Thema Arm en rijk

Inleiding

In dit thema staan arm en rijk centraal. De onderwerpen zijn:

Ontwikkelingslanden
De kenmerken van ontwikkelingslanden en de diversiteit tussen de verschillende ontwikkelingslanden.
Ontwikkelingssamenwerking
De verschillende manieren waarop rijke landen zoals Nederland en een groot aantal organisaties, ontwikkelingslanden ondersteunen.
China
De tegenstelling tussen arm en rijk en de snel groeiende economische positie.
Armoede in eigen land
De relatieve armoede in Nederland en de armoedegrens.
Welvaart en welzijn
Het verschil tussen welvaart en welzijn en in welke mate geldt dit voor Nederland?

Opdrachten

Kenmerken ontwikkelingslanden

Intro

Er is een soort scheidingslijn te trekken over de wereld.

Aan de ene kant vind je de rijke landen en aan de andere kant de arme landen.
Maar waaraan herken je een arm of een rijk land?

Bekijk de video van Schooltv.
Waar kun je die scheidingslijn tussen rijk en arm ongeveer trekken?

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

het begrip ontwikkelingsland omschrijven en aangeven in welke delen van de wereld de meeste ontwikkelingslanden liggen;
minimaal vijf kenmerken van ontwikkelingslanden beschrijven.

Wat ga ik doen?

Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je beschrijft en verklaart de diversiteit tussen ontwikkelingsgebieden en de kenmerken van ontwikkelingsgebieden.

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bekijkt een video over Oeganda als ontwikkelingsland. Je bestudeert in de Kennisbank de kenmerken. Je bekijkt een voorbeeld van en leest over de berekening van Bruto Nationaal Product en maakt er twee oefeningen over.
Stap 2		Je maakt twee oefeningen, waarbij je foto's in de juiste volgorde zet. Een keer op basis van arm of rijk en een keer op basis van BNP.
Stap 3		Je leert in de Kennisbank wat slechte gezondheidszorg en bevolkingsgroei te maken hebben met leeftijd. Je bekijkt de bevolkingsverschillen tussen Angola en Nederland.
Stap 4		Je leert wat monocultuur is en waarom ontwikkelingslanden vaak hoge schulden hebben. Je maakt er een oefening over.
Stap 5		Je leert wat centrum en periferie inhoudt. Je bekijkt een video en vult een schema in om de economische relatie aan te geven.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippen		De begrippenlijst gaat over ontwikkelingslanden en de kenmerken van die landen.
Eindopdracht A		Kies je voor eindopdracht A: dan maak je een toets.
Eindopdracht B		Kies je voor eindopdracht B: dan schrijf je voor de krant een artikel over Zuid-Afrika.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor de opdrachten bij dit onderwerp heb je ongeveer 3 uur nodig.

Aan de slag

Stap 1: Ontwikkelingslanden

Ondanks de economische groei van de laatste jaren is Oeganda nog steeds een ontwikkelingsland.

Bekijk de video van Schooltv over Oeganda.
Kijk naar de beelden, hoe kan je zien dat de welvaart in Oeganda niet hoog is?

Of een land wel of geen ontwikkelingsland is, kun je vaststellen aan de hand van een aantal kenmerken.
Bestudeer de Kennisbank waarin een aantal kenmerken besproken worden.
Bekijk ook de video in de Kennisbank.

Kenmerken ontwikkelingslanden

Kenmerkend voor een ontwikkelingsland is een laag inkomen per inwoner van de bevolking.
Op de website van indexmundi zijn alle landen vergeleken op basis van het inkomen per hoofd van de bevolking.
De munteenheid is hier de dollar (op www.valutawijzer.nl zie je hoeveel euro de dollar waard is).

Voorbeeld berekening BNP:
Nederland heeft een inkomen per hoofd van de bevolking van 43.000 dollar per jaar.

Als je bedenkt dat er 365 dagen in het jaar zijn en iemands inkomen 43.000 dollar per jaar is, dan is het inkomen
Per dag: 43.000 dollar ≈ 37.738 euro: 365 dagen ≈103,391 euro.

Ter vergelijking:

Congo heeft een inkomen per hoofd van de bevolking van 400 dollar per jaar.
Per dag: 400 dollar ≈ 351 euro. 351: 365 ≈0,96 euro.

Bestudeer in de Kennisbank 'Ontwikkelingslanden' de twee pagina's over 'Inkomen per hoofd van de bevolking':

Ontwikkelingslanden

Maak daarna de oefening.

Stap 2: Arm of rijk?

Als je op vakantie bent in een ander land, kun je merken of je in een arm of in een rijk land bent.
Waaraan kun je dat zien?

Maak de volgende opdrachten om erachter te komen.

Stap 3: Bevolkingsgroei

Een van de kenmerken van een ontwikkelingsland is: slechte gezondheidszorg en bevolkingsgroei.
Lees in de Kennisbank de pagina 'leeftijdsopbouw':

Kenmerken ontwikkelingslanden

Bekijk in de opdracht de twee afbeeldingen over bevolkingsopbouw in Nederland en Angola.
Beantwoord de vragen daarover.

Stap 4: Monocultuur en grote schuld

Als een land voor de export afhankelijk is van één product heeft dat land een monocultuur.
Veel ontwikkelingslanden kunnen maar enkele producten exporteren en hebben vaak een uitvoertekort.
Om het uitvoertekort te kunnen betalen, moet geld worden geleend met als gevolg dat veel ontwikkelingslanden een grote schuld hebben bij de rijke westerse landen.

Lees de pagina 'Monocultuur en hoge schuld' in de Kennisbank.

Kenmerken ontwikkelingslanden

Maak nu de volgende oefening over monocultuur en hoge schuld in een ontwikkelingsland.

Stap 5: Centrum en periferie

Lees de informatie over 'Centrum en periferie' in de Kennisbank.

Ontwikkelingslanden

Bekijk deze video van Schooltv.
Aan de hand van wat je hier hebt gezien, ga je een schema invullen en vragen beantwoorden.
Het schema kun je als Google-document downloaden en invullen.
De vragen onder het schema kun je in deze stap invullen. Ze staan echter ook in het Google-document.

Afronding

Begrippen

Ontwikkelingslanden

Kenmerken ontwikkelingslanden

Ontwikkelingsland
Een land waar de levensomstandigheden voor een groot deel van de bevolking slecht zijn: veel mensen kunnen niet of nauwelijks in hun behoeften voorzien.

Centrum-periferie
De centrumlanden zijn de rijke landen in de wereld. De periferielanden zijn de arme landen.

Kolonie
Een overzees gebied buiten het eigen land. De bedoeling was om er producten zoals koffie, suiker en specerijen vandaan te halen en daarmee in eigen land winst te maken.

Armoedegrens
De grens waaronder mensen niet meer in hun directe levensbehoeftes kunnen voorzien.

Welvaart
Hoe rijk iemand is, gemeten naar in hoeverre iemand in zijn of haar behoefte kan voorzien.

Welzijn
In hoeverre mensen tevreden zijn met de mate waarin ze in hun behoeften kunnen voorzien. Het gaat bij die behoeften niet alleen om producten die te koop zijn.

Informele economie
Mensen die in de informele sector werken, werken zonder dat de overheid er iets vanaf weet en zonder belasting te betalen.

BNP per inwoner
Het bruto nationaal inkomen (bni) per inwoner staat voor het gemiddelde inkomen van een inwoner van een land.

Levensverwachting
Het gemiddeld aantal te verwachten levensjaren van een persoon bij de geboorte.

Analfabetisme
Een analfabeet kan niet lezen en schrijven.

Ondervoeding
Wanneer een persoon te weinig voedsel of kwalitatief slechte voeding krijgt.

Honger
Kwantitatieve honger: een persoon krijgt te weinig voedsel. Kwalitatieve honger: een persoon krijgt voedsel met onvoldoende voedingsstoffen.

Gezondheidszorg
Alle organisaties en instellingen die met gezondheid bezig zijn.

Verstedelijking
Toenemen van de omvang van steden in een gebied: ook wel urbanisatie genoemd. De urbanisatiegraad is het percentage van de bevolking in een land of gebied dat in stedelijk gebied woont.

Verstedelijkingstempo
De snelheid waarmee het relatieve aantal inwoners in de steden in een gebied (urbanisatiegraad) groeit.

Ruilvoet
Hoe de import en de export in een land zich met elkaar verhouden.

Sloppenwijken
Een sloppenwijk is een wijk waar mensen wonen die door geldgebrek of woningnood geen betere woning kunnen krijgen. De woningen zijn vaak opgebouwd uit bouwafval en andere restmaterialen.

Monocultuur
Dit betekent dat op hetzelfde stuk grond altijd hetzelfde gewas (plantensoort) verbouwd wordt. Er vindt geen vruchtwisseling plaats.

Eindopdracht A: Toets

In deze stap maak je de toets 'Kenmerken ontwikkelingsland'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen, waarbij je het juiste antwoord moet kiezen.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.

Eindopdracht B: Artikel schrijven

Is Zuid-Afrika een ontwikkelingsland?
Stel je de volgende situatie voor:
Een denkbeeldige politieke partij in Nederland, de PP, stelt voor de ontwikkelingshulp aan Zuid-Afrika stop te zetten.
De mensen van de partij hebben het volgende standpunt: Zuid-Afrika is een welvarend land en heeft daarom geen hulp meer nodig.

Opdracht
Je bent een Nederlandse journalist die een bezoek brengt aan Zuid-Afrika.
Het dagblad waar je voor werkt, wil dat je een artikel over Zuid-Afrika schrijft.
Hoe je een artikel schrijft, kun je lezen in de gereedschapkist.

In het artikel geef je antwoord op de vraag of Zuid-Afrika wel of geen ontwikkelingsland is.
Je legt de lezer duidelijk uit waarom dat zo is.
Je begint je artikel met het nieuws dat de PP de hulp aan Zuid-Afrika wil afschaffen en waarom ze dat wil.
In het artikel bespreek je vier kenmerken van ontwikkelingslanden.
Het artikel mag uit maximaal 250 woorden bestaan.

Is Zuid-Afrika (nog) een ontwikkelingsland?
Om die vraag te kunnen beantwoorden, moet je een aantal deelvragen beantwoorden.
Bijvoorbeeld:

Hoe hoog is het nationaal inkomen per hoofd van de bevolking in Zuid-Afrika?
Hoe staat het met de gezondheidszorg in Zuid-Afrika?
Heeft Zuid-Afrika een hoge bevolkingsgroei?
Is er in Zuid-Afrika sprake van een monocultuur?
Heeft Zuid-Afrika een hoge buitenlandse schuld?

Zoek op internet naar sites met informatie over Zuid-Afrika.
Gebruik de informatie die je opgezocht hebt.
Vergeet de conclusie niet.

Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door de docent.
Jullie docent geeft een goede beoordeling als jullie:

een aantal verschillende kenmerken van ontwikkelingslanden bespreken;
per kenmerk aangeven of het wel of niet van toepassing is op Zuid-Afrika;
aangeven of Zuid-Afrika wel of geen ontwikkelingsland is;
het artikel zonder al te veel taalfouten geschreven hebben.

Artikel schrijven

Een artikel is een goede manier om informatie te presenteren of een gebeurtenis te beschrijven.

Klaar?
Laat het artikel beoordelen door jullie docent.

Terugkijken

Intro

Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kun je aangeven waar de grens ligt tussen rijke en arme landen?

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je vijf kenmerken benoemen van ontwikkelingslanden?

Hoe ging het?

Inhoud
Wist je al het een en ander over kenmerken van ontwikkelingslanden?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

Eindopdracht B
Wat vond je van de eindopdracht?
Zal je artikel duidelijkheid geven over het feit dat Zuid-Afrika wel/niet een ontwikkelingsland is?

Diversiteit

Intro

Of een land wel of geen ontwikkelingsland is, kun je vaststellen aan de hand van een aantal kenmerken. Maar er is een grote diversiteit tussen ontwikkelingslanden.

De situatie in een land kan er heel anders uit zien dan de situatie in een ander land.

In deze opdracht vergelijk je de situatie in Burundi met die in Afghanistan.

In welke werelddelen liggen Burundi en Afghanistan?

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

met behulp van een voorbeeld uitleggen wat sommige kenmerken van ontwikkelingslanden met elkaar te maken hebben;
met behulp van voorbeelden duidelijk maken dat er een grote diversiteit tussen ontwikkelingslanden is.

Wat ga ik doen?

Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kunt uitleggen waardoor er verschillen zijn tussen ontwikkelingslanden.

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Om een vergelijking te kunnen maken, verzamel je een aantal algemene gegevens van Burundi en Afghanistan.
Stap 2		Je vult het lijstje met kenmerken van ontwikkelingslanden aan. Je bekijkt video's en zoekt naar specifieke informatie over de kenmerken van Burundi en Afghanistan.
Stap 3		Maak nu aan de hand van een aantal uitspraken een vergelijking tussen Nederland, Afghanistan en Burundi.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippen		De begrippenlijst bevat uitleg over gebruikte termen in dit thema.
Eindopdracht A		Kies je voor eindopdracht A: dan maak je een toets.
Eindopdracht B		Kies je voor eindopdracht B: je maakt samen met een klasgenoot twee posters over Burundi en Afghanistan. Je voorziet de posters van een conclusie over de vergelijking die jullie hebben gemaakt.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Benodigdheden
Voor deze opdracht heb je materialen voor het maken van een poster nodig.

Tijd
Voor de opdrachten bij dit onderwerp heb je ongeveer 2 uur nodig.

Aan de slag

Stap 1: Burundi en Afghanistan

In deze opdracht ga je de landen Afghanistan en Burundi als ontwikkelingslanden vergelijken met Nederland.

Begin met het opzoeken van een aantal algemene gegevens van beide landen.
Een website die je goed kunt gebruiken voor het opzoeken van dit soort informatie is www.landenweb.net

Stap 2: Kenmerken ontwikkelingslanden

Hier zie je een aantal kenmerken van ontwikkelingslanden:

een laag inkomen per inwoner
slechte gezondheidszorg
grote bevolkingsgroei
analfabetisme
monocultuur

Vul het lijstje eventueel zelf nog aan. Daarvoor kun je gebruikmaken van de Kennisbanken.

Ontwikkelingslanden

Kenmerken ontwikkelingslanden

Probeer voor Burundi en voor Afghanistan informatie te vinden over de situatie op deze punten.
Bekijk daarbij eventueel ook de volgende twee films:

Stap 3: Vergelijk drie landen

Hieronder zie je een aantal gegevens in kaart gebracht.
In de oefening ga je een vergelijking maken tussen deze drie landen.

	Nederland	Afghanistan	Burundi
Aantal inwoners	17 miljoen	31 miljoen	11 miljoen
Geboortecijfer per 1000 inwoners	10%	38%	42%
Sterftecijfer per 1000 inwoners	8%	14%	10 %
Stedelijke bevolking	83%	26%	12 %
Levensverwachting	81 jaar	50 jaar	60 jaar
Analfabetisme	1%	70%	40 %