Menu

Over kleuren en hun betekenissen

Goudgeel

De goudgele godin Oxum, collectie Tropenmuseum
De goudgele godin Oxum, collectie Tropenmuseum

 

Geel wordt wereldwijd geassocieerd met vrolijkheid, zon en warmte. Denk bijvoorbeeld maar eens aan goudgele zonnebloemen of een gele smiley en u wordt vanzelf blij. Welke betekenis aan geel wordt toegekend, is vooral cultureel bepaald.

In Europa werd geel al in de middeleeuwen gebruikt ter waarschuwing voor gevaar. Wanneer in een stad de pest was uitgebroken, werd er een gele vlag uitgehangen. Nu wordt op schepen nog steeds een gele vlag gehesen, wanneer er aan boord een besmettelijke ziekte is uitgebroken. In het vlaggenalfabet staat een gele vlag voor de letter Q, wat in dit geval "quarantaine" betekent. In diezelfde middeleeuwen was geel ook de kleur van de uitgestotenen en verraders. Prostituees, beulsknechten, huursoldaten en Joden waren verplicht geel te dragen om te laten zien wie ze waren. Geel werd echter ook in verband gebracht met haat en vijandschap, gierigheid, afgunst, egoïsme. Wie kent niet de uitdrukking 'geel van nijd worden' of 'zich groen en geel ergeren'? Gezegden waarin de kleur geel met negatieve eigenschappen wordt geassocieerd. Geel is namelijk de kleur van gal en in die tijd geloofde men dat ergernis zijn oorsprong vond in de gal: te veel ergernis zou leiden tot een gele huid omdat de gal niet meer in het lichaam kon worden afgevoerd. Later in Nazi Duitsland werd ook de kleur geel gebruikt om de Joden te discrimineren: de nationaalsocialisten dwongen hen een gele davidster te dragen.

Maar over het algemeen wordt de kleur geel wereldwijd toch vaker een positieve betekenis toegedicht, zoals eerder vermeld. Denk bijvoorbeeld aan de Tour de France, waar de aanvoerder van het klassement in de gele trui mag rijden. Geel wordt ook als kleur gewaardeerd in de religieuze wereld: bij de christenen is het de kleur van Pasen en de paus (gecombineerd met wit) en in veel Aziatische landen is geel een heilige kleur, die staat voor gelukzaligheid, harmonie, roem en wijsheid: in Thailand gaan de Boeddhistische monniken geheel in het geel gekleed.
Ook de inheemse bewoners van het Zuid-Amerikaanse Amazonegebied waarderen de kleur geel al eeuwenlang. Voor hun sieraden en hoofdtooien maken (en maakten) Braziliaanse indianen graag gebruik van gele veren. Als geelgekleurde vogels zeldzaam zijn in hun leefomgeving dan helpen zij Moeder Natuur een handje door "tapirage" toe te passen: zij zorgen voor een permanente verandering van de oorspronkelijke verenkleur door bij een (jonge) vogel enkele veren uit te trekken en de vogelhuid op die plaatsen in te smeren met een mengsel van het bloed van een kikker of pad en het sap van bepaalde planten. Deze voor de vogel vrij pijnlijke ingreep heeft als resultaat dat hij voortaan (oranje)gele veren krijgt.
Dit lijden om een kleur is de orixas bespaard gebleven. Ieder van deze - oorspronkelijk West-Afrikaanse - godheden uit de Afro-Braziliaanse candomblé en umbanda religies heeft zijn of haar eigen kleur. Voor de hier afgebeelde mooie maar onbetrouwbare orixa Oxum is dat (goud)geel. Zij is de godin van de Afrikaanse rivier Oxum en van al het zoete water. Het medium, dat tijdens een dienst in trance raakt en wordt bezeten door haar, draagt een geel kostuum en ook haar attribuut, een waaier, is (goud)geel van kleur.Het gipsen beeld wordt geplaatst op een umbanda of candomblé altaar in een tempel of thuis ter verering.

Colofon

Het arrangement Over kleuren en hun betekenissen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Corine Bliek
Laatst gewijzigd
2014-06-13 10:19:31
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

De Stichting Volkenkundige Collectie Nederland (SVCN) is een samenwerkingsverband van het Museon, Museum Volkenkunde, het Tropenmuseum en het Afrika Museum. De SVCN heeft ten doel om gezamenlijke activiteiten en initiatieven op het gebied van het verzamelen, behouden, beheren, onderzoeken en presenteren van de collecties van de bij de stichting aangesloten musea te ondersteunen. Ook de collecties van het inmiddels gesloten Museum Nusantara en de Volkenkundige Collectie van de Universiteit Groningen, de collectie \'Museum Gerardus van der Leeuw\', zijn nog steeds opgenomen in de totale volkenkundige collectie Nederland. De stichting tracht haar doelstellingen te bereiken door de toegankelijkheid van deze collecties te optimaliseren door middel van de opbouw en het beheer van een thesaurus en door het creëren en beheren van een aankoopfonds waaruit aankopen gefinancierd worden. De collecties omvatten gezamenlijk meer dan 400.000 voorwerpen en zijn doorzoekbaar op de website van de SVCN (www.svcn.nl).

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
Kleur is een wezenlijk onderdeel van ons bestaan. Landschappen, dieren, mensen, alles om ons heen is doordrenkt van kleur. Kleuren worden vaak geassocieerd met stemmingen en gebeurtenissen. Bij rood denkt men aan gevaar, groen is goed en oranje staat in Nederland voor vaderlandsliefde. Maar de betekenissen van kleuren verschillen per plaats, tijd en cultuur. De kleur wit werd bijvoorbeeld gedurende een bepaalde periode in China en Japan gezien als de kleur voor begrafenissen. Tegenwoordig is dit echter de kleur voor huwelijken. In dit arrangement worden kleuren en hun betekenissen in de wereld verhaalt en geïllustreerd met voorbeelden uit de collectie van de Stichting Volkenkundige Collectie Nederland.
Leerniveau
VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 4; HAVO 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; HAVO; VWO 1; VWO; HAVO 3; VWO 3; VMBO; HAVO 5; Praktijkonderwijs; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
Leerinhoud en doelen
Tekenen;
Eindgebruiker
leraar
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
0 uur 50 minuten
Trefwoorden
antropologie, ethnologie, etnologie, kennis van kunst en cultuur, kleuren, kleurrijk, kleursymboliek, svcn, symbolen, volkenkunde, volkenkundig

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.