Menu

Leerling HAVO 4 2020-2021: Massacultuur in de 2e helft van de 20e eeuw

Leerling HAVO 4 2020-2021: Massacultuur in de 2e helft van de 20e eeuw

Les 1: wat is massacultuur?

1.1. Ontstaan massacultuur

 

Consumptiemaatschappij

Het tijdperk vanaf de jaren zestig is de tijd van de sociaaleconomische vooruitgang. In deze periode ontstond de massacultuur: een overheersende cultuur die door de smaak van de grote massa bepaald wordt. Deze werd gekenmerkt door onpersoonlijkheid en oppervlakkigheid.

In Europa is het na de tweede wereldoorlog een puinhoop. Na 1945 is het in Nederland en andere landen van Europa crisis. Rotterdam werd gebombardeerd in de oorlog. Er is weinig werk voor alle mensen. Er zijn geen woningen. Al je wilde trouwen kon dat niet omdat er geen huizen waren voor jonge mensen. De lonen waren laag, mensen waren pessimistisch over de toekomst. Iedereen probeert het land weer op te bouwen. Dit noemt men de wederopbouw.

De democratisering van de samenleving kwam in een stroomversnelling, bijna iedereen kreeg stemrecht. Tijdens de wederopbouw was er werk in overvloed, sociale verzekeringswetten gaven financiële zekerheid bij ouderdom, ziekte en werkeloosheid. De lonen stegen en mensen hoefden dus minder lang te werken. In de jaren zestig ging men massaal naar de universiteit, niet alleen de elite kreeg een goede scholing. Vooral de jeugd kon zich in toenemende mate manifesteren door goede opleiding en koopkracht.

In Amerika is de situatie anders. Amerika heeft wel geholpen om Europa te bevrijden van de macht van de Duitsers, maar het land zelf heeft niet geleden onder de oorlog. In Amerika waren allerlei producten al te koop voordat deze in Europa gekocht konden worden. Amerika was in de jaren ’50 al een echte consumptiemaatschappij. Er werd daar volop reclame gemaakt voor allerlei nieuwe producten.

In het begin van de jaren ’60 was er in Nederland een toename van de welvaart en die leidde tot een toename van de vrije tijd. Jongeren kregen baantjes en hadden vaak meer geld voor zichzelf te besteden dan hun ouders. Hierdoor kon in jaren '60 de ook zogenaamde consumptiemaatschappij ontstaan. Velen wilden graag de nieuwste artikelen en producten bezitten zoals stofzuigers, wasmachines, platenspelers, tv’s enzovoorts. Producenten probeerden mensen vooral te verleiden om zoveel mogelijk producten te consumeren. Dat was goed voor de economie en daardoor kon de welvaart blijven stijgen. Dit principe is gebaseerd op het kapitalistische systeem, dat is een op winst gerichte vrije markteconomie waarbij het aanbod zo goed mogelijk afgestemd wordt op de vraag.

 

Afzetten tegen de maatschappij

Binnen de maatschappij begonnen eind jaren ’50 ook de nodige spanningen te ontstaan. De eerste naoorlogse generatie werd volwassen. Deze generatie was opgegroeid in een periode van wederopbouw, crisis en nagedachte aan de oorlog. In deze periode begon ook de opbouw van de welvaartsstaat zijn vruchten af te werpen. Luxeproducten werden ineens betaalbaar, maar ook studeren werd de gewoonste zaak van de wereld.​

 

De jeugd die na de oorlog volwassen werd begon zich af te zetten tegen de heersende moraal in de maatschappij. Deze jongeren zagen kans om te strijden voor hun idealen, hun eigen positie in de maatschappij en vooral tegen de heersende ‘huiselijke’ mentaliteit die er al jaren was. De ontwikkelingen in de maatschappij hadden ook zijn weerslag op de kunst en cultuur van de jaren zestig.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2. Massamedia en massacommunicatie

De massamedia hadden een belangrijke rol in de verspreiding van deze massacultuur. Massamedia zijn de middelen waarmee de massacultuur op een professionele manier verspreid kan worden, zoals: pers, radio, film, televisie en internet. Omdat men met behulp van deze media kan communiceren met een groot publiek spreekt men van massacommunicatie.

Met de opkomst van communicatiemiddelen en de massamedia ontstond het idee van wereld als "global village", reizen werd sneller door treinen en vliegtuigen, iedereen op de hele wereld kan met elkaar communiceren door telefoon, radio, tv, internet en de sociale media. Daarnaast brachten emigratie en immigratie culturen in contact met elkaar. Na WOII zijn veel Europeanen geëmigreerd naar Australië, Canada, Zuid-Afrika en Argentinië, maar ook kwamen veel mensen uit de voormalige koloniën en gastarbeiders naar Europa. Ook asielzoekers verschenen.

 

 

1.3. Kunst en cultuur van de massa.

Het massaal produceren van artikelen zorgde voor eenheid in uiterlijk en vormgeving van veel voorwerpen. Het unieke en exclusieve karakter van een product raakte daarbij op de achtergrond. Kunstenaars, architecten, filmregisseurs en muzikanten maakten daar dankbaar gebruik van. In vorm- en beeldtaal werd gretig gebruik gemaakt van herkenbare producten die onze samenleving voortbracht. Bovendien konden deze kunstwerken gereproduceerd worden, zodat zoveel mogelijk mensen hun kunst konden zien en/of kopen.

Beeldende kunstenaars als Andy Warhol, Roy Lichtenstein en Jeff Koons zijn hier beroemd mee geworden. In hun kunstwerken kwam het beeld aan de orde dat de moderne mens in de consumptiemaatschappij van de werkelijkheid had.

Aspecten als sociale klassen, seksualiteit, media, maar ook de functie van kunst tegenover populaire cultuur speelden daarbij een rol. De snelheid waarmee kennis kon worden genomen van wat er zich in andere werelddelen afspeelde, zorgde ervoor dat ideeën meer dan ooit gekopieerd en gebruikt werden. In de muziekindustrie zijn begrippen als cover, bewerking, plagiaat en citaat al lang geen besmette woorden meer.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wat is kenmerkend voor de kunst en cultuur uit de massacultuur?

 

·       ‘Schoonheid’ ( esthetica) is een relatief begrip geworden: iedereen mocht zijn of haar persoonlijke smaak hebben, iedereen kan alles mooi of lelijk vinden

·       Herwaardering van het figuratieve, van verhalende verwijzingen: kunst hoeft niet abstract te zijn maar mag ook iets voorstellen en vertellen.

·       Lage kunst wordt hoge kunst:, kunst is voor iedereen, iedereen mag een eigen mening hebben over een kunstwerk, je hoeft niet veel te weten om een kunstwerk te begrijpen.

·       Kunst wordt een consumptieartikel: door druktechnieken zoals zeefdruk kan van een kunstwerk een groot aantal exemplaren worden gemaakt.

·       Originaliteit hoeft niet meer; clichés en stijlcitaten mogen volop worden gebruikt: kunstenaars shoppen in de kunstgeschiedenis.

·       Een menging van stijlen: anders dan in de moderne kunst  waar elke kunstenaar in één stijl werkt ( kubisme, expressionisme, futurisme etc )

·       Kunstenaars werken vaak niet meer vanuit esthetisch oogpunt, maar vanuit een concept: conceptuele kunst: het idee is belangrijk: niet dat wat er te zien is.

·       Grensoverschrijdingen van veel kunstdisciplines: in de hedendaagse kunst worden genres vermengd.

 

 

 

Artikel over de platheid van de hedendaagse kunst.

video: massacultuur

IN DE LES BEHANDELD:

 
WELKE INFORMATIE VIND IK HIEROVER IN HET BOEK?
Het boek bespreekt de massacultuur aan de hand van de vijf thema's: Amercian Dream, engagemant en experiment, postmodernisme, globalisering en netwerk.
 
Hoofdstuk 9, Massacultuur vanaf 1945
pagina 201: inleiding en tijdlijn,
pagina 202: 9.1. Amercian dream: alleen inleiding
pagina 212: 9.2. experiment en engagement: alleen inleiding
pagina 228: 9.3. postmodernisme: alleen inleiding
pagina 236: 9.4. globalisering: alleen inleiding
pagina 246: 9.5. netwerken: alleen inleiding
 
 
BELANGRIJKE TERMEN EN BEGRIPPEN LES 1:
 
Consumptiemaatschappij
Maatschappijvorm die primair gericht is op het bezit en ver/gebruik van goederen.
Deze vorm wordt gekenmerkt door een overvloed aan consumptieartikelen waarvan, wil de welvaart op het bereikte hoge peil blijven, door de burgers meer gekocht moet worden dan zij voor de eerste levensbehoeften nodig hebben.
 
Massacultuur
Een overheersende cultuur die door de smaak van de grote massa bepaald wordt. Deze wordt gekenmerkt door onpersoonlijkheid en oppervlakkigheid.
 
Massamedia
Massamedia zijn de middelen waarmee de massacultuur (en overheersende cultuur die door de smaak van de grote massa bepaald wordt) op een professionele manier verspreid kan worden, zoals: pers, radio, film, televisie en internet.
 
Massacommunicatie
Met behulp van massamedia communiceren met een groot publiek.
 
Hoge cultuur (kunst)
Kunstuitingen als (klassieke) muziek, ballet, literatuur, beeldende kunst, afwijkende architectuur en theater. Hoge cultuur valt vaak binnen instellingen en instituten zoals musea, theaters of andere domeinen. Ook wel ‘elitaire’ cultuur genoemd.
 
Lage cultuur (kunst)
Populaire cultuur voor de massa, denk aan popmuziek, Hollywood films en televisie.
 
Conceptuele kunst
Kunst waarbij niet de esthetiek of de vorm, maar het idee of het artistieke concept dat de kunstenaar wil overbrengen vooropstaat. Komt sterk op vanaf 1960.
 
Engagement
Letterlijk: Betrokkenheid. Engagement in de kunst is de term waarbij niet de esthetische waarde van kunst als belang wordt gezien, maar een buiten de kunst gelegen functie die doorgaans van politieke of sociale aard is.
 
Postmodernisme
Stijlaanduiding in de kunsten die geldt als tegenhanger of opvolger van het modernisme. Postmodernisten combineren vaak stijlen en stellen ‘modernistische’ waarden aan originaliteit, vernieuwing en het bestaan van één enkele waarheid ter discussie, vaak met humor en ironie. Bekende kunstenaars: Robert Venturi (architect), Jeff Koons (beeldende kunst), Grace Jones (muziek), Quentin Tarantino (film).
 
Globalisering
Toenemende internationale onderlinge afhankelijkheid door de wereldwijde verspreiding van productie, consumptie en investeringen van goederen, diensten, technologie en kapitaal. Met als gevolg het ontstaan van een ‘global village’ (de wereld als één grote stad).
 
 
 
 
Verschillen tussen modernisme & postmodernisme
Verschillen tussen modernisme & postmodernisme

Colofon

Het arrangement Leerling HAVO 4 2020-2021: Massacultuur in de 2e helft van de 20e eeuw is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Kunsttheorie ATC
Laatst gewijzigd
2020-09-20 16:40:40
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld

Bronnen

Bron Type
Artikel over de platheid van de hedendaagse kunst.
http://https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/weg-met-de-platheid~b17b9fddb/ 		Link
video: massacultuur
https://vimeo.com/148100213 		Video
Kenmerken moderne bouwkunst ( 1900-1950 )
http://kunstgeschiedenis.jouwweb.nl/architectuur/20-eeuw 		Link
Kenmerken van postmoderne bouwkunst na 1960
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/bouwkusnt.html 		Link
Postmodernisme
https://schooltv.nl/item/postmodernisme-minder-regels-meer-lucht/ 		Video
OPDRACHT 3 periode 3 2020: moderne vs postmoderne architectuur
https://LessonUp.app/invite/h/hkWnET5SCj5TaZvgz 		Link
Jackson Pollock aan het werk (in actie)
https://www.youtube.com/watch?v=JZ3glUYHa3Q 		Video
PPT MET GESPROKEN UITLEG: abstract expressionisme, pop art en post modernisme
https://www.youtube.com/watch?v=Ann4rje6BrE 		Link
Uitleg video wikiwijs les 4: muziek in de jaren 50 en 60
https://www.youtube.com/watch?v=X4j70pqXkeo 		Link
https://youtu.be/lzQ8GDBA8Is
https://youtu.be/lzQ8GDBA8Is 		Video
https://youtu.be/IJs3Aytbybg
https://youtu.be/IJs3Aytbybg 		Video
Bestaat rock muziek alleen uit harde gitaren en schreeuwende mannenstemmen, of is er meer? In deze video wordt je het een en ander uitgelegd over de geschiedenis van de rock muziek.
https://youtu.be/K4kTdJz1ewI?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4 		Video
UITLEG VIDEO bij wikiwijs les 5
https://www.youtube.com/watch?v=uw6SCEQC2d0 		Link
ruim 41 jaar geleden, op 14 december 1977, ging in New York de film Saturday Night Fever in première.
https://www.youtube.com/watch?v=YxvBPH4sArQ&list=RDYxvBPH4sArQ&start_radio=1&t=0 		Video
Je kent vast wel wat reggae liedjes, en van Bob Marley heb je ook vast wel eens gehoord. Maar dat is niet alles wat de reggae te bieden heeft. In deze video wordt je meer uitgelegd over het genre reggae. Waar komt de muziek bijvoorbeeld vandaan en wat maakt de muziek zo anders dan andere stijlen?
https://youtu.be/Mb4xwWa6xb8?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4 		Video
In deze video word je meegenomen in de geschiedenis van de Hip Hop muziek. Van de eerste Bloc Party's in the Bronx tot de grote successen van Eminem en 50 cent.
https://youtu.be/hba77Yo2Es4?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4 		Video
In deze video word je meegenomen in de geschiedenis van de Dance muziek. Vanaf de allereerste elektrische klanken van Kraftwerk tot aan de Nederlandse successen van Armin van Buren en Afrojack.
https://youtu.be/w13KOYfmdto?list=PLAPZbMENmZUpTjslW8ehd-Xrrf6kS8qS4 		Video
UITLEG VIDEO: les 6: film
https://www.youtube.com/watch?v=FdwA6ARPSYU 		Link
Suspense door Hitchcock. Beroemde 'douche scène' uit Pyscho (1960).
https://www.youtube.com/watch?v=0WtDmbr9xyY 		Video
West Side Story (1961), liefdesverhaal over immigranten in New York.
https://www.youtube.com/watch?v=YhSKk-cvblc 		Video
Orson Welles, Citizen Kane (1941)
https://www.youtube.com/watch?v=BFSjHBVx-xk 		Video
Quentin Tarantino, Pulp Fiction (1994)
https://www.youtube.com/watch?v=s7EdQ4FqbhY 		Video
Edgar Wright, Scott Pilgrim vs. The World (2010). Intertekstualiteit door het gebruik van een sitcom lachband in reguliere film.
https://www.youtube.com/watch?v=H5oZMz_FtRw 		Video
Guido van der Werve, fragment uit 'Nummer Acht (Everything is going to be alright)' (2007).
https://www.youtube.com/watch?v=5366DD9JauU 		Video
Eerste tv uitzending Nederland
https://youtu.be/rcpT9f6kffU 		Video
Voorbeeld klassiek toneel: Gijsbrecht van Amstel
https://www.openbeelden.nl/media/1155339/Repetities_van_Gijsbrecht_van_Amstel_olv_Albert_van_Dalsum.nl 		Video
Wachten op Godot: Samuel Beckett
https://youtu.be/Dh6adbBCNRo 		Video
Actie tomaat: welkom in de jaren '60
https://www.youtube.com/watch?v=Rqdr1IfY0sM 		Video
Het werktheater: camping (1978)
https://youtu.be/XWMwjr7j5Xc 		Video
Dogtroep met Leidse Rijn
https://youtu.be/1x1PaTBrq5w 		Video
Ashton brothers: Astonia 2017
https://youtu.be/oeAtCaviBoc 		Video
Showboat: eerste musical
https://youtu.be/OnMO74TQw9s 		Video
De spectaculaire musical Tarzan: Joop van den Ende
https://youtu.be/PX8DQ6BCpwY 		Video

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

ATC, Kunsttheorie. (z.d.).

Leerling H4 2019-2020: Massacultuur in de 2e helft van de 20e eeuw

https://maken.wikiwijs.nl/159038/Leerling_H4_2019_2020__Massacultuur_in_de_2e_helft_van_de_20e_eeuw

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

Oefeningen en toetsen

Toets popmuziek in de Massacultuur

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

QTI

Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

Versie 2.1 (NL)

Versie 3.0 bèta

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.