Thema Erfelijkheid en evolutie hv12 - kopie 1

Thema: Erfelijkheid en evolutie

Intro

Generaties
Je behoort tot de jongste generatie van je familie.
Er waren al veel andere generaties voor jou.
Je hebt ouders, die ook weer ouders hebben. Dat zijn jouw grootouders (opa en oma). De ouders van hen zijn jouw overgrootouders.
Weet jij hoe de ouders van je overgrootouders heten?

Weet je eigenlijk wat een generatie is? Zo niet, zoek het dan even op!

Van al die mensen, die voor jou leefden heb je erfelijke eigenschappen in je en jij niet alleen: ook je eventuele broertjes of zusjes, neefjes en nichtjes.
Daarom lijken jullie als familieleden vaak op elkaar.

Duizenden generaties terug waren er nog niet zo heel veel mensen.
Zij zijn wel onze voorouders, maar zagen er toch iets anders uit dan wij nu.
Hoe dat kan? Dat legt de evolutietheorie uit.

In dit thema staan daarom erfelijke eigenschappen en hoe die veranderen door evolutie centraal. In elke opdracht maak je een eindopdracht. Alle eindopdrachten samen vormen straks de basis voor de eindopdracht van dit thema: een tentoonstelling.

Wat kan ik straks?

In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.

Aan het einde van dit thema kun je: Opdracht:

de begrippen: cel, celkern, chromosoom, DNA, gen, genotype, fenotype, dominant en recessief beschrijven.

 Wat is erfelijk?

de verschillen uitleggen tussen erfelijke en door het milieu bepaalde eigenschappen.

 Wat is erfelijk?

aangeven dat er in geslachtscellen, die ontstaan na de meiose, 23 chromosomen in de kern zitten

 Jongetje of meisje?
in een kruisingsschema laten zien wat er gebeurt als de geslachtschromosomen (X- en Y-chromosoom) bij elkaar komen. Jongetje of meisje?

de begrippen: dominant, recessief, homozygoot, heterozygoot, genotype en fenotype beschrijven.

 Eigenschappen erven.
kruisingsschema's maken en van die kruisingssituaties de kansen op nakomelingen berekenen. Eigenschappen erven.
een stamboom opstellen en in die stamboom achterhalen welke erfelijke eigenschap dominant en welke recessief is. Stambomen
de stappen van de evolutietheorie van Darwin beschrijven. Evolutie
grote lijnen aangeven hoe leven op aarde ontstaan is en zich ontwikkeld heeft. Evolutie

 

Wat ga ik doen?

In dit thema ga je aan de gang met vijf opdrachten, de afsluiting en een diagnostische toets.
In de tabel staat per opdracht hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Let op: in dit thema vormen de 5 eindproducten van de opdrachten samen de basis voor het eindproduct op themaniveau. Daarom zijn er in de opdrachten geen keuze-eindopdrachten.

Activiteit Tijd Eindproduct
Inleiding 0,5 lesuur  
Opdracht: Wat is erfelijk 2 lesuren Fotocollage maken.
Opdracht: Jongetje of meisje 2 à 3 lesuren Tien vragen in een vraagvorm naar keuze.
Opdracht: Eigenschappen erven 2 lesuren Kruisingsschema maken.
Opdracht: Stambomen 2 lesuren Je eigen stamboom maken.
Opdracht: Evolutie 3 lesuren Model maken.
Afsluiting 2 a 3 lesuren Tentoonstelling maken.
Diagnostische toets 1 lesuur  
Totaal 15 lesuren  

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

 

Opdrachten

Hieronder vind je de vijf opdrachten die horen bij dit thema.
Maak je keuze.

Opdracht 1

Wat is erfelijk
Opdracht 2

Jongen of meisje?
Opdracht 3

Eigenschappen erven
Opdracht 4

Stambomen
Opdracht 5

Evolutie

Afsluiting

Kennisbanken

De theorie van dit thema vind je in de Kennisbank biologie HV in de volgende onderdelen:

Erfelijke eigenschappen

Mitose en meiose

Monohybride en dihybride kruisingen

Stamboom

Evolutie

Eindopdracht

Eindopdracht

Als het goed is, heb je inmiddels al veel geleerd over evolutie en erfelijkheid. Er is nog één laatste opdracht die je gaat uitvoeren om actief aan de slag te gaan met de lesstof. Hierbij ga je je verdiepen in een specifiek onderwerp en daar ga je een stopmotion video over maken.  

 

Groepsgrootte en taakverdeling

Je maakt de stopmotion video in drietallen. Verdeel in je groep de volgende rollen:

  • Cameraman/ cameravrouw  
  • Regisseur  
  • Iemand die de spullen verlegd  
Tijd:
Je hebt in totaal 2 lesuren om je stopmotion video te maken. Verdeel de tijd goed!
Tip: Neem eerst de tijd om alle informatie te zoeken en je stopmotion video te bedenken en ontwerpen.  

 

Benodigdheden:
  • Knutselmaterialen, denk bijvoorbeeld aan gekleurd papier en scharen.
  • Neem zelf iets leuks mee, niets is te gek! Denk bijvoorbeeld aan klei of lego  
  • App voor stopmotion video's, bijvoorbeeld Stop Motion Studio
  • Kennisbank van dit thema en eventueel aanvullende informatie van internet
 
Aan de slag!

Kies met je groepje één van de volgende onderwerpen uit, zorg dat je de woorden tussen haakjes in je stopmotion video gebruikt.  

  • Leg uit hoe een baby blauwe ogen kan hebben als de ouders beiden bruine ogen hebben (dominant, recessief en allelen)
  • Leg uit hoe mitose werkt (moedercel, dochtercellen, celkern, chromosomen)
  • Leg uit hoe meiose werkt (moedercel, dochtercellen, celkern, chromosomen, geslachtscellen)
  • Leg uit wat het verschil tussen genotype en fenotype is (genetische informatie, milieufactoren)
  • Leg uit hoe het biologisch geslacht van een baby genetisch wordt bepaald (X-chromosoom, Y-chromosoom, geslachtscellen)
  • Leg uit hoe natuurlijke selectie ervoor kan hebben gezorgd dat giraffen een lange nek hebben (natuurlijke selectie, mutatie, overlevingskans en adaptatie)
  • Leg uit hoe het is ontstaan dat een dolfijn wit aan de onderkant is gekleurd en donker aan de bovenkant (natuurlijke selectie, mutatie, overlevingskans en adaptatie)

Je gaat een filmpje maken dat dit onderwerp kort maar krachtig uitlegt aan je klasgenoten. Hiervoor is het belangrijk dat je eerst de informatie verzamelt en een ontwerp maakt voor hoe jullie filmpje eruit gaat zien. Je kan gebruik maken van gekleurd papier, tekeningen of neem iets leuks van thuis mee, niets is te gek! De app ‘Stop Motion Studio’ is handig om stop motion video’s te maken, maar je mag ook een eigen app gebruiken. Het eindresultaat moet ongeveer 45 seconden lang zijn.  

Let er goed op dat het goed te volgen is, dus praat niet te snel, zorg dat je goed te horen bent en dat je tekst leesbaar is.  

Inleveren en beoordeling

Als je klaar bent mail je het filmpje als bijlage naar de docent. De filmpjes worden aan het einde van de 2 lesuren aan de klas getoond. De docent beoordeeld de filmpjes. Er wordt hierbij gekeken of de opgegeven woorden in het filmpje zijn verwerkt, of de informatie correct en duidelijk is en dat het geheel er netjes en overzichtelijk uitziet.  

 

Beoordeling
Beoordeling

D-Toets

Je sluit het thema Erfelijkheid en evolutie af met het maken van een diagnostische toets.

Terugkijken

Intro

  • Lees de intro van deze opdracht nog eens door. Weet je nu hoe alle familiekenmerken zijn ontstaan? Weet je nu ook welke in je genen zitten en welke komen door je omgevingsfactoren?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
    Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd
    Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de eindopdracht bezig zou zijn.
    Klopt dat? Waardoor duurde het langer of misschien juist wel korter?
  • Inhoud
    Wat vind jij het belangrijkste dat je in dit thema hebt geleerd? Waarom?
    Heeft de opdracht over Evolutie jouw beeld van het ontstaan van de aarde veranderd?
  • Eindopdracht
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Je moest de tentoonstelling uiteindelijk met drie klasgenoten uitwerken. Hoe vond je dat? Hebben jullie de taken goed kunnen verdelen en je daarna ook aan de afspraken kunnen houden?
    Hebben jullie elkaar, zo nodig, aangesproken op de gemaakte afspraken? Hoe werd daarop gereageerd?
    Wat vonden jullie van de reflecties die jullie kregen? Vind je dit lastig of juist prettig? Waarom?

Verderkijker

De Verderkijker biedt bij het thema passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes.

 

Leerlingen voor leerlingen

Video: Celdeling

Video: Kruisingen van monohybride

 

SchoolTV

Op de website van SchoolTV zijn veel verschillende video's te vinden over het thema Omgeving.
We hebben een aantal interessante video's voor je op een rijtje gezet:

DNA - Het zit in al je cellen

DNA-profiel Wat is dat?

Hoe werkt DNA?

Onze cellen - DNA, de puzzelstukjes van je lichaam

Clipphanger - Waarom hebben de meeste mensen bruine ogen?

Focus op Biologie - Erfelijke eigenschappen

Iedereen is anders

CSI aan de kust - De bruinviszaak

Clipphanger - Hoe werkt klonen?

Vroege vogels in de klas: Fossielen in de stad

Vroege vogels in de klas Mergel en fossielen in Zuid-Limburg

Vroege vogels in de klas Boren naar geschiedenis

Een stamboom - heb jij er ook een?

Wat bepaalt je geslacht?

Chromosomen - Wat is een karyogram

Chromosomen - hoeveel chromosomen zitten er in een geslachtcel?

Bio-bits Erfelijkheid

Erfelijkheid - Vorming van geslachtscellen

Hoe teel je een nieuwe aardappelsoort - geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.

Mitose

Meiose

 

 

  • Het arrangement Thema Erfelijkheid en evolutie hv12 - kopie 1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content opdracht
    Laatst gewijzigd
    2022-04-07 22:01:51
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Het thema 'Generaties' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.

    Fair Use
    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VWO 2; HAVO 2;
    Leerinhoud en doelen
    Reproductie en evolutie; Biologie; Reproductie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    16 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    leerlijn, rearrangeerbare, rearrangeerbare leerlijn

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Biologie. (2019).

    Thema Erfelijkheid en evolutie hv12

    https://maken.wikiwijs.nl/62532/Thema_Erfelijkheid_en_evolutie_hv12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Erfelijkheid en evolutie

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van