijk maakte.
Tempera
Schilderstechniek waarbij met ei of colloïde (op lijm gelijkende stof) gebonden kleuren op een gips- of krijtondergrond worden geschilderd. Tempera werd vooral voor de opkomst van de olieschilderkunst in de 15e eeuw gebruikt.
Michelangelo
Michelangelo was een Italiaans kunstschilder, beeldhouwer, architect en dichter. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste kunstenaars uit de Italiaanse renaissance.
Jan van Eyck
Jan van Eyck was tijdens zijn leven waarschijnlijk de beroemdste schilder van Europa en stond al vroeg bekend als de "uitvinder" van de olieverfschilderkunst. Dit laatste bleek echter niet waar te zijn, wel heeft van Eyck in de ontwikkeling van deze techniek een doorslaggevende rol gespeeld.
Erasmus
Erasmus is een internationale geleerde afkomstig uit de Lage Landen. Hij bestudeerde onder andere Bijbelteksten en zorgde voor nieuwe vertalingen in het Latijn.
Humanist
Aanhanger van het humanisme. Humanisten grepen terug op de ideeën en de cultuur uit de klassieke oudheid. Zij legden nadruk op menselijke waardigheid. Humanisten waren tegen de kerkelijke dogma's en benadrukten een individuele manier van geloven.
Mensbeeld
Een doordachte en samenhangende voorstelling van wat het betekent mens te zijn.
Leonardo da Vinci
Een bekende kunstenaar. Naast schilder, beeldhouwer en architect was hij ook uitvinder, ingenieur en nog veel meer. Er wordt wel gezegd dat hij het beste voorbeeld uit de geschiedenis is van een homo universalis, dat betekent ongeveer: iemand die alles kan.
Petrarca
Een Italiaans dichter en prozaschrijver, ook de grondlegger van het humanisme.
Filippo Brunelleschi (1377-1446)
Een architect, ingenieur, goudsmid en beeldhouwer uit de Italiaanse renaissance. Hij is vooral bekend door zijn herontdekking van het perspectief en voor de bouw van de koepel van de Santa Maria del Fiore.
Eindopdracht A: Toets
Als je kiest voor eindopdracht A maak je de toets 'Mens- en wereldbeeld'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Als eindproduct van deze opdracht maak je een perspectieftekening van een gebouw. In deze tekening pas je een nieuwe tekentechniek toe uit de tijd van de renaissance. Je kunt er gebouwen en voorwerpen diepte mee geven. De renaissancekunstenaars hadden veel succes met hun uitvinding! In hun gebouwen pasten ze ook weer stijlkenmerken van de oudheid toe, zoals driehoekige frontons, pilaren en bogen. Kijk maar eens naar het voorbeeld op de afbeelding.
Stel je voor: je bent een jonge kunstenaar in Florence. Je krijgt van Lorenzo De' Medici opdracht een nieuwe villa te ontwerpen volgens de nieuwste smaak: de renaissance.
In de renaissance bedachten kunstenaars een nieuwe manier om de ruimte realistisch af te beelden. Door lijnen te trekken vanaf twee verdwijnpunten op de horizon, konden ze afgebeelde gebouwen en voorwerpen diepte geven. Deze methode noem je het lijnperspectief.
Om zelf te ontdekken hoe je een perspectieftekening maakt, kun je de website Wikipedia gebruiken. Daarin staat uitleg over het lijnperspectief.
Wil je een goed voorbeeld? De beroemdste bouwer van villa’s tijdens de renaissance was Palladio.
Ga naar Google en vul het woord Palladio in bij het onderdeel: 'afbeeldingen'.
Zoek hier maar eens voorbeelden van zijn werk, en let erop hoe hij Griekse en Romeinse voorbeelden gebruikte in zijn ontwerpen!
Beoordeling
Jullie krijgen een goede beoordeling voor de opdracht als:
De tekening is gemaakt met behulp van twee verdwijnpunten op de horizon.
Er een duidelijk perspectief aanwezig is in het afgebeelde gebouw.
Het afgebeelde gebouw enkele kenmerken van de renaissance-architectuur bevat.
De tekening er verzorgd uitziet.
De tekening op tijd klaar is.
Klaar?
Laat de tekening beoordelen door jullie docent.
Met een tekening kun je informatie presenteren. Je kunt je tekening eventueel combineren met stukjes tekst. Door je tekening kun je bijvoorbeeld ook laten zien welk standpunt je inneemt en hoe je over iets denkt.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vind je het een goede intro om de opdracht mee te beginnen?
Waarom wel of waarom niet?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je vertellen wat er veranderd is aan het mens- en wereldbeeld?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uren met de opdracht bezig zou zijn.
Als je koos voor de tekenopdracht. Had je dan voldoende tijd?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het fijn om de opdracht alleen te doen? Welke voordelen heeft alleen werken vergeleken met samenwerken?
Het arrangement Mens- en wereldbeeld - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp Mens- en wereldbeeld. In de Middeleeuwen leefden mensen sober en godvruchtig, gehoorzaam aan de kerk uit angst voor straf in het hiernamaals. Tijdens de Renaissance veranderde dit. In de 14e eeuw ontstond een hernieuwde interesse voor kunst, wetenschap en literatuur uit de oudheid los van de kerk. Economisch verval en pestepidemieën zorgden voor een duistere periode. In Italië bloeiden handelssteden op, waar kooplieden de dienst uitmaakten. Het begrip 'middeleeuwen' werd tijdens de Renaissance bedacht door Italiaanse humanisten die deze periode zagen als een obstakel tussen hen en de verheven cultuur van de Grieken en Romeinen. Humanisten geloofden in de onbegrensde mogelijkheden van de mens en legden nadruk op menselijke waardigheid. Ze keerden zich tegen de kerkelijke dogma's en benadrukten een individuele manier van geloven. Kunst, architectuur en literatuur bereikten uitzonderlijke prestaties. Humanisten bestudeerden en schreven boeken in de stijl van de klassieke oudheid. Het humanisme legde de basis voor de reformatie. Bekende humanisten waren Erasmus, Petrarca en andere Italiaanse denkers. Kunstenaars uit de Renaissance gebruikten olieverf en streefden naar realistische weergave van mensen en de natuur. Florence was het centrum van de Renaissance met invloedrijke figuren zoals de familie De' Medici en kunstenaars als Michelangelo en Leonardo da Vinci. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: stadstaat, tempera, Jan van Eyck en mensbeeld
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Renaissance;
De tijd van ontdekkers en hervormers (1500 - 1600);
Geschiedenis;
Veranderend mens- en wereldbeeld in de Renaissance;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 5 met het onderwerp Mens- en wereldbeeld. In de Middeleeuwen leefden mensen sober en godvruchtig, gehoorzaam aan de kerk uit angst voor straf in het hiernamaals. Tijdens de Renaissance veranderde dit. In de 14e eeuw ontstond een hernieuwde interesse voor kunst, wetenschap en literatuur uit de oudheid los van de kerk. Economisch verval en pestepidemieën zorgden voor een duistere periode. In Italië bloeiden handelssteden op, waar kooplieden de dienst uitmaakten. Het begrip 'middeleeuwen' werd tijdens de Renaissance bedacht door Italiaanse humanisten die deze periode zagen als een obstakel tussen hen en de verheven cultuur van de Grieken en Romeinen. Humanisten geloofden in de onbegrensde mogelijkheden van de mens en legden nadruk op menselijke waardigheid. Ze keerden zich tegen de kerkelijke dogma's en benadrukten een individuele manier van geloven. Kunst, architectuur en literatuur bereikten uitzonderlijke prestaties. Humanisten bestudeerden en schreven boeken in de stijl van de klassieke oudheid. Het humanisme legde de basis voor de reformatie. Bekende humanisten waren Erasmus, Petrarca en andere Italiaanse denkers. Kunstenaars uit de Renaissance gebruikten olieverf en streefden naar realistische weergave van mensen en de natuur. Florence was het centrum van de Renaissance met invloedrijke figuren zoals de familie De' Medici en kunstenaars als Michelangelo en Leonardo da Vinci. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: stadstaat, tempera, Jan van Eyck en mensbeeld
Aan het einde van de middeleeuwen ontstond in Italië een nieuwe manier van leven en een nieuw soort kunst. Daarin werd opnieuw een voorbeeld genomen aan de klassieke oudheid.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Als eindproduct van deze opdracht maak je een perspectieftekening van een gebouw. In deze tekening pas je een nieuwe tekentechniek toe uit de tijd van de renaissance. Je kunt er gebouwen en voorwerpen diepte mee geven. De renaissancekunstenaars hadden veel succes met hun uitvinding! In hun gebouwen pasten ze ook weer stijlkenmerken van de oudheid toe, zoals driehoekige frontons, pilaren en bogen. Kijk maar eens naar het voorbeeld op de afbeelding.
Intro
