Beeld van een chromosoom

Omschrijving misconcept

Leerlingen hebben geen goed beeld van een chromosoom, ze denken o.a. dat:

foute afbeelding chromosoom Bricks Biology — Afbeelding uit bricks biology TTO methode met een misconcept. De banden op elke chromatide horen hetzelfde te zijn omdat dit één chromosoom is met twee identieke zuster chromatiden.

chromosomen altijd de vorm hebben van gecondenseerde staafjes of X-jes en in die toestand afgelezen en gedupliceerd kunnen worden.
de twee zusterchromatiden, twee aparte chromosomen zijn.

Achtergrond misconcept

Het woord 'chromosoom' wordt voor twee verschillende vormen gebruikt: de vorm met één chromatide én de vorm met twee chromatiden die bij elkaar gehouden worden door het centromeer (X-vorm). Leerlingen hebben hierdoor vaak geen goed begrip van wat een chromosoom wel en niet is en wat een homoloog chromosomenpaar is. Zelfs in sommige biologie methodes is dit misconcept te zien, zoals in de afbeelding van Bricks Biology.

Zowel in de schoolmethoden, online en in gedrukte media zijn chromosomen bijna altijd afgebeeld als korte gedrongen staafjes. Waarschijnlijk omdat deze vorm met de microscoop waarneembaar is. Hierdoor denken leerlingen dat dit de meest voorkomende vorm is of zelfs dat chromosomen er altijd zo uitzien. Leerlingen denken dat aflezen en replicatie in deze vorm kunnen plaatsvinden terwijl dat niet mogelijk is in gecondenseerde toestand. Hieronder zie je een afbeelding van wikipedia met het misconcept dat een chromosoom in gedrongen vorm en ná replicatie (X-vorm) afgelezen wordt voor transcriptie:

Foute afbeelding chromosoom wikipedia — Afbeelding van wikipedia met het misconcept. https://nl.wikipedia.org/wiki/Transcriptie_(biologie)

Voorbeeldaanpak voor in de les

Laat realistische beelden zien van chromosomen, in niet gecondenseerde vorm en met één chromatide.

Met deze concept cartoon vergelijken en bespreken leerlingen verschillende afbeeldingen van chromosomen.

Werkblad - Hoe ziet een chromosoom eruit?

Worksheet - What does a chromosome look like?

Met deze powerpoint kunnen leerlingen, wanneer ze meer gevorderd zijn, de fouten in afbeeldingen ontdekken en bespreken.

Chromosomen - leg uit waarom dit fout is.pptx

Laat leerlingen erfelijk materiaal tekenen en krijg zo snel zicht op hun misconcepten. Bijv: Teken een homoloog chromosomenpaar. Teken erfelijk materiaal in een celkern.

Bronnen en verder lezen

Domis-Hoos, M., Kapteijn, M., & Boerwinkel, D. J. (2012). Genetica in beweging: De moeite waard om te leren. Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen. https://elbd.sites.uu.nl/2012/09/04/genetica-in-beweging-de-moeite-waard-om-te-leren/

Knippels, M.-C. P. J., Waarlo, A. J., & Boersma, K. T. (2005). Design criteria for learning and teaching genetics. Journal of Biological Education, 39(3), 108–112.

Patrick, M. D., Carter, G., & Wiebe, E. N. (2005). Visual representations of DNA replication: Middle grades students' perceptions and interpretations. Journal of Science Education and Technology, 14(3), 353-365.

Kennisbank misconcepten in de biologie

Colofon

Het arrangement Beeld van een chromosoom is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: Kennisbank biologie
Laatst gewijzigd: 22-12-2025 11:45:30
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting: Uitleg bij: Leerlingen hebben geen goed beeld van een chromosoom, ze denken o.a. dat: - chromosomen altijd de vorm hebben van gecondenseerde staafjes of X-jes en in die toestand afgelezen en gedupliceerd kunnen worden. - de twee zusterchromatiden, twee aparte chromosomen zijn.
Leerinhoud en doelen: Biologie;
Eindgebruiker: leraar
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld
Trefwoorden: centromeer, chromatide, chromatine, chromosomenpaar, chromosoom, dna, zusterchromatiden

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

Metadata overzicht (Excel)

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

IMSCC package

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.