Nederlands 4-vwo Literatuur Middeleeuwen - 2022-2023
Nederlands 4-vwo Literatuur Middeleeuwen - 2022-2023
Introductie
Die Dietsche Doctrinale, handschrift Beatrijs, ca. 1374 (bron: kb.nl)
Meer inf. over literatuur en SE's
Literatuurdossier
In je literatuurdossier en je SE's laat je je kennis zien van de belangrijke thema's, stromingen, schrijvers en werken uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis. We starten in jaar 4 met de middeleeuwen en werken toe naar het heden. Er komen verschillende tijdvakken en periodes aan bod. In de moderne tijd, vanaf de twintigste eeuw, worden er verschillende schrijvers en diverse stromingen behandeld.
Tijdvak:
500-1500 Middeleeuwen
16e en 17e eeuw Renaissance
18e eeuw Verlichting
19e Eeuw Romantiek en realisme
Rond 1900 Fin de siècle
20e Eeuw
21e Eeuw
Stromingen:
20e Eeuw onder meer impressionisme, naturalisme, Tachtigers, modernisme, expressionisme, surrealisme, nieuwe zakelijkheid, experimentele poezie, postmodernisme.
Thema's:
Je kunt in je leeslijst of literatuurdossier een thema verwerken, naar je eigen interesse. Denk aan Gender en identiteit, Godsdienst en heiligen, Oorlog en verzet, Liefde en erotiek. Deze thema's vind je ook terug op literatuurgeschiedenis.nl. Je kunt deze thema's vaak makkelijk combineren met een leesclub van litlab.nl. Heb je eigen ideeën? Overleg met je coach.
(afbeelding: literatuurgeschiedenis.nl)
Bewaren en bijhouden
Je maakt een "tegel" aan in Egodact met de titel Literatuurdossier. Je vult die aan gedurende deze periode en in de volgende jaren. Maak voor jezelf een map Literatuurdossier aan, met daarin een document Literatuurgeschiedenis, dat je aanvult door de komende jaren heen, tot en met 6-vwo. Je kunt hiervoor een schrift gebruiken (werk dan bijvoorbeeld met een ringband met tabs), maar het kan ook in Word of Pages.
Maak gebruik van de opdrachten en Bronnen in deze quest en maak aantekeningen tijdens de blox. Heb je informatie tijdens de blox gemist? Dan vind je het terug bij 'gedeeld in de blox'.
(door: Reid, Geleijnse en Van Tol)
Afronding en SE's
SE
Je neemt (ook) in 5-vwo deel aan leesclubs, je doet mee aan literatuurprojecten en je houdt een speech over jouw gelezen werk (weging 10%).
In 6-vwo laat je zien dat je een verhaal en gedichten kunt analyseren (weging 20%). Tot slot neem je deel aan een mondeling (weging 20%), waarin je je gelezen werk uitgebreid kunt uitleggen aan de hand van literaire begrippen en je literatuurdossier (verwerking van je gelezen boeken). Daarbij laat je ook je kennis zien over historische periodes, zoals je die hebt opgedaan vanaf jaar 4.
Literatuurdossier en Middeleeuwse markt
In deze periode lees je samen minimaal het middeleeuwse werk Beatrijs, in een 'leesclub' (2 tot 4 leerlingen). Je onderzoekt dit werk ook aan de hand van een 'Proef' op litlab.nl.
Vwo-kandidaten lezen in totaal 12 boeken. De verwerking hiervan doe je onder meer door middel van een leesclub van Litlab.nl. Deze verwerking neem je mee in je Literatuurdossier.
Verder maak je voor de voorjaarsvakantie een formatieve toets over de literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen. Je wilt vaststellen wat je hebt geleerd, zodat je weet wat je nog moet doen om in de volgende jaren goed beslagen ten ijs te komen.
Daarnaast onderzoek je een onderwerp uit de middeleeuwen wat uitgebreider en presenteert dit tijdens een middeleeuwse markt. Dit onderdeel sluit je af na de voorjaarsvakantie.
Gedeeld tijdens de blox
Als er tijdens de blox PowerPoint worden gedeeld, dan vind je ze hier terug.
Literatuur en literatuurgeschiedenis
Introductie
Bij het vak geschiedenis leer je voornamelijk over grote gebeurtenissen die het leven van de mensen veranderden. Maar wat hield de 'gewone' mens in die tijd bezig? Hier kom je achter door je te verdiepen in de literatuur die in een bepaalde periode geschreven is.
Het begint dus bij een goed verhaal. Maar wat is een goed verhaal volgens jou? En hoe kun jij dat onderbouwen?
Je gaat in deze opdracht in vogelvlucht kijken naar verhalen en schrijvers in Nederland, vanaf de middeleeuwen tot nu. Je zult nadenken over vragen als:
Waar gaan boeken over door de eeuwen heen?
Waarom zou ik iets moeten weten over geschiedenis als ik een boek lees?
Schrijven vrouwen anders dan mannen?
Hoe werd liefde en seks, oorlog, geweld, andere culturen en religie beschreven in de eeuwen voor ons?
Welke verhalen vinden we goed of belangrijk in Nederland?
Welk verhaal of welke schrijver spreekt mij aan?
Als jij een tijdlijn zou maken van de Nederlandse (literatuur)geschiedenis, wie en wat zou daar zéker in staan? En kun je uitleggen waarom?
Met dit soort vragen én je eigen vragen ga je de komende weken aan de slag. Je doet dit aan de hand van drie opdrachten. Hierover vind je verderop meer. Maar eerst ga je je kennis over de literatuurgeschiedenis en middeleeuwen testen, een aantal filmpjes bekijken en maak je een introductieopdracht.
Introductieopdrachten
Test: Diagnostische toets literatuur
0%
Wat weet jij al van de Nederlandse literatuur en literatuurgeschiedenis? Test jezelf!
Zet je deelnamebewijs in je logboek in Egodact.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bekijk onderstaande filmpjes en maak aantekeningen. Deze heb je nodig om antwoord te geven op de vragen eronder.
Noteer de vragennummers bij je tekst, maar maak er wel een lopend verhaaltje van. Gebruik dus complete zinnen en formuleer helder. Gebruik geen 'leuk' of 'niet leuk', maar wees specifiek en geef argumenten met voorbeelden.
1 a) Wat is literatuur? Volgens het filmpje en volgens jou? Wijd hier minimaal drie zinnen aan. 1 b) Wat is het verschil tussen literatuur en lectuur? Geef minimaal twee verschillen.
2 a) Leg in 4-5 zinnen uit wat jij al weet over literatuur en literaire begrippen. Gebruik hierbij voorbeelden. 2 b) Vertel wat jij nog zou willen leren met het zicht op je SE's literatuur.
3 Welke beginzin uit het filmpje over '12 van de mooiste beginzinnen' spreekt jou het meest aan? Waarom? Welk boek zou jij hierdoor misschien wel willen lezen? 4 Pak je laatst gelezen boek of het boek dat je nu leest erbij.
Noteer de beginzin en leg uit waarom jou dit wel of niet tot verder lezen heeft geïnspireerd. Je hebt in ieder geval verder gelezen. Wat maakte dat je doorzette? (Behalve dat je boeken uit wilt hebben voor je lijst).
5 We beginnen de literatuurgeschiedenis in de middeleeuwen. Welk ridderverhaal uit de middeleeuwen spreekt jou het meest aan? Noem twee argumenten en verwijs hierbij naar zaken die je in de filmpjes hoort of ziet.
Schrijf je antwoorden netjes uit (bewaar in Pages of Word) en laat je tekst zien in je logboek in Egodact.
Opdracht 1 Proef Voordracht Beatrijs
Je gaat voor de Leesclub het verhaal van Beatrijs lezen. Eerst ga je je hier in een proef (onderzoek) wat meer in verdiepen. Je onderzoekt de voordracht van een middeleeuws verhaal. Je beluistert onder andere voordrachten van de site Vogala.
Je zult in de bovenbouw vaker een proef doen over literatuur. Hiermee leer je ook hoe (literatuur)onderzoekers te werk gaan.
Je maakt een document aan in Word of Pages, waarin je je aantekeningen bijhoudt. Zorg ervoor dat je oortjes/koptelefoon bij je hebt. Voor dit onderzoek heb je ongeveer 3 uur nodig.
Klik op onderstaande knop om naar de Proef te gaan.
Je eindresultaten zet je in je logboek in Literatuurdossier in Egodact.
Beatrijs
Je neemt deel aan een ‘leesclub’ (2 tot 4 leerlingen) en reflecteert op de inhoud van een literair werk. Dit gelezen werk telt mee voor je leeslijst van in totaal 12 boeken. Het leesclub-gesprek doe je samen. Dit helpt je het boek beter begrijpen. Je kunt het zien als oefening voor je mondeling in jaar 6.
De opdracht
Stap 1 Je leest minimaal de Beatrijs in periode 3, met als verwerking Leesclub 66 litlab.nl. Dit is een dun werkje, dus je gaat daarna verder met een andere titel, dat je in de volgende periode kunt afmaken. Je kunt hiervoor kiezen uit onderstaande titels. Als je een andere titel kiest van litlab.nl, overleg dit dan altijd met je vakcoach.
Stap 2 Na lezing van het boek, meld je je met je leesclubje bij je vakcoach. We bespreken de leesclub-vragen tijdens een blox. Het precieze moment hoor je dus nog (Teams/bloxrooster). In het gesprek laat je zien dat je het boek hebt begrepen, of kom je op nieuwe inzichten. Je kunt meteen ideeën opdoen voor je SE Speech bij boek in jaar 5 en je mondeling in jaar 6.
LET OP Lukt het onverhoopt niet tijdens een blox? Maak dan (geluids-/video)opnames van jouw leesclub-gesprek en stuur dit via Teams naar de vakcoach.
Opdracht 3 Tijdlijn en Middeleeuwse markt
Tijdlijn literatuurgeschiedenis
Je verdiept je in literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen (ME) tot nu.
Wat kun je straks?
Je kunt een grote lijn van de literatuurgeschiedenis van ME tot nu neerzetten en beknopt toelichten met voorbeelden.
Opdracht Tijdlijn literatuurgeschiedenis
Je maakt in groepjes (ca. 4 leerlingen) een algemene tijdlijn van de Nederlandse literatuurgeschiedenis, van de Middeleeuwen tot nu. Wat komt daarop te staan?
- belangrijke historische gebeurtenissen,
- titels van werken,
- schrijvers,
- uitvinders en wetenschappers,
- kunstenaars.
Het geheel is voorzien van jaartallen (uiteraard) en passende illustraties (foto's, tekeningen, plaatjes). Noteer ook de namen van de groepsleden.
Hoe?
Materiaal: groot papier (rol, via HVX), stiften, kleurpotloden, oude tijdschriften, etc.
Je maakt de tijdlijn op groot papier, zodat je je tijdlijn in HVX High kunt tentoonstellen (Central).
Je kunt je natuurlijk laten inspireren door tijdlijnen die je online kunt vinden, maar je moet zelf wetenschappers, schrijvers, gebeurtenissen aandragen die jij boeiend vindt. Je moet ook kunnen aantonen waarom jij vindt dat dit boek, deze kunstenaar, etc. op de tijdlijn moet staan. Overleg dit met je groepje. Je moet dus wat achtergrondkennis verzamelen. Kies dus zaken die jij ook daadwerkelijk interessant vindt!
Inleveren
Hang jullie tijdlijn op op Central en stuur je aanspreekpunt (SIG/HGD) een bericht. De deadline hiervoor is Deadline Dinsdag.
In de blox is specifiek aandacht voor de Middeleeuwen. Er zijn verschillende inspiratiesessies, vanuit verschillende achtergronden: geschiedenis, Nederlands, Duits, Engels, kunst, en mogelijk andere vakgebieden en werelden.
Handige bronnen die je kunt gebruiken bij deze tijdlijnopdracht:
Ook bij de vakcoaches Nederlands en geschiedenis kun je terecht voor tips en ideeën.
(afbeelding: literatuurgeschiedenis.nl)
Middeleeuwse markt
Je neemt met je groepje deel aan een Middeleeuwse Markt op 24 februari.
Hiervoor staan jullie bij een kraampje, om je kennis van de middeleeuwen te laten zien. Hoe? Met een creatief of praktisch deel (iets wat je maakt, uitdeelt of uitvoert) en een theoretisch deel (waarin je je kennis laat zien).
Opdracht middeleeuwse markt
Het stuk kennis zit in jullie tijdlijn. Daar heb je de middeleeuwen immers ook in meegenomen en daar kun je nu alles over vertellen.
Voor het creatieve/praktisch deel mogen jullie zelf bedenken wat jullie gaan doen.
Deadline: tijdens de middeleeuwse markt op 24 februari hebben jullie een kraampje waarin jullie je kennis delen en de creatieve/praktische opdracht tentoonstellen.
Je mag je eigen onderwerp verzinnen, maar doe vooral inspiratie op:
een demonstratie van middeleeuwse wapens,
een deel van een toneelopvoering van Mariken,
reisorganisatie met stedentrips á la Mariken,
een uitvoering van middeleeuwse muziek,
een middeleeuwse lunch of snackkraam,
beeld een bekend persoon uit de Middeleeuwen uit,
een demonstratie van een gevecht uit Karel en Elegast of Roland,
een model van het klooster waar Beatrijs woonde,
een vergelijking van ridderverhalen en moderne 'ridders' in films of games.
Gedeeld tijdens de blox
Als ik tijdens de blox een oefening of theorie deel, dan zet ik het aan het einde van de week ook hier neer voor iedereen die er niet bij was in de blox. Bestudeer dit zelfstandig en kom langs als je vragen hebt.
In of rond de SE-week krijg je schriftelijke vragen over de literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen. Je kent dan een aantal belangrijke teksten en begrippen en kunt deze uitleggen met voorbeelden. Denk hierbij in ieder geval aan: hoofsheid, ridderroman, boekdrukkunst, Middelnederlands, heiligenleven, marialegende, toneel, symbolen, geestelijkheid, elegie, satire, feodale stelsel, theocentrisme. Je leert dit door de opdrachten te maken en je aantekeningen in je literatuurdossier bij te houden.
Je kunt middeleeuwse kenmerken herkennen in een tekst en deze uitleggen. Bestudeer hiervoor je aantekeningen, stel vragen tijdens de blox. Op literatuurgeschiedenis.nl vind je veel uitleg en voorbeelden. Doe daar je voordeel mee!
Geerdink, N., Joosten, J. & Oosterman, J. red. (2015) De leeslijst. Vantilt.
Van Oostrom, F. (2013). Stemmen op schrift. (zesde druk, paperback ed.). Bert Bakker.
Paris, L.(2016). Hoe lees ik? Nieuw Amsterdam.
Meinderts, K. (bewerking) (2019). De schelmenstreken van Reinaert de Vos. Hoogland & Van Klaveren.
En nog veel meer. Overleg met je vakcoach als je specifieke informatie zoekt.
Middeleeuwse verhalen:
Van je vakcoach krijg je een kopie van Beatrijs (voor je leesclub!) en/of Mariken te leen. In de HVC-mediatheek vind je veel middeleeuwse titels, die bewerkt zijn naar modern Nederlands. Denk aan:
Het arrangement Nederlands 4-vwo Literatuur Middeleeuwen - 2022-2023 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Diagnostische toets literatuur
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Beatrijs 
4H-4V De middeleeuwen in vogelvlucht.pptx
