Plasmolyse van een rode ui

Plasmolyse van een rode ui

Plasmolyse van rode ui

Omschrijving misconcept

Leerlingen denken dat bij geplasmolyseerde cellen van de rode ui het vacuolemembraan de celmembraan is.

 

Achtergrond misconcept:

Bij de cellen van de rokken van de rode ui bevindt zich een rode kleurstof in het vacuolevocht. Buiten de vacuolemembraan, maar binnen het celmembraan, bevindt zich een kleurloos cytoplasma met daarin vele – met een schoolmicroscoop niet zichtbare – celorganellen. Een celmembraan is bij de vergroting mogelijkheden van een microscoop zoals ze op de scholen aanwezig zijn, meestal niet zichtbaar. Bij plasmolyse gaat er water uit de inhouden van de membranen naar de omgeving. Allereerst uit het cytoplasma naar de externe omgeving van de cel, maar even daarna ook uit de vacuole naar het cytoplasma. De celorganellen verliezen ook water. De vacuole krijgt daardoor een kleinere omvang en inhoud. De rode kleurstof blijft echter binnen de vacuole en is in minder water opgelost. Het beeld wordt dieper rood. Het cytoplasma wordt ook geconcentreerd, maar dit is van zichzelf vrijwel kleurloos.

Afbeelding 1: de bovenste pijl wijst naar het vacuolemembraan en de onderste pijl wijst naar het celmembraan.


De meeste leerlingen hebben te weinig ervaring met microscopie om de verschillen tussen vacuolemembraan en celmembraan te zien. Bovendien hebben de leerlingen in de les geleerd dat de celmembraan van de celwand heeft losgelaten. Hiervan staat een mooie tekening in hun lesboek. Zo’n tekening maken ze dus ook van hun preparaat. De membraan dat ze zien rond de donker gekleurde vacuole noemen ze de celmembraan in plaats van het vacuolemembraan, de echte celmembraan valt hen niet op.

 

Voorbeeldaanpak in de les:

Gebruik behalve cellen van de rode ui ook eens cellen van waterpest in verschillende concentraties oplossing. In de geplasmolyseerde cellen van waterpest is het celmembraan niet zichtbaar, maar toch kunnen leerlingen het celmembraan aangeven in hun tekening, omdat de grens van het cytoplasma duidelijk zichtbaar is door de chloroplasten die er tegenaan liggen. Ook de vacuolemembraan kan worden aangegeven, omdat duidelijk te zien is dat alle chloroplasten rond een onzichtbare ruimte (de vacuole) liggen. Dit is goed te zien in deze video.

Geef bij een afbeelding van geplasmolyseerde cellen klassikaal uitleg wat er aan de hand is en hoe leerlingen de verschillende membranen kunnen herkennen. Laat leerlingen vervolgens de cellen tekenen, onderdelen benoemen en controleer of ze het goed begrepen hebben.


Uit deze handleiding is practicum 40 geschikt: Turgor en plasmolyse met ballon in net.

  • Het arrangement Plasmolyse van een rode ui is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Kennisbank biologie
    Laatst gewijzigd
    2025-10-09 16:23:24
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Aanpak van het misconcept: Leerlingen denken dat bij geplasmolyseerde cellen van de rode ui het vacuolemembraan de celmembraan is.
    Leerniveau
    HAVO 4; VWO 6; HAVO 5; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    celmembraan, microscoop, osmose, plasmolyse, rode ui, tekening, turgor, vacuolemembraan, waterpest

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van