Psychiatrische stoornissen
Psychotische stoornissen
- Schizofrenie, manie, stoornissen in waarnemen-denken-doen
Stemmingstoornissen
- Depressie, bipolaire stoornis (manisch depressief)
Angst en dwang
- Sociale fobie, PTSS (post traumatische stresstoornis), paniekstoornis
Persoonlijkheidsstoornissen
- Borderline persoonlijkheidsstoornis, narcistische persoonlijkheidsstoornis, ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Eetstoornis
Verslaving
Seksuele problemen
Borderline
Opvallend is dat borderline vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Volgens deskundigen komt borderline vooral bij vrouwen voor doordat zij vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Vrouwen krijgen vaker dan mannen een eetstoornis of zelfverwondend gedrag. Mannen met borderline komen vaker dan vrouwen terecht in de verslavingszorg of het criminele circuit. Dat zij een psychische stoornis hebben, wordt dan vaak niet gezien. Borderline komt relatief veel voor: 1 of 2 op de 100 mensen krijgt er een bepaalde periode in zijn leven last van. Vaak komt het rond het twintigste levensjaar tot uiting. Wanneer er geen adequate behandeling plaatsvindt, zullen de symptomen blijven bestaan.
Symptomen van borderline:
Basiskenmerken van borderline zijn impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Als je borderline hebt gedraag je je erg impulsief en overdenk je de gevolgen van impulsieve daden niet of te laat. Die impulsiviteit kan extreme vormen aannemen en zich uiten in criminaliteit en verslaving. Daardoor hebben veel borderlinepatiënten neigingen tot overmatig alcohol-, drugs- of medicijngebruik, geldverkwisting, wisselende seksuele contacten en roekeloos autorijden. Eetstoornissen als boulimia en anorexia komen ook voor. In extreme gevallen treden bij borderline psychotische verschijnselen op: het horen van stemmen, zien van beelden, overmatige achterdocht en in de war zijn. Dit kan een aantal uren tot enkele dagen duren.
Stemmingswisselingen:
Borderlinepatiënten hebben vaak last van stemmingswisselingen. Je kan ineens kwaad worden en van het ene op het andere moment heel somber of heel vrolijk zijn. Zelden voel je je lang achtereen tevreden. Vaak klaagt een borderlinepatiënt over leegte, verveling en zelfmoordgedachten. Sommigen verwonden zichzelf opzettelijk; ze reageren spanning op die manier af op hun lichaam. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in krassen of snijden in de huid, zichzelf verbranden met een sigaret of zelfs in zelfmoordpogingen.
Manie en depressie
Manie en depressie kunnen samengaan met een psychose. Bij een manie ben je opgewekt, hyperactief en optimistisch. Bij een depressie ben je juist neerslachtig en somber en heb je nergens zin meer in. Soms schommelt je stemming tussen deze twee uitersten. Dan wordt er gesproken van een manische depressie.
Neurose
Op een ineffectieve manier reageren op problemen. Neurotische personen komen daardoor vaak vast te zitten in een vast stramien van dwangmatig handelen en denken, aangestuurd door angsten en onzekerheden.
Als je neurotisch gedrag vertoont, heb je last van nerveuze spanning. 'Neurose' betekent letterlijk het hebben van zwakke zenuwen. Neurotische mensen kunnen last hebben van negatieve stemmingen, kunnen lijden aan gevoelens van schuld, onzekerheid, jaloezie en angst en maken zich eerder zorgen dan anderen. Ze zijn kwetsbaarder voor (negatieve) invloeden van buitenaf die stress veroorzaken. Ook kleine dingen kunnen als problematisch en frustrerend worden ervaren.
•Negatieve stemmingen.
•Schuldgevoelens.
•Jaloezie.
•Overbezorgdheid om anderen.
•Slaapstoornissen.
•Fobieën en angsten.
•Vermoeidheid.
•Onzekerheid.
•Depressieve gevoelens.
Psychose
Klik hier en bekijk het filmpje over psychose:
Een psychose is een toestand waarin je je omgeving anders waarneemt dan anderen. Hierbij hoor je bijvoorbeeld stemmen of zie je dingen die er niet zijn. Ook kan het zijn dat je wantrouwig bent, grootheidsgedachten hebt, je beïnvloed voelt door computers en krachten of je berichten in kranten en op tv op jezelf betrekt.
Iemand met een psychose heeft het idee dat zowel de buitenwereld als de eigen gedachten en ervaringen vol zitten met persoonlijke en dreigende signalen. Mensen in een psychose zijn vaak angstig, voelen zich opgejaagd en moeten daarom geruststellend en met een luisterend oor worden benaderd. Mensen met een psychose hebben behoefte aan rustig en troostend contact.
Dat de ene persoon wel een psychose krijgt en de andere niet wordt voornamelijk bepaald door een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Belangrijke omgevingsfactoren zijn:
•Gepest of buitengesloten worden
•Drugsgebruik
•Ernstig slaaptekort
•Een traumatische ervaring (bijvoorbeeld een oorlogstrauma, seksueel misbruik of mishandeling)
De kenmerken van een psychose kunnen hallucinaties en wanen zijn, maar dat hoeft niet. Een psychose bestaat uit verschillende ervaringen die van persoon tot persoon verschillen. De unieke kenmerken vormen een psychotisch syndroom, waarbinnen vijf dimensies van ervaringen worden onderscheiden: psychose, manie, depressie, motivatie en cognitie. Hieronder vind je meer informatie over deze dimensies.
De ongewone gedachten die optreden bij een psychose worden wanen genoemd; ongewone ervaringen zoals stemmen horen worden hallucinaties genoemd.
Er zijn verschillende soorten hallucinaties:
•Auditieve hallucinaties: je hoort dingen die er niet zijn, zoals stemmen.
•Visuele hallucinaties: je ziet dingen die er niet zijn, zoals mensen of schimmen.
•Gevoelshallucinaties: je voelt dingen die er niet zijn, zoals beestjes op de huid.
•Smaakhallucinaties: je proeft andere dingen dan die er in werkelijkheid zijn.
•Reukhallucinaties: je ruikt dingen die er niet zijn.
Wanen zijn psychische ervaringen die niet in overeenstemming zijn met de werkelijkheid. Voorbeelden hiervan zijn:
•Denken dat je achtervolgd wordt door iets of iemand.
•Denken dat je in de gaten gehouden wordt.
•Denken dat gebeurtenissen, mensen of voorwerpen een speciale betekenis voor je hebben.
Schizofrenie
Klik hier en bekijk het filmpje over schizofrenie:
Verandering van gedrag en gedachtes: iemand met schizofrenie heeft zowel (redelijk) stabiele als psychotische periodes die elkaar afwisselen. Bij schizofrenie zijn in een psychotische periode het denken, gevoelsleven en gedrag ernstig verstoord en verward. Tijdens een psychose is het besef van de realiteit minder en is het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid moeilijk. Daardoor kan iemand waanbeelden (hallucinaties) krijgen. Hierdoor kan iemand denken iemand anders te zijn (bijvoorbeeld God), of denken dat zijn of haar gedachten van buitenaf bestuurd worden.
Zintuiglijke hallucinaties zorgen dat iemand dingen ziet, hoort of ruikt die er niet zijn - bijvoorbeeld stemmen horen in je hoofd. Iemand met schizofrenie kan moeilijk bereikbaar zijn en erg naar binnen gekeerd. Daardoor kan iemand heel passief worden. Zij zijn teruggetrokken en kunnen weinig prikkels verdragen. Tijdens een psychose treedt echter juist heel druk en onrustig gedrag op. Slapen lukt dan vaak niet meer en het dag- en nachtritme kunnen worden omgedraaid. Ook kunnen associatiestoornissen optreden, wat op anderen overkomt als 'vreemde gedachtesprongen'. Het zorgt dat iemand een denkpatroon volgt dat door anderen niet te volgen is. De uitspraken van iemand in een psychose komen warrig en onbegrijpelijk over. In schizofrene periodes kan een verlammende besluiteloosheid optreden, waardoor iemand een keuze voor een eenvoudige handeling niet meer kan maken.
De oorzaak van schizofrenie is onduidelijk. Wel is bekend dat opvoeding of gezinsleven geen oorzaken zijn. Of schizofrenie erfelijk kan zijn is onduidelijk, maar er wordt wel gedacht dat dit, samen met omgevingsfactoren, een rol kan spelen.
Filmpjes
Bekijk deze filmpjes!
Site voor jongeren die een ouder met psychische en/of verslavingsproblemen hebben
Huiswerkopdracht in It's Learning
Ga de opdracht maken die staat in opdracht 3 PSYCHIATRIE.
Lever de opdracht in via de inlevermap van It's Learning vóór 23.59 uur de dag vóór de eerst volgende PRS 3.2 les. Tijdens deze PRS les gaan we de antwoorden bespreken en casussen spelen. Wanneer je de antwoorden van opdracht 3 niet hebt ingeleverd via de inlevermap van It's Learning, mag je niet deelnemen aan de les en spreek ik je graag na de les hierover.
SUCCES
