oncologie bij botten in het lichaam

Oncologie bij botten in het lichaam

Inleiding

Een kwaadaardige bottumor (sarcoom) is zeer zeldzaam. Wanneer er tumoren in de botten aanwezig zijn, is dit meestal goedaardig. 

functie en anatomie van het bot

Anatomie van het bot:

bestaat uit beenweefsel of botweefsel en kraakbeenweefsel.

Beenweefsel/botweefsel is hard, stevig en sterk. Dit weefsel kan niet buigen, samendrukken of uittrekken. Het heeft weinig cellen en bevat veel lijmstoffen en kalkzouten. Het zit op plekken waarbij stevigheid het belangrijkst is. Kraakbeenweefsel bevat geen klakzouten en, in vergelijking met het beenweefsel, veel meer lijmstoffen. Het weefsel is uit-rekbaar en samen te drukken. Zit op plekken waar beweegbaarheid het belangrijkste is (waar de ribben aan het borstbeen vastzitten, tussen de wervellichamen, uiteinden van de pijpbeenderen als deel van de gewrichten en op de punt van de neus en in de oorschelp.

Functie van de botten:

Botten vormen samen het skelet/geraamte. Functies van het skelet zijn: geeft stevigheid en vorm aan het lichaam, beschermt kwetsbare organen (hersenen, hart, longen, oog en oor), het is een aanhechtingsplaats voor de (meeste) spieren, het zorgt voor vorming van bloedcellen en bloedplaatjes in het beenmerg en het is een voorraadplaats voor kalk.

Anatomie van het bot:

Bij een doorsnede van het bot krijg je als eerst het periost (beenvlies), dan de schors/compacta (harde dikke laag), spongiosa (sponsachtige massa wat bestaat uit fijne beenlaagjes/beenbalkjes). Tussen de spongiosa zit een groot aantal kleine holtes waarin rood beenmerg zit en waar de rode bloedcellen worden gemaakt.

primaire bron (oncologie bij de botten)

Soorten botkanker:

- Chondrosarcoom

- Osteosarcoom

- Chordoom

- Ewingsarcoom

- Reusceltumor in het bot (goedaardige bottumor)

- adamantinoom

 

Chondro sarcoom:

Symptomen van een chondro sarcoom:

In het begin heeft een patiënt met een chondrosarcoom meestal geen klachten. De patiënt kan pijn krijgen of zwelling op de plek van de tumor. Soms wordt deze sarcoom toevallig ontdekt zonder dat de patiënt klachten heeft.

In welke cellen onstaat een chondro sarcoom:

in de chondrocyten (kraakbeencellen), soms wordt deze vorm ook wel kraakbeenkanker genoemd.

Op welke plekken komt de chondro sarcoom het vaakst voor:

in het bovenarm, het bovenbeen of in de ribben.

Hoe wordt een chondro sarcoom onderzocht/ontdekt:

Doormiddel van de ziektegeschiedenis, het lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek wordt de diagnose vastgesteld.

Beeldvormend onderzoek zijn een röntgenfoto en een MRI-scan. Hierbij wordt gekeken naar waar de locatie van de tumor in het bot is, hoe ver de tumor reikt (naar omliggende weefsels) en hoe de werking is in combinatie met de zenuwen en bloedvaten. Doormiddel van een weefselonderzoek door een biopsie, wordt de grade van het sarcoom gemeten.

Hoe wordt een chondro sarcoom behandeld:

Chondro sarcomen (graad 2 en 3) zijn niet gevoelig voor chemotherapie of bestraling waardoor ze operatief verwijderd moeten worden. Hier wordt meestal een stuk bot in de buurt van de sarcoom meegenomen en in de plaats van dat stuk bot(gewricht) wordt er een megaprothese geplaats.

Genezingskans:

Bij graad 1 van een chondrosarcoom is het 100% mogelijk dat iemand na 5 jaar helemaal ziektevrij is (doordat deze zelden tot nooit uitzaait. Voor graad 2 is de kans 80% en bij hooggraadige sarcomen is deze kans nog lager.

 

Osteosarcoom

Symptomen van een Osteosarcoom:

Niet iedereen heeft even snel klachten, het kan soms jaren duren voordat je symptomen krijgt. Symptomen van een osteosarcoom zijn: Pijn aan het bot (op elk moment van de dag), zwelling op de plek waar de tumor zit, gewrichten minder goed kunnen bewegen (wanneer de sarcoom bij een gewricht zit) en spontane botbreuken.

In welke cellen onstaat een Osteosarcoom:

Een osteosarcoom ontstaat in de cellen die bot maakt (osteoblasten). Deze cellen zitten in alle botten.

Op welke plekken komt de Osteosarcoom het vaakst voor:

Osteosarcomen komen het meeste voor aan het eind van de lange pijpbeenderen (onderbeen en bovenbeen). Metastasen (uitzaaiingen) zitten meestal in de longen maar kunnen ook zitten in andere delen van het skelet.

Hoe wordt een Osteosarcoom onderzocht/ontdekt:

Doormiddel van het kijken naar de ziektegeschiedenis, het lichamelijk onderzoek, beeldvormend onderzoek (röntgenfoto en MRI-scan). Hierbij wordt gekeken naar waar de locatie van de tumor in het bot is, hoe ver de tumor reikt (naar omliggende weefsels).

Weefselonderzoek: door middel van een biopsie wordt er voor de zekerheid vast te stellen dat het een osteosarcoom is. De biopsie locatie wordt specifiek gekozen, zodat bij het weghalen van de tumor geen resten van de sarcoom achterblijven

Overige onderzoeken die er gedaan worden zijn: CT-scan om uitzaaiingen in de longen op te sporen en een botscan om uitzaaiingen in het skelet op te sporen. Soms wordt er ook een PET-CT (CT-scan waarbij er via een infuus vloeistof wordt toegediend om kwaadaardig weefsel beter te kunnen zien).

Hoe wordt een Osteosarcoom behandeld:

De osteosarcoom wordt behandeld met chemotherapie (doel: verkleinen van de kans op uitzaaiingen en zo veel mogelijk doden van de tumorcellen) en een operatie (doel: zo ruim mogelijk kwaadaardig weefsel in zijn geheel verwijderen). De behandeling duurt ongeveer 8 maanden maar dit verschilt p.p.

Genezingskans:

De genezingskans ligt bij iedereen met een osteosarcoom rond de 60%. De grootte van de genezingskans hangt af van de plaats waar de tumor zit, de mate van agressiviteit, reactie van de tumor op de chemo en de aanwezigheid van uitzaaiingen.



Röntgenfoto                                                MRI

Chordoom

Symptomen van een chordoom:

Patiënten met een chordoom hebben vaak last van (hoofd)pijn en neurologische verschijnselen. Dit verschilt per plek waar de chordoom zit.

Wanneer de chordoom in de schedel zit kan het verschillende neurologische klachten geven (dubbelzien/dilopsie). Dit komt door druk van de tumor op de nervus abducens, deze zenuw zorgt voor een deel van de beweging van het oog.

Wanneer de chordoom in het heiligbeen zit is de meest voorkomende klacht pijn of zwelling.

In welke cellen onstaat een chordoom:

Clivus chordoom: deze chordoom zit in de schedelbasis. Dit is het bot in het hoofd waar de hersenen op rusten en waar je ruggenmerg, bloedvaten en zenuwen doorheen lopen.

Sacraal chordoom: deze chordoom zit op je stuitje, ook wel heiligbeen of sacrum genoemd.

Cervicaal chordoom: deze chordoom zit in de wervelkolom ter hoogte van de hals.

Thoracaal chordoom: deze chordoom zit in de wervelkolom ter hoogte van de borst.

lumbaal chordoom: deze chordoom zit in de wervelkolom ter hoogte van de lenden (onderrug).

Op welke plekken komt de chordoom het vaakst voor:

Een chordoom is een kwaadaardig gezwel/tumor in de schedel, heiligbeen of tussen de ruggenwervels. Het is een zeldzame tumor.

Hoe wordt een chordoom onderzocht/ontdekt:

De plek waar de pijn of zwelling zit wordt in beeld gebracht met een Röntgenfoto, Ct-scan, botscan, PET-scan en/of een MRI-scan. Ook kan er een weefselonderzoek gedaan worden doormiddel van een biopsie.

Hoe wordt een chordoom behandeld:

De chordoom wordt tijdens een operatie verwijderd. De kans dat een chondroom helemaal wordt verwijderd is klein, omdat het in de buurt zit van belangrijke vaten en zenuwen. Ook wordt er daarom vaak bestraling gegeven na de verwijdering van de chordoom.

Genezingskans:

Chordoom is een kwaadaardige tumor die zich snel kan uitzaaien. Mensen die metastasen hebben is de genezingskans verminderd.

Ewingsarcoom

Symptomen van een ewing sarcoom:

Klachten bij een ewing sarcoom zijn: pijn aan het bot (vooral 's nachts), zwelling op de plek waar de tumor zit, gewricht minder goed kunnen bewegen en spontane botbreuken (afzwakken van het bot door de sarcoom). Wanneer de tumor wat grote is, kan de patiënt ook last hebben van vermoeidheid, minder zin in eten, koorts of veel afvallen zonder reden.

In welke cellen onstaat een ewing sarcoom:

Een ewing sarcoom kan ontstaan in botweefsel maar ook in de weke delen (spieren en bindweefsel)

Op welke plekken komt de ewing sarcoom het vaakst voor:

In de botten, weke delen. Ook komt het vaak voor in de lange pijpbeenderen (bijv. bovenarm, bovenbeen), platte beenderen (bijv. schouderblad). metastasen komen bij deze sarcoom vaker voor in de longen.

Hoe wordt een ewing sarcoom onderzocht/ontdekt:

Doormiddel van het kijken naar de ziektegeschiedenis, het lichamelijk onderzoek, beeldvormend onderzoek (röntgenfoto en MRI-scan). Hierbij wordt gekeken naar waar de locatie van de tumor in het bot is, hoe ver de tumor reikt (naar omliggende weefsels).

Weefselonderzoek: door middel van een biopsie wordt er voor de zekerheid vast te stellen dat het een ewing sarcoom is. De biopsie locatie wordt specifiek gekozen, zodat bij het weghalen van de tumor geen resten van de sarcoom achterblijven

Overige onderzoeken die er gedaan worden zijn: CT-scan om uitzaaiingen in de longen op te sporen en een botscan om uitzaaiingen in het skelet op te sporen. Soms wordt er ook een PET-CT (CT-scan waarbij er via een infuus vloeistof wordt toegediend om kwaadaardig weefsel beter te kunnen zien).

Hoe wordt een ewing sarcoom behandeld:

De behandeling van een ewing sarcoom bestaat uit chemotherapie (4 maanden van tevoren tot de operatie (pre-operatief) en 6 maanden lang na de operatie (post-operatief)), operatieve verwijdering van de tumor en, wanneer nodig, radiotherapie (bestraling). Radiotherapie kan tijdens de verschillende behandelperiodes gegeven worden. Totale behandeling duurt ongeveer 1 jaar. Wanneer operatief verwijderen niet mogelijk is of te grote gevolgen heeft, zal de ewing sarcoom alleen behandeld worden met chemotherapie en radiotherapie.

Genezingskans:

De genezingskans van patiënten met het ewing sarcoom is rond de 60%. De genezingskans hangt af van verschillende factoren (plaats van de tumot, welke delen, grootte van de tumor, leeftijd, reactie op de chemotherapie en mogelijk aanwezige metastasen).

Reusceltumor in het bot (goedaardige bottumor)

Symptomen van een Reuceltumor:

Klachten bij een reus cel tumor ontstaan pas wanneer de tumor groter wordt. Klachten ontstaan vaak langzaam. patiënten kunnen klachten krijgen, zoals pijn bij een gewricht, zwelling op de plek van de tumor (expansie: uitbreiding van het bot), problemen met bewegen en een (plotselinge) botbreuk.  

In welke cellen onstaat een Reuceltumor:

De tumor bestaat uit reuscellen.

Op welke plekken komt de Reuceltumor het vaakst voor:

ligt meestal naast of in het gebied van een oorspronkelijke groeischijf (vooral in de bovenarm, bovenbeen of onderbeen. Bij deze soort kanker is het een kleine kans dat er uitzaaiingen ontstaan in de longen. Voor de zekerheid wordt er toch een longfoto gemaakt om dit uit te sluiten.

Hoe wordt een Reuceltumor onderzocht/ontdekt:

De diagnose wordt gesteld op basis van ziektegeschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek. Op een röntgenfoto is de tumor vaak goed te zien. Een MRI scan wordt gemaakt om de precieze lokalisatie en de eventuele uitbreiding in de weken delen te bepalen.

Hoe wordt een Reuceltumor behandeld:

Meestal wordt de reuceltumor verwijderd door middel van een operatie. Dit operatietechniek hangt af van de locatie en de grootte van de tumor. Vaak wordt curettage (verwijderen van een stuk weefsel) en cryochirurgie (bevriezen van kankercellen). Soms wordt ermee een stuk bot verwijderd en wordt dit vervangen met een donorbot of een prothese. Wanneer de tumor op een plek zit wat moeilijk te opereren is, wordt het eerst behandeld met medicijnen.

Genezingskans:

Het is een goed aardige tumor, maar ook bij deze tumor is er een kans op recidief (terugkeer van de tumor). bij recidief moet er opnieuw geopereerd worden.


reusceltumor in de pols

 

adamantinoom

Symptomen van een adamantinoom:

Bij de adamantinoom is vaak de klacht: zwelling in het scheenbeen. Deze zwelling doet meestal geen pijn.

Op welke plekken komt de adamantinoom het vaakst voor:

De adamantinoom zit bijna altijd in het scheenbeen. Het kan ook voorkomen in het kuitbeen, kaak of bovenbeen. Het is meestal een langzaam groeiende tumor.

Hoe wordt een adamantinoom onderzocht/ontdekt:

Er wordt beeldvormend onderzoek gedaan met een röntgenfoto en een MRI-scan. Bij de röntgenfoto wordt er gekeken naar of er een tumor in het bot zit en kan er (soms) gezien worden of het goedaardig of kwaadaardig is. Bij een MRI-scna wordt er gekeken naar waar de tumor zit en hoe uitgebreid hij is. Bij een CT-scan wordt er gekeken (bij een breuk) hoe de kwaliteit van het bot is. Bij een PET-CT wordt er gekeken of er uitzaaiingen zijn en met een biopsie wordt er nog extra gekeken naar of het gaat om een adamantinoom

Hoe wordt een adamantinoom behandeld:

De behandeling van een adamantinoom bestaat uit een operatie bij bijna alle gevallen. Ook wordt er soms chemotherapie gegeven, vooral wanneer er metastasen zijn. De precieze behandeling verschilt van hoe de tumor is.

Genezingskans:

De kans is groot dat de tumor weer terug komt na de behandeling.

secundaire bron (oncologie bij de botten)

Metastasen:

Metastasen zijn uitzaaiingen van een tumor in andere delen van het lichaam. Bijvoorbeeld in andere organen, botten, enz. Hierbij verplaatsen tumorcellen/DNA (deeltjes) zich via de lymfeklieren of bloedvaten naar de andere delen van het lichaam. Hieronder zie je een filmpje met een uitleg over het proces van een metastase in de botten:

 

Opbouw van het TNM-classificatie

afkorting betekenis
T tumorgrootte, de diameter of mate van ingroei
de waarde T1 t/m T4 kan worden gegeven
N node (lymfeklier), aantal/plaats van lymfeklieruitzaaiingen
de waarde N0 t/m N3 kan worden gegeven
M metastasen (uitzaaiingen) op afstand van de tumor in bijv. andere organen, botten
de waarde M0 t/m M1 kan worden gegeven
 

 

literatuurlijst

1- ziekenhuis 1, module 3.10 & 3.11 oncologie, geraadpleegd op 08-10-2025

2- Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland, spier-skeletstelsel-skelet (functie van het bot), geraadpleegd op 08-10-2025: https://reumazorgnederland.nl/spier-skeletstelsel skelet/#:~:text=Functies%20skelet&text=Het%20skelet%20geeft%20steun%2C%20vorm%20en%20stevigheid%20aan%20het%20lichaam.&text=Het%20skelet%20beschermt%20de%20inwendige,het%20hart%20en%20de%20longen.&text=De%20botten%20van%20het%20skelet%20bieden%20aanhechtingsplaatsen%20voor%20de%20spieren.

3- redactie van kanker.nl, Kanker soorten (laatste update oktober 2023), geraadpleegd op 09-10-2025: https://www.kanker.nl/kankersoorten/botkanker-botsarcoom/soorten-botkanker/adamantinoom

4- sarcomenteam, informatie over adamantinoom, geraadpleegd op 09-10-2025: https://sarcomenteam.nl/diagnose/adamantinoom/

5- Radboud UMC, bottumoren, geraadpleegd op 09-10-2025: https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/b/bottumoren

 

  • Het arrangement Oncologie bij botten in het lichaam is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    soorten letsel van het bewegingsapparaat (opdracht somatiek)
    Laatst gewijzigd
    10-10-2025 20:02:36
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    In dit kopje lees je over oncologie die zich voor kunnen doen bij botten in het lichaam.
    Leerniveau
    MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding;
    Leerinhoud en doelen
    Loopbaan; Werkexploratie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van