Erfelijkheid: Stambomen

Waarom een stamboom?

Met een stamboom kun je (als je er eenmaal goed in bent) heel snel zien welke fenotypes in een familie voorkomen.
Door een aantal stappen te doorlopen kun je met een stamboom ook zien welke eigenschappen dominant zijn en welke recessief. Bovendien kun je uitvogelen welk genotype de personen in een stamboom hebben.

Afbeelding 1: Voorbeeld van een biologische stamboom

Stambomen worden in de praktijk vooral gebruikt om te voorspellen of iemand een erfelijke ziekte heeft en/of door kan geven aan zijn of haar nageslacht.

Sommige erfelijke ziektes erven dominant over. Iemand die de ziekte heeft (fenotype = ziek), heeft dan dus één of twee allelen voor die ziekte.

Andere erfelijke ziektes erven recessief over. Dan wordt iemand dus pas ziek als hij homozygoot recessief is (=twee recessieve allelen) voor die eigenschap.

Als een erfelijke ziekte recessief overerft, kan het voorkomen dat iemand die zelf niet ziek is (fenotype = gezond), wel een allel voor de ziekte bij zich draagt en door kan geven (genotype = heterozygoot, dus twee verschillende allelen). Zo iemand noem je een drager (afb. 1; de Engelse term is 'healthy carrier').

Als iemand die drager is een kind krijgt met een andere drager of iemand die de ziekte heeft, is de kans aanwezig dat hun kinderen de ziekte krijgen (of drager worden). Daardoor kunnen er zonodig alvast de nodige maatregelen worden getroffen. In sommige gevallen kunnen deze ouders besluiten om geen kind te krijgen (op de biologische manier).

Colofon

Het arrangement Erfelijkheid: Stambomen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur: J. Schep Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd: 2022-03-22 09:59:47
Licentie: Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting: Je leert in een stamboom de genotypes te ontdekken en voorspellen
Eindgebruiker: leerling/student
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld
Studiebelasting: 4 uur en 0 minuten

Bronnen

Bron	Type
Een stamboom aflezen - hoe pak je dat aan? https://www.vibby.com/v/myzmaknc33	Video

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Opties

Gebruik

Weergave