5.2 Specifieke functies van AI - niveau 2

5.2 Specifieke functies van AI - niveau 2

Voorbereiding

Welkom bij je lessen over artificiële intelligentie (AI)!

AI is overal om je heen. Het zit verborgen in de apps die je gebruikt, de games die je speelt, en de filmpjes die je ziet. Maar wat is AI precies en hoe werkt het?

In deze lessen duiken we in de wereld van AI. Je leert hoe AI slim wordt en hoe het keuzes maakt. Je leert ook hoe je AI kunt gebruiken om dingen te maken en te onderzoeken, zoals het schrijven van teksten of het maken van tekeningen. We kijken ook kritisch naar AI, want wie bepaalt wat AI leert en wat zijn de gevaren? We bespreken hoe je slim en veilig met AI kunt omgaan.

De lessen zijn heel praktisch. Je gaat zelf aan de slag met opdrachten, je gaat experimenteren en je eigen creativiteit gebruiken. Zo ontdek je hoe je de baas blijft over technologie, in plaats van andersom.

 

Digitale geletterdheid

Het begrijpen van AI is een belangrijk onderdeel van digitale geletterdheid. Digitale geletterdheid betekent dat je de kennis en vaardigheden hebt om goed om te gaan met digitale technologie en media.

Digitale technologie is overal, zowel zichtbaar als onzichtbaar. Denk aan computers, telefoons en tablets, maar ook aan slimme apparaten in huis. Zelfs de officiële websites van de overheid draaien op digitale technologie. Om met al deze dingen goed te kunnen omgaan, heb je digitale geletterdheid nodig.

Digitale geletterdheid gaat niet alleen over het gebruiken van apparaten, maar ook over de wisselwerking tussen mens en technologie. Het gaat erom dat je je kunt aanpassen aan de digitale wereld en de controle hebt over je eigen gegevens en informatie.

Start

Benodigdheden

Zorg dat je alles op orde hebt om de les te kunnen maken.

Heb je je laptop of tablet opgeladen?

Heb je oortjes of een koptelefoon? Dan kun je de video's in stilte bekijken.

Zorg dat je papier en pen of stiften bij de hand hebt. Het is handig om dingen op te schrijven. Of ben je al zo digitaal handig dat je daarvoor een tekstverwerkings-of presentatie-programma gebruikt?

Introductie

Leerdoelen

 

Na de les kun je:

  • ten minste drie verschillende AI-toepassingen benoemen en een werkende prompt schrijven om een AI te besturen.
  • een gerichte prompt schrijven om een AI-toepassing een specifiek resultaat te laten genereren.
  • uitleggen wat een prompt is en herkennen hoe AI op verschillende, onverwachte manieren in het dagelijks leven voorkomt.

Opbouw

Deze les is als volgt opgebouwd:

  1. Voorkennis: wat weet je al?
  2. Instructie:
    • Kansen en risico's bij de toepassing van AI
    • Samenwerking mens en machine
    • Prompten van AI
    • Het verschil tussen besturen van digitale technologie met algoritmen en prompten van neurale netwerken
  3. Opdracht / Verdiepende opdracht
  4. Samenvatting en weetjes
  5. Evaluatie
  6. Bronnen

Voorkennis: wat weet je al?

Je hebt geleerd dat je AI kunt trainen met data zodat het taken voor je uitvoert. In deze video vertelt comediant Lieven waar dat ook in zou kunnen helpen. Namelijk in het oplossen van het probleem: waar is Wally?

Maak voor jezelf een top 5 van problemen die jij tegenkomt in jouw leven. Welk probleem zou jij al kunnen laten oplossen met AI?

Instructie

Kansen en risico's

We hebben geleerd dat AI veel kansen kan bieden, maar ook risico's met zich meebrengt.

 

Kansen en risico's van AI

 

Samenwerken heel belangrijk

Mensen en machines kunnen samen veel meer bereiken dan alleen. Jij bedenkt creatieve oplossingen en legt uit wat je wilt, en de machine voert taken snel en precies uit. In fabrieken werken mensen en robotarmen samen om producten te maken, waarbij de robot het zware werk doet en de mens controleert en bijstuurt. Ook in het dagelijks leven helpt een slimme assistent je met huiswerk of houdt je fietscomputer je snelheid bij, terwijl jij de beslissingen neemt. Zo vullen mens en machine elkaar aan: samen werken jullie sneller, slimmer en veiliger dan alleen.

Maar dan moet die machine wel doen wat wij willen.

 

Samenwerking mens en machine

Prompten

Hoe zorg je er nou voor dat die machines echt doen wat wij willen? Veel AI is voorgeprogrammeerd door de makers. Maar generatieve AI kun je zelf besturen. Dat doe je met een prompt.

Een prompt is een duidelijke opdracht of vraag die je aan een AI geeft om er iets mee te laten doen. Bijvoorbeeld: “Schrijf een kort verhaal over een dappere kat” of “Maak een tekening van een regenboog.” Hoe beter je beschrijft wat je wilt, hoe beter de AI begrijpt wat hij moet maken. Je kunt details toevoegen zoals stijl, lengte of onderwerp: “in simpele zinnen” of “met felle kleuren.” Zo stuur je de AI aan en bepaalt jouw prompt wat voor antwoord of plaatje je terugkrijgt.

 

Barend legt uit - Prompt engineering

 

Prompten versus algoritmen

In de wereld van AI en computer­programmering gebruiken we twee heel verschillende manieren om een computer iets te laten doen: prompts en algoritmen.

Wat is een prompt?

Een prompt is een vrije, vaak natuurlijke-taal­opdracht die je aan een getraind neuraal netwerk geeft. Een neuraal netwerk is een AI-model dat eerst heel veel data (tekst, plaatjes, geluid) heeft “gelezen” en daarbij zelf patronen heeft geleerd. Wanneer je een prompt typt—bijvoorbeeld “Schrijf een kort gedicht over de herfst”—gebruikt het model al die opgedane kennis om een antwoord te genereren. Je weet vooraf niet precies wat er uitkomt: de AI combineert op basis van wat het heeft geleerd en kan per keer net iets anders reageren.

Wat is een algoritme?

Een algoritme is een stap-voor-stap beschrijving in code die precies vertelt wat een computer moet doen. Een programmeur schrijft elke regel zelf, bijvoorbeeld:

  1. Lees deze data in
  2. Tel er 5 bij op.
  3. Zet de uitkomst op deze plaats neer.

Een algoritme is dus voorspelbaar: je weet exact in welke volgorde de stappen gebeuren en wat het resultaat is.

Het grote verschil

  • Flexibiliteit vs. voorspelbaarheid

    • Met een prompt kun je snel heel verschillende taken aansturen zonder nieuwe code te schrijven, maar je resultaat is minder voorspelbaar.

    • Met een algoritme schrijf je elke stap zelf en weet je precies wat er gebeurt, maar je moet alles van tevoren bouwen.

Training vs. programmeren

Beide methodes zijn belangrijk: prompts en neurale netwerken maken AI flexibel en creatief, terwijl algoritmen zorgen voor duidelijke, betrouwbare processen — bijvoorbeeld in rekenprogramma’s, besturingssystemen en apps waarin je altijd hetzelfde resultaat wilt.

  • Een neuraal netwerk traint op enorme hoeveelheden data; het “leert” zelf regels en verbanden. Bij gebruik geef je alleen een prompt.

  • Met algoritmen programmeer je die regels zelf in een programmeertaal. Je beschrijft handmatig elke voorwaarde en berekening.

 

Opdracht

Wat ga je ontdekken?

Doel:

  • Oefenen met het geven van korte opdrachten

  • Ervaren hoe een algoritme (stap-voor-stap instructie) anders werkt dan een prompt

  • Leren herkennen of iets aangestuurd wordt met een prompt of met een algoritme

 

Opdracht

1. Bekijk beide video's

Let op hoe de opdrachten klinken: vrij en natuurlijk (prompt) of juist heel precies en stap-voor-stap (algoritme).

 

2. Klassikale bespreking

  • Welke opdrachten gaven de kinderen in het pindakaas-filmpje? (kort, vriendelijk)

  • Welk type opdrachten hoorde je bij Robot Olaf? (precies, herhaalbaar)

  • Verschil prompt–algoritme:

    • Prompt = één zin of vraag die je aan een AI of persoon geeft (“Smeer pindakaas”).

    • Algoritme = reeks vaste stappen die je nèt zo uitvoert (“1. Pak het mes. 2. Open de pot. 3. Smeer.”).

3. Oefenen in duo’s

Werk in tweetallen, wissel na elk onderdeel van rol:

A. Prompt-ronde (3 opdrachten)

  1. De prompter schrijft 3 korte, vrije opdrachten op kaartjes (bijv. “Zet de stoel recht onder de tafel”).

  2. De uitvoerder leest de prompt en voert ‘m precies uit, zonder vragen.

B. Algoritme-ronde (3 opdrachten)

  1. De programmeerder schrijft 3 stap-voor-stap instructies (bijv. “Loop naar de deur. Draai naar links. Zet je hand op het raam.”).

  2. De uitvoerder volgt elke stap strikt, zelfs als iets niet logisch lijkt.

Wissel na iedere ronde van rol.

4. Reflectie en verbeteren

Bespreek per opdracht in je duo:

  • Helderheid: Werkt het direct, of moest je vragen om uitleg?

  • Prompt: Hoe kun je deze opdracht korter of duidelijker maken?

  • Algoritme: Waren de stappen logisch en compleet?

  • Resultaat: Wanneer leverde prompt snel resultaat en wanneer was het strakke algoritme juist nodig?

5. Klassikale nabespreking

  • Deel voorbeelden van een prompt en een algoritme die goed gingen of juist mis.

  • Vraag:

    1. Waarom kun je met een prompt sneller iets veranderen dan met een lang algoritme?

    2. In welke situatie geef je liever een algoritme (persoon, robot of AI) en wanneer een prompt?

Zo ontdek je zelf hoe je duidelijke instructies maakt—andersom leer je meteen het verschil tussen flexibel prompten en strikt programmeren met een algoritme.

 

Verdiepingsopdracht

Wat ga je ontdekken?

Doel: Je ontdekt hoe een eenvoudige AI-gezichtssensor werkt en leert zelf een interactief Scratch-project maken waarbij de 'sprite' jouw hoofd volgt.

 

Kennismaken en verkennen

  1. Wat is gezichtsherkenning? (5 min)

    • Vraag: “Hoe zou een robot kunnen zien waar jouw hoofd is?”

    • Leg uit dat AI-tools aan de hand van de webcam kunnen meten waar je gezicht of mond is, zonder dat ze écht ‘snappen’ wat er gebeurt.

  2. Website openen en camera toestaan (5 min)

    • Ga naar: https://lab.scratch.mit.edu/face/

    • Klik op “Allow camera” en zorg dat je gezicht in beeld is.

    • Observeer wat er gebeurt: cirkels rond ogen, mond of hoofd.

  3. Scratch-project starten (10 min)

    • Klik op “See inside” rechtsboven om het project in de Scratch-editor te openen.

    • Kijk samen welke uitbreiding geladen is: de Face-sensing blocks.

  4. Basiscode maken (15 min)

    • Voeg deze blokken toe:

Wanneer groene vlag geklikt

Herhaal voor altijd

Ga naar x: (gezicht x)  y: (gezicht y)

    • Test ‘m: start de groene vlag en beweeg je hoofd – de kat volgt je!

 

  1. Experimenteren (10 min)

    • Verdeel in duo’s en laat elke leerling twee dingen uitproberen:

      • Laat de kat groter/kleiner worden door de (gezicht grootte) te koppelen aan “verander grootte met …”.

      • Laat de kat spreken zodra je mond wijd open gaat (gebruik: als mondopening > … → zeg “Hallo!”).

 

Extra

Wat ga je ontdekken?

Doel: Gebruiken van generatieve AI om informatie te genereren en zelf verifiëren of de AI-uitkomst klopt.

 

Voor deze opdracht heb je toegang tot een generatieve AI nodig. Overleg met je docent of de school voorkeur heeft voor het gebruik van een specifieke AI-tool of dat je dit zelf mag kiezen.

 

Reminder: geef de AI-tool nooit persoonlijke informatie van jezelf of anderen!

  1. Kies je onderwerp

    Bedenk een onderwerp waar jij veel vanaf weet. Bijvoorbeeld je sportclub, je lievelingsboek, een historisch evenement of een hobby.

  2. Bedenk concrete vragen (prompts), maak deze zo specifiek mogelijk en geef eventueel aan waar de AI goede betrouwbare informatie kan vinden.

  3. Voer je prompts uit

    • Open de AI-tool.

    • Kopieer en plak elke prompt en bewaar de antwoorden.

  4. Vergelijk met jouw eigen kennis

    • Noteer per antwoord wat wél klopt en wat volgens jou niet juist is of ontbreekt.

    • Vul aan met details die de AI niet noemt, of corrigeer eventuele fouten.

  5. Reflectie

    Beantwoord in je logboek:

    • Welke antwoorden waren helemaal correct?

    • Waar ging de AI de mist in, en waarom denk je dat?

    • Was de uitkomst volledig en diepgaand of juist oppervlakkig?

    • Hoe kun je je prompt verbeteren om wél de juiste informatie te krijgen?

    • Zitten er beperkingen in AI die een mens wel kan en dit neurale netwerk niet?

  6. Klasdelers

    • Deel in kleine groepjes jouw bevindingen.

    • Bespreek: bij welk onderwerp kunnen we AI wél vertrouwen, en wanneer blijft eigen kennis onmisbaar?

 

Met deze opdracht leer je zowel creatief prompten als kritisch beoordelen of de AI-uitkomsten kloppen. Veel succes!

 

Samenvatting en weetjes

​

Samengevat

Je hebt nu geleerd dat je een prompt heel specifiek moet maken om er zeker van te zijn dat de AI, de machine of de robot doet wat je wil. Je hebt ook geleerd hoe je kunt prompten en ook hoe dat heel erg mis kan gaan.

Nu je weet wat je nu weet, wat wil je dan gaan prompten? Wat moet de uitkomst zijn?

 

Wat als je nog meer kunt met AI?? - bekijk deze comedy van Lieve Scheire

​

Weetje

Met een prompt kun je een AI in één zin vragen om iets kreatiefs te doen—zoals “Schrijf een rap over examenstress”—en krijg je meteen een uniek resultaat. Om dat zelf te programmeren met een algoritme zou je honderden regels code moeten schrijven en heel precies elke stap móeten aangeven. Prompten geeft je dus superveel vrijheid zonder zelf elke regel uit te denken!

 

Evaluatie

Evaluatie

A person typing on a laptop on a desk

In deze les heb je gezien dat AI ons veel kan helpen (bijv. met slimme oefenprogramma’s of patroon­herkenning), maar ook risico’s kent (zoals fouten, bias en privacy­problemen). Je ontdekte hoe mens en machine samenwerken: jij bedenkt het doel en de AI voert snel nauwkeurig uit. Via prompten leer je hoe je een neuraal netwerk in gewone taal aanstuurt, terwijl algoritmen juist stap voor stap door jou geprogrammeerd worden en altijd voorspelbaar zijn. Prompten is flexibeler, algoritmen zijn preciezer—en samen vormen ze de basis van moderne digitale technologie.

Evaluatievragen in de klas:

Bespreek de opdracht(en). Wat hebben leerlingen zelf geleerd?

Extra verdiepende vragen:

  • Noem één kans en één risico van AI in ons dagelijks leven en leg kort uit waarom jij deze belangrijk vindt.

  • Wanneer zou je liever een algoritme gebruiken en wanneer geef je de voorkeur aan een prompt voor een neuraal netwerk?

  • Welke afspraak kunnen we in de klas maken om veilig en verantwoord met AI om te gaan?

 

Bronnen

Deze lessen zijn gebruikt om dit leermateriaal te maken:

 

Bronnen en licenties:

  • Van FutureNL, Digidoeners, open leermateriaal CC-BY-NC-ND:
    • Basis AI: https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/yGdyfTK28XcsDSY2d/yNtkgR68Q3FJTzXWG
    • Kunstmatige intelligentie:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/7CxrRs29t5viMKeuy
    • Hoe slim zijn machines nou echt? https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/yN6CBaL6DBrbgWxD4
    • Generatieve AI:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/HCoQQDA55GunKhxQZ
    • Machine learning en neurale netwerken:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/oxCEAw97yHztoBxFu
    • Machine en deep learning:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/BFHNainj2jAsGzTBv
    • Wij zijn data:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/FhG2xqtwkvcNC8tmD/ygeDm6xiuJWDvwHb6
    • Later als ik groot ben:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/sh5JZrr5zuDRtEcDB
    • Risico's en kansen van AI:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/e7o5DDzqAGvbTD6rD
    • De AI-inspecteur:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/uvhrACSsevrxdDeBQ
    • Prompts:
      https://www.lessonup.com/nl/channel/futurenl/lesson/n4WRGaSSkeaBZain2
  • Van Klokhuis, Klokhuis over AI, gesloten leermateriaal, open beschikbaar
    • Het Klokhuis over AI: https://hetklokhuis.nl/dossier/168/het-klokhuis-over-ai/824/het-klokhuis-over-ai
    • AI studio van Klokhuis: https://aistudio.hetklokhuis.nl/nl

  • Het arrangement 5.2 Specifieke functies van AI - niveau 2 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Inspiratielessen
    Laatst gewijzigd
    2025-09-19 08:51:31
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    les over specifieke functies van AI
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Inspiratielessen. (z.d.).

    5.1 Specifieke functies van AI - niveau 1

    https://maken.wikiwijs.nl/218961/5_1_Specifieke_functies_van_AI___niveau_1

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van