Menu

  Plasmolyse van een rode ui

Plasmolyse van een rode ui

Plasmolyse van rode ui

Omschrijving misconcept

Leerlingen denken dat bij geplasmolyseerde cellen van de rode ui het vacuolemembraan de celmembraan is.

 

Achtergrond misconcept:

Bij de cellen van de rokken van de rode ui bevindt zich een rode kleurstof in het vacuolevocht. Buiten de vacuolemembraan, maar binnen het celmembraan, bevindt zich een kleurloos cytoplasma met daarin vele – met een schoolmicroscoop niet zichtbare – celorganellen. Een celmembraan is bij de vergroting mogelijkheden van een microscoop zoals ze op de scholen aanwezig zijn, meestal niet zichtbaar. Bij plasmolyse gaat er water uit de inhouden van de membranen naar de omgeving. Allereerst uit het cytoplasma naar de externe omgeving van de cel, maar even daarna ook uit de vacuole naar het cytoplasma. De celorganellen verliezen ook water. De vacuole krijgt daardoor een kleinere omvang en inhoud. De rode kleurstof blijft echter binnen de vacuole en is in minder water opgelost. Het beeld wordt dieper rood. Het cytoplasma wordt ook geconcentreerd, maar dit is van zichzelf vrijwel kleurloos.

Afbeelding 1: de bovenste pijl wijst naar het vacuolemembraan en de onderste pijl wijst naar het celmembraan.


De meeste leerlingen hebben te weinig ervaring met microscopie om de verschillen tussen vacuolemembraan en celmembraan te zien. Bovendien hebben de leerlingen in de les geleerd dat de celmembraan van de celwand heeft losgelaten. Hiervan staat een mooie tekening in hun lesboek. Zo’n tekening maken ze dus ook van hun preparaat. De membraan dat ze zien rond de donker gekleurde vacuole noemen ze de celmembraan in plaats van het vacuolemembraan, de echte celmembraan valt hen niet op.

 

Voorbeeldaanpak in de les:

Gebruik behalve cellen van de rode ui ook eens cellen van waterpest in verschillende concentraties oplossing. In de geplasmolyseerde cellen van waterpest is het celmembraan niet zichtbaar, maar toch kunnen leerlingen het celmembraan aangeven in hun tekening, omdat de grens van het cytoplasma duidelijk zichtbaar is door de chloroplasten die er tegenaan liggen. Ook de vacuolemembraan kan worden aangegeven, omdat duidelijk te zien is dat alle chloroplasten rond een onzichtbare ruimte (de vacuole) liggen. Dit is goed te zien in deze video.

Geef bij een afbeelding van geplasmolyseerde cellen klassikaal uitleg wat er aan de hand is en hoe leerlingen de verschillende membranen kunnen herkennen. Laat leerlingen vervolgens de cellen tekenen, onderdelen benoemen en controleer of ze het goed begrepen hebben.


Uit deze handleiding is practicum 40 geschikt: Turgor en plasmolyse met ballon in net.

Colofon

Het arrangement Plasmolyse van een rode ui is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Kennisbank biologie
Laatst gewijzigd
2025-10-09 16:23:24
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
Aanpak van het misconcept: Leerlingen denken dat bij geplasmolyseerde cellen van de rode ui het vacuolemembraan de celmembraan is.
Leerniveau
HAVO 4; VWO 6; HAVO 5; VWO 4; VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Eindgebruiker
leraar
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
celmembraan, microscoop, osmose, plasmolyse, rode ui, tekening, turgor, vacuolemembraan, waterpest

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.