2. Sociale zekerheid

2. Sociale zekerheid

Wat kan ik straks?

De leerdoelen van deze les zijn:​

  1. Je weet wat sociale verzekeringen zijn en kunt er een aantal benoemen.​

  2. Je kunt uitleggen wanneer je recht hebt op bepaalde sociale verzekeringen. ​

  3. Je kunt uitleggen waarom sociale verzekeringen verplicht zijn.

Aan de slag

Stap 1: verschillende uitkeringen

UITLEG

Sociale verzekeringen en voorzieningen zijn er om de zwakkeren in de samenleving te helpen. Die zorgen ervoor dat mensen die dat nodig hebben een uitkering krijgen en dat niemand onder het sociaal bestaansminimum leeft. Dat laatste is het brutobedrag dat minimaal nodig is om van te leven.

De meeste uitkeringen ontvang je via een verzekering en worden betaald uit sociale premies. Bij werknemers gaan de sociale premies van het brutoloon af en voor werkgevers horen de sociale premies bij de loonkosten van het bedrijf. De belangrijkste verzekeringen zijn:

  • Volksverzekeringen: iedereen die in Nederland woont en/of werkt heeft recht op deze uitkeringen. Belangrijkste voorbeelden:
    • Algemene OuderdomsWet (AOW): een basispensioen voor mensen vanaf 67 jaar.
    • Algemene nabestaandenwet (Anw): een inkomen als partner of ouders overlijden.
    • Wet langdurige zorg (Wlz): vergoedt bijzondere ziektekosten, bijvoorbeeld bij ouderdom of een handicap.
  • Werknemersverzekeringen: alleen (ex-)werknemers hebben hier recht op.
    • Werkloosheidswet (WW): tijdelijke uitkering als je werkloos bent geworden.
    • Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA): uitkering als je arbeidsongeschikt bent geworden, bijvoorbeeld door een bedrijfsongeluk.
    • Ziektewet (ZW): tijdelijke uitkering als je door ziekte niet kunt werken.

Sommige uitkeringen worden betaald uit belastingen. Het meest bekende voorbeeld is de bijstandsuitkering die mensen zonder inkomen ontvangen.

Stap 2: in politiek en nieuws

UITLEG

In de politiek en in het nieuws is sociale zekerheid een veelbesproken onderwerp. Zo zie je bijvoorbeeld dat sommige politieke partijen het belangrijk vinden dat de overheid zoveel mogelijk organiseert en financiert voor de minderbedeelden in onze samenleving, terwijl andere partijen het idee hebben dat mensen (voor een groot deel) best voor zichzelf kunnen zorgen. Ook wordt in de politiek vaak gedebatteerd welke belastingen wel of juist niet omhoog zouden moeten gaan. 

Ook in het nieuws kom je sociale zekerheid op allerlei manieren tegen. Zo lees je bijvoorbeeld over mensen met een laag inkomen of uitkering die hun rekeningen niet meer kunnen betalen, over stijgende ziektekosten of over de toeslagenaffaire. Ze hebben allemaal iets te maken met hoe we in Nederland onze verzekeringen en uitkeringen hebben geregeld. 

  • Het arrangement 2. Sociale zekerheid is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    John Dewey College
    Laatst gewijzigd
    16-12-2025 12:49:23
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Lessen over de Nederlandse verzorgingsstaat
    Leerniveau
    HAVO 3; VWO 3;
    Leerinhoud en doelen
    Economie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van