Op 1 april2002 is de NederlandseFlora- en faunawet in werking getreden. Deze nieuwe wet regelt de bescherming van dier- en plantensoorten. De Flora- en faunawet bundelt de bepalingen die voorheen in verschillende wetten waren opgenomen, de:
Tevens is de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (Europees) en het CITES-verdrag geïmplementeerd in deze wet.
Hierdoor moet het inzichtelijker zijn wat wel en niet mag. Hierdoor heeft Nederland nu één wet voor de bescherming van in het wild voorkomende soorten.
welke soorten zijn beschermd?
Beschermde soorten
Deze Flora- en faunawet regelt de bescherming van soorten. Onder de Flora- en faunawet zijn als beschermde soorten aangewezen:
een aantal inheemse plantensoorten;
alle van nature in Nederland voorkomende soorten zoogdieren (met uitzondering van zwarte rat, bruine rat en huismuis);
alle van nature op het Europese grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie voorkomende vogelsoorten;
alle van nature in Nederland voorkomende amfibieën- en reptielensoorten,
alle van nature in Nederland voorkomende vissoorten (met uitzondering van soorten in Visserijwet 1963);
een aantal overige inheemse diersoorten aangewezen als beschermde soort;
Daarnaast is een aantal uitheemse dier- en plantensoorten als beschermde soort aangewezen.
De wet heeft betrekking op onder meer beheer en schadebestrijding, jacht, handel en bezit en overige menselijke activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten.
Doelstelling
Doelstelling wet
De doelstelling van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten- en diersoorten. Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe verboden zijn. Daarnaast erkent de wet dat ook dieren die geen direct nut opleveren voor de mens van onvervangbare waarde zijn (erkenning van de intrinsieke waarde). Van het verbod op schadelijke handelingen ('nee') kan onder voorwaarden ('tenzij') worden afgeweken, met een ontheffing of vrijstelling. Het verlenen hiervan is de bevoegdheid van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit of, in geval van beheer en schadebestrijding, van Gedeputeerde Staten.
Zorgplicht
Zorgplicht
In de Flora- en faunawet is een zorgplicht opgenomen (artikel 2, lid 1: Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving. artikel 2, lid 2: De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zo veel mogelijk te beperken of ongedaan te maken). De zorgplicht geldt altijd en voor alle planten en dieren, of ze beschermd zijn of niet, en in het geval dat ze beschermd zijn ook als er ontheffing of vrijstelling is verleend. De zorgplicht betekent niet dat er geen dieren mogen worden gedood, maar wel dat dit, indien noodzakelijk, op zodanige wijze gebeurt dat het lijden zo beperkt mogelijk is.
een aantal bepalingen uit deze wet
Verbodsbepalingen
De Flora- en faunawet bevat een aantal verbodsbepalingen om er voor te zorgen dat in het wild levende soorten zo veel mogelijk met rust worden gelaten.
Artikel 8: Het is verboden beschermde planten te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen.
Artikel 9: Het is verboden beschermde dieren te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen.
Artikel 10: Het is verboden beschermde dieren opzettelijk te verontrusten.
Artikel 11: Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van beschermde dieren te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren.
Artikel 12: Het is verboden eieren van beschermde dieren te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen.
Artikel 13: Het is verboden planten of producten van planten, of dieren dan wel eieren, nesten of producten van beschermde dieren te koop te vragen, te kopen of te verwerven, ten verkoop voorhanden of in voorraad te hebben, te verkopen of ten verkoop aan te bieden, te vervoeren, ten vervoer aan te bieden, af te leveren, te gebruiken voor commercieel gewin, te huren of te verhuren, te ruilen of in ruil aan te bieden, uit te wisselen of tentoon te stellen voor handelsdoeleinden, binnen of buiten het grondgebied van Nederland te brengen of onder zich te hebben.
Artikel 14, eerste lid: Het is verboden dieren of eieren van dieren in de vrije natuur uit te zetten.
Artikel 14, tweede lid: Het is verboden planten behorende tot bij algemene maatregel van bestuur aangewezen soorten in de vrije natuur te planten of uit te zaaien.
bescherming gebied
Beschermde leefomgeving
De Flora- en faunawet maakt het mogelijk een landschapselement of object aan te wijzen als beschermde leefomgeving. De provincie is hiervoor het bevoegd gezag. Deze mogelijkheid is in de wet opgenomen om locaties die van groot belang zijn voor het voortbestaan van een planten- of diersoort te beschermen. Hierbij valt te denken aan een fort of bunker waar vleermuizen overwinteren, een dassenburcht, een plek waar orchideeën groeien of een muur met daarop beschermde planten.
De aanwijzing tot beschermde leefomgeving maakt het mogelijk bepaalde handelingen te verbieden of strenge voorwaarden te stellen aan de handelingen die op die bewuste plaats de kwaliteit kunnen aantasten.
handhaving
Handhaving
De bestuursrechtelijke handhaving wordt verricht door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Via het bestuursrecht proberen zij overtredingen te voorkomen, dan wel overtredingen te stoppen en herstellende maatregelen af te dwingen. Zij controleren ruimtelijke ingrepen en worden getipt onder andere via hun digitale meldingsformulier. Wanneer een ingreep invloed kan hebben op de natuur, kan een ontheffing worden aangevraagd. Afhankelijk van welke soorten voorkomen op de locatie moet vervolgens een 'toets' worden verricht. De keuze voor toets is afhankelijk van de tabel waar de soorten op staan die voorkomen op de locatie. De strafrechtelijke handhaving wordt verricht door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), ook gaan zij in opdracht van Dienst Regelingen ter plaatse om een project te controleren.
Voorbeeld: Iemand is eigenaar van een woning. Hij wil zijn dak vervangen omdat het lekt. Hij is ervan op de hoogte dat er vleermuizen onder het dak naar binnen vliegen en in de spouwmuur gaan zitten. Deze vleermuis komt toevallig voor in tabel 3 van de Flora- en faunawet. In dit geval moet de persoon een uitgebreide vergunning aanvragen en onderbouwen waarom hij deze ingreep wil doen. Het is heel aannemelijk dat de vleermuizen hinder ondervinden van zijn werkzaamheden en wellicht na de ingreep niet meer tussen de muur kunnen gaan zitten.
Verder dient ook rekening te worden gehouden met seizoenen. Vooral broedvogels kunnen overal voorkomen. Deze staan op tabel 3 en verstoring van broedvogels is zo gebeurd. Om die reden is het verstandiger om de activiteit te verplaatsen buiten het broedseizoen
gedragscode
De komst van de flora en faunawet heeft grote gevolgen voor het werken in de gemeentelijke groenvoorziening en ruimtelijke ontwikkeling. De wetgeving beschrijft tenslotte nauwkeurig de beschermstatus van de flora en fauna. Om werkzaamheden in deze gebieden correct te laten verlopen dienen de uitvoerende organisaties in het bezit te zijn van een gedragscode of de eerder genoemde ontheffing. Met de gedragscode wordt op voorhand getoetst of iedereen op de hoogte is van de regelgeving. Het voordeel van de gedragscode is dat ontheffingen niet meer noodzakelijk zijn, mits de gedragscode nageleefd wordt. Een goedgekeurde gedragscode heeft een geldigheidsduur van 5 jaar voor alle in de gedragscode beschreven categorieën.
In de gedragscode laten bedrijven zien hoe ze hun werk uitvoeren, terwijl ze rekening houden met de Flora en Faunawet.
Bestendig beheer is het in stand houden van een situatie in een gebied waar beschermde soorten aanwezig zijn. Er vindt regelmatig onderhoud plaats. Hierdoor is de kans kleiner dat beschermde soorten zich op die plek gaan vestigen.
Regelmatig onderhoud geeft veel minder verstoring dan renovatie of nieuwe aanleg. Bij dergelijke werkzaamheden is de kans groot dat je dieren en/of planten gaat verstoren.
rode lijst
Rode lijsten zijn lijsten waarop per land de in hun voortbestaan bedreigde dier- en plantensoorten staan.
Op de Rode lijsten staan, naast de bedreigde soorten, beschermingsmaatregelen om deze soorten weer in aantal te laten toenemen. Doordat overheden en terreinbeherende organisaties bij hun beleid en beheer rekening houden met de Rode lijsten, wordt gehoopt dat van de nu bedreigde organismen er over tien jaar een aantal niet meer bedreigd zal zijn en dus van de Rode lijst afgevoerd kan worden.
Hieronder de links naar de diverse rode lijsten. Klik je op een plant of dier, dan krijg je meteen een afbeelding te zien. Handig!
In de Vecht bij Dalfsen is de woekerplant de 'grote waternavel' aangetroffen. De waterplant hoort niet in de Vecht thuis en is daarom verwijderd.
Het waterschap trof de exoot uit Zuid-Amerika aan bij de Blauwe Bogen brug in Dalfsen. De plant kan vanuit de oever grote plakkaten vormen en daardoor het water volledig verstoppen. Bij de brug was al één groot plakkaat ontstaan en er waren ook al kleine groeiplekken te zien.
Medewerkers van het waterschap hebben de plakkaten en groeiplekken weggehaald en de wortels in de oever zijn weggebrand. De plant wordt al jaren gevreesd in Europa omdat het voor veel problemen kan zorgen. De handel in de plant is ook al jaren verboden.
discussie over invasieve soorten
Invasieve soorten kunnen schadelijk zijn. Denk aan volksgezondheid. Voorbeelden zijn reuzenberenklauw en Ambrosia. Daarnaast economische schade door oogstverlies, schade aan infrastructuur (waternavel in de rivier) of hoge beheerskosten. Tenslotte kan het zijn dat de biodiversiteit gevaar loopt als er slechts 1 invasieve soort massaal voorkomt.
In Nederland en Belgie zijn verschillende lijsten met invasieve soorten. Het geeft al aan dat het begrip invasief niet altijd even duidelijk is.
Er zijn natuurbeheerders die van mening zijn dat alle exoten bestreden moeten worden. Anderen gaan veel minder ver. Sommige inheemse planten kunnen ook woekeren. Denk aan oevers vol riet of pijpenstrootje op vergraste heide. Sommige invasieve soorten hebben ook positieve eigenschappen zoals bijenplant, waterzuiveraar of voedselplant.
Vaak ontstaat er na verloop van tijd een nieuw evenwicht.
Donkergroen Hengelo verwijderd regelmatig voor waterschap vechtstromen de sterk woekerende waterplanten. In de video en in de link alle achtergrondinformatie.
Op de website van het exotencentrum vind je veel informatie. Daarnaast is er een folder in de bijlage voor het publiek. Waterschappen vertellen hier aan het publiek wat het effect is als je aquariumplanten of dieren in een sloot of vijver weggooit.
Het arrangement Flora en fauna wet is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Johan Schuppert
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2023-07-20 20:20:51
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
gedragscode nieuw
