Havo scheikunde: wat moet je weten

Havo scheikunde: wat moet je weten

Belangrijke begrippen tijdens jouw examen

Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.

Sfeer: Materie

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • deeltjesmodellen beschrijven en gebruiken
  • macroscopische eigenschappen van een stof of materiaal in relatie brengen met deeltjesmodellen.
  • met jouw kennis van bindingen eigenschappen van stoffen en materialen toelichten en beschrijven.
  • op basis van kennis van aanwezige structuren en de bindingen in en tussen deeltjes een macroscopische eigenschap van een stof of materiaal verklaren.
  • macroscopische eigenschap relateren aan de structuur van een stof of materiaal.
  • in innovatieve processen het gebruik van structuur-eigenschappen-relaties ten minste in de context van materialen, geneesmiddelen of voeding, herkennen en beschrijven.
  • macroscopische eigenschappen in relatie brengen met structuren op meso- en microniveau, en daarin aspecten van schaal herkennen en kan omgekeerd vanuit structuren voorspellingen doen over die macroscopische eigenschappen.

 

De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

 

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
niet-metalen: argon, broom, chloor, fluor, fosfor, helium, jood, koolstof, neon, silicium, stikstof, waterstof, zuurstof, zwavel;

 
metalen: aluminium, barium, calcium, cadmium, chroom, goud, ijzer, kalium, kobalt, koper, kwik, lithium, lood, magnesium, mangaan, natrium, nikkel, platina, tin, uraan, zilver, zink;

 
ammoniak, azijnzuur, fosforzuur, glucose, salpeterzuur, water, waterstofperoxide, zwavelzuur;

 
koolstofverbindingen, koolstofatomen

 
bouw van de kern, protonen, neutronen, massagetal, atoomnummer, isotopen

 
bouw van de elektronenwolk, elektronen, elektronenconfiguratie

 
lading en massa van elektronen, protonen en neutronen

 
de opbouw van het periodiek systeem

 
covalentie

 
metalen (legeringen), (macro)moleculaire stoffen, zouten.

 
ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen

 
verhoudingsformule van een zout, ionen, systematische IUPAC-naam

 
kristalwater, hydraat

 
molecuulformule, structuurformule, koolstofverbindingen, alkanen, afgeleide stoffen;

 
structuurisomerie

 
zuivere stoffen, mengsels, smelttraject/kooktraject, smeltpunt/kookpunt

 
emulsie, emulgator, legering, oplossing, onverzadigd, verzadigd, suspensie.

 
atoombinding/covalente binding, gemeenschappelijk(e) elektronenpa(a)r(en), polaire atoombinding, O–H en N–H binding, hydratatie, ionbinding, metaalbinding, vanderwaalsbinding/molecuulbinding, molecuulmassa

 
ionrooster, metaalrooster, molecuulrooster

 
condenseren, smelten, stollen, verdampen

 
hydrofiel, hydrofoob

 
corrosiegevoeligheid, elektrisch geleidingsvermogen, ladingdragers, uv-lichtgevoeligheid, C=C bindingen, crosslinks, weekmakers, polymeren, thermoplasten, thermoharders

 
composieten, polymeren, legeringen, brandbaarheid, brosheid, corrosiegevoeligheid, geleidend vermogen, hardheid, uv-lichtgevoeligheid, vervormbaarheid, waterbindend vermogen.

 
microstructuur en macroscopische eigenschappen van stoffen

 
ladingsdragers, geleidbaarheid, reactiviteit, metaalroosters, ooster/structuur van polymeren, C=C binding, uv-licht gevoeligheid, metaalatomen, corrosiegevoeligheid

 
edele metalen, onedele metalen, gebonden metaaloxide laagje  
moleculaire structuur, oplosbaarheid, biodegradeerbaarheid  

Sfeer: Reacties

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • chemische reacties en fysische processen beschrijven in termen van vormen en verbreken van (chemische) bindingen.
  • eenvoudige reacties classificeren en gebruiken bij het beschrijven van polymerisatiereacties.
  • de reactiesnelheid berekenen uit de concentratieverandering en beredeneren hoe de reactiesnelheid beïnvloed wordt.
  • chemische processen relateren aan de opzet van een ontwerpopdracht of gebruikte technologie.
  • een chemisch proces en de daarbij optredende energieomzetting en energieuitwisseling beschrijven en met een berekening toelichten.

 

De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

 

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
coëfficiënt, elementbalans, ladingsbalans

 
beginstoffen, reactieproducten, koolstof, waterstof, zuurstof

 
donor-acceptor reacties, redoxreacties, overdracht van elektronen, zuur-base reacties, overdracht van H+ionen/protonen, ontledingsreactie, elektrolyse, fotolyse, thermolyse, substitutie, verbranding (onvolledig), verbranding (volledig)

 
ammonia, natronloog, zoutzuur

 
HCl, H2SO4, HNO3, H2O + CO2 / 'H2CO3', H3PO4, CH3COOH

 
NH3, OH–, CO3 2–, O2–, HCO3 −

 
H+ ionen, het zuur/de donor, de base/acceptor

 
halfreacties, reductor/oxidator

 
elektrochemische cel, reductor en oxidator, elektrolyt, elektronenoverdracht via een externe verbinding, halfreactie, positieve elektrode, negatieve elektrode

 
additiereacties, condensatiereacties, vorming van ester, vorming van amide/peptide

 
hydrolysereacties, koolhydraten, monosacchariden, (poly)esters,  (poly-)amiden/(poly)peptiden, vetten, glycerol, vetzuren

 
kraken

 
polymerisatie, alkenen, gesubstitueerde alkenen

 
substitutiereacties, halogenen

 
additiereactie, condensatiereacties, hydrolyse, polymerisatiereactie

 
poly-additie, polycondensatie.

 
structuurformule, (co)polymeer

 
reactiesnelheid, botsende- deeltjes-model, concentratie, druk, temperatuur, verdelingsgraad

 
activeringsenergie, katalysator

 
additiepolymeren, initiatiestap, initiator, uv-licht

 
macroscopische eigenschappen, productieproces,

 
metalen (persen, gieten, walsen), hermoharders (polymeriseren in een mal), thermoplasten (spuitgieten, extruderen, blazen)

 
activeringsenergie, endotherm, exotherm, energieniveaus, katalysator, ontbrandingstemperatuur, vergangstoestand, geactiveerde toestand, reactiewarmte/energie-effect, vormingswarmte

 
energiediagram

 
reactiewarmte, vormingswarmtes

 
elektrische energie  

Sfeer: (Chemisch) rekenen & analyse

 

De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
massaverhouding, molverhouding/stoichiometrische verhouding, ondermaat/overmaat, rendement

 
massa, atoommassa, molecuulmassa, molaire massa, chemische hoeveelheid, volume, dichtheid, concentratie, reactiesnelheid, molariteit

 
percentage (%), ppm, ppb

 
zuurgraad, symbool pH, symbool pOH

 
analyse- en/of scheidingsmethodes

 
chromatogram  
elementbehoud, energiebehoud, energiebalans, ladingbehoud/ladingbalans, massabehoud, massabalans  

 

Eindtermen

Dit weet ik
lorem ipsum

 

Sfeer: Technologie & duurzaamheid

De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
afval, batchproces, bulkchemie, continuproces, energiebehoud, energiebalans, energiehuishouding, fijnchemie, groene chemie, reactoren, recirculatie, recycling, scheidingsinstallaties, scheidingsmethodes, stofstromen, warmtewisselaars

 
industrieel proces, blokschema

 
reactieomstandigheden, scheidingsstappen

 
bijproducten; • gebruik van water, (hernieuwbare) grondstoffen, kwalitatieve energiebeschouwing, milieueisen, nevenreacties, onvolledige omzetting, ondermaat, overmaat, reactieomstandigheden, recycling, veiligheid.

 
atoomeconomie, E-factor

 
cradle-to-cradle, elementkringloop, recycling, stofkringloop

 
C/H-verhouding, CO2 per joule

 
emissies bij verbranding, CO2, NOx, SO2

 
koolstofdioxide, biobrandstof, fossiele brandstof, koolstofkringloop, broeikaseffect

 
olieraffinage, gefractioneerde destillatie, kraken  
ADI-waarde, gevaarsymbolen, GHS-systeem, grenswaarde, LD-5  
zure depositie, SO2, NOx  
smogvorming, roet, onverbrande koolwaterstoffen, CO, fijnstof  
mineraalbalans, eutrofiëring, uitspoelen  
elektrolyse van water, waterstof,  

 

Eindtermen

Dit weet ik
lorem ipsum

 

 

Sfeer: Chemie van het leven

De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen Dit weet ik
ademhaling/gaswisseling, bloed, cel, celmembraan, organisme, spijsvertering, transport.

 
fotosynthese, glucose, zuurstof, koolstofdioxide, koolstofassimilatie

 
eiwitten/enzymen, aminozuren, primaire structuur

 
koolhydraten, mono-, di- en polysachariden

 
vetten, glycerol, triglyceriden, (on)verzadigde vetzuren

 
eiwitten, bouwstof, enzymen, koolhydraten, energieopslag, bouwstof in membranen, energieopslag

 
biokatalysator, pH-optimum, specificiteit, temperatuur-optimum.

 

 

Eindtermen

Dit weet ik
lorem ipsum

 

 

  • Het arrangement Havo scheikunde: wat moet je weten is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Lerenvoorhetexamen
    Laatst gewijzigd
    2024-01-18 14:21:36
    Licentie
    CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
    Leerniveau
    HAVO 4; HAVO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Scheikunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Wat moet je kennen - LVHE. (z.d.).

    Disclaimer

    https://maken.wikiwijs.nl/176566/Disclaimer

    Wat moet je kennen - LVHE. (z.d.).

    Sjabloon wat moet je weten

    https://maken.wikiwijs.nl/174792/Sjabloon_wat_moet_je_weten

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van