Aanloop naar WOII

Aanloop naar WOII

3.1. Aanloop WOII

Toen Hitler in 1933 de verkiezingen won en kanselier van Duitsland werd, begon hij met het versterken van zijn binnenlandse macht. Hij liet wetten goedkeuren, verwijderde politieke opponenten en organiseerde de staat op zo’n manier dat zijn nazipartij de totale macht verwierf. Hij verliet eenzijdig de Volkenbond, die opgericht werd na de Eerste Wereldoorlog om internationale geschillen op te lossen. Het Duits leger (voornamelijk luchtmacht), het zogenaamde Condorlegioen, nam actief deel aan de Spaanse Burgeroorlog en vocht mee aan de zijde van de rechtse generaal Francisco Franco (1936-1939). Door de situatie in Duitsland en door de expansiedrang van Hitler raakte heel Europa in een gespannen oorlogssfeer.

Gebaseerd op de ideologie van het pangermanisme en op zoek naar lebensraum voor het Duitse volk, breidt Hitler zijn territorium steeds verder uit. Door de appeasementpolitiek van de Westerse landen wordt een oorlog uitgesteld, maar wanneer Duitsland en de SU het Molotov-Von Ribbentroppact tekenen, is een oorlog onafwendbaar.

De periode die in dit deel wordt behandeld is aangeduid. De inval in Polen is aangeduid in het rood omdat dit het begin was van de tweede wereldoorlog!
De periode die in dit deel wordt behandeld is aangeduid. De inval in Polen is aangeduid in het rood omdat dit het begin was van de tweede wereldoorlog!

3.1.1. Pangermanisme, appeasementpolitiek en Albanië

Toen Hitler in 1933 de verkiezingen won en kanselier van Duitsland werd, begon hij met het versterken van zijn binnenlandse macht. Hij liet wetten goedkeuren, verwijderde politieke opponenten en organiseerde de staat op zo’n manier dat zijn nazipartij de totale macht verwierf. Hij verliet eenzijdig de Volkenbond, die opgericht werd na de Eerste Wereldoorlog om internationale geschillen op te lossen. Het Duits leger (voornamelijk luchtmacht), het zogenaamde Condorlegioen, nam actief deel aan de Spaanse Burgeroorlog en vocht mee aan de zijde van de rechtse generaal Francisco Franco (1936-1939). Op buitenlands vlak voerde hij meer en meer een agressieve politiek op basis van het pangermanisme.

Pangermanisme (van Grieks pan = 'geheel, alle' en Latijn Germanus = 'Germaans' of 'Duits') is een Duits-nationalistische stroming ontstaan in de negentiende eeuw, volgens welke alle etnisch-Germaanse volken of alle Duitstaligen verenigd moesten worden in één staat. De Duitse propaganda legde de nadruk op de onvrijwillige scheiding van het Duitse volk, bijvoorbeeld door het Verdrag van Versailles. De leuze was dan ook:"Heim ins Reich", zoiets als "weer thuis in het Rijk". (Bekijk zeker ook de kaartjes op de ppt!)

In 1935 bezette hij vanuit de bedoeling om alle ‘rasechte Duitsers opnieuw samen te voegen’ het gedemilitariseerde Rijnland en werd er onthaald als een held. In 1938 achtte hij zich sterk genoeg om zijn expansie verder te zetten: Oostenrijk werd aangehecht, de zogeheten Anschlüss.

Op deze afbeelding zie je waar de volksduitsers woonden. De blauwe vlak zijn de volksduitsers, de rode grenzen zijn de landsgrenzen.
Op deze afbeelding zie je waar de volksduitsers woonden. De blauwe vlak zijn de volksduitsers, de rode grenzen zijn de landsgrenzen.

In 1935 bezette hij vanuit de bedoeling om alle ‘rasechte Duitsers opnieuw samen te voegen’ het gedemilitariseerde Rijnland en werd er onthaald als een held. In 1938 achtte hij zich sterk genoeg om zijn expansie verder te zetten: Oostenrijk werd aangehecht, de zogeheten Anschlüss.

De anschluss van Oostenrijk

Dan stelde Hitler eisen ten aanzien van Sudetenland, dat in de grensstreek van Bohemen ligt. Hij had hiervoor verschillende redenen:

  1. In Sudetengebied, dat sinds Versailles deel uitmaakte van Tsjecho-Slowakije, woonden ongeveer 2,8 miljoen Volksduitsers.
  2. Het gebied bevatte een groot deel van de natuurlijke hulpbronnen van Tsjecho-Slowakije
  3. Het gebied bevatte het grootste deel van haar industrie en de hoofdverdedigingslinies van het Tsjecho-Slowaakse leger.
Op dit kaartje zie je de verschillende gebieden die Duitsland annexeerde of bij zijn rijk
liet aansluiten. Het Sudetenland is gearceerd in het zwart, het is het grensgebied
van Bohemen en Moravië

 

Na de bedreigingen van Hitler werd in Britse, Franse, Italiaanse en Duitse diplomatieke kringen overleg gevoerd ten einde uit de impasse te komen en een nieuwe oorlog af te wenden, de zogenaamde appeasementpolitiek. De appeasementpolitiek was de politiek waarmee de Westerse mogendheden (het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk) probeerden om Hitler tevreden te stellen en een oorlog te vermijden. Deze politiek vond zijn hoogtepunt in het verdrag van Munchen. Hierin beloofde hij Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk dat hij geen verdere gebieden zou inpalmen, nadat hij Sudetenland zou krijgen. Hitler gebruikte diplomatie als middel om zijn buitenlandse politiek en uiteindelijk zijn oorlogspolitiek te dienen.

 

De bekende 'peace for our time speech' van Neville Chamberlain die hoopte dat hij Hitler rustig kon houden door toegevingen te doen, de zogenoemde 'appeasementpolitiek'

Hitler hield zich echter niet aan de afspraak en bezette Tsjechië een jaar later. In maart 1939 werd de Slowaakse leider in Berlijn ontboden, waar Hitler hem mededeelde dat de tijd voor Slowakije gekomen was. Slowakije zou de onafhankelijkheid moeten uitroepen en Duitsland zou als "beschermheer" optreden. Als de Slowaken weigerden zou hun hele land verzwolgen worden door Hongarije. Het land werd een Duitse vazalstaat.

Nadat nazi-Duitsland in maart 1938 Oostenrijk geannexeerd had en zonder Mussolini in te lichten in maart 1939 Tsjechië bezette, voelde Italië zich gekleineerd en besloot Mussolini om Albanië te annexeren. Op 7 april vielen de troepen van Mussolini Albanië binnen. Ondanks verzet van enkele patriotten kregen de Italianen de Albanezen snel onder de knoet.

3.1.2.Lebensraum en het Molotov Von Ribbentroppact

Het was duidelijk voor de andere Europese landen dat Hitler onbetrouwbaar was. Er werd voorgenomen om paal en perk te stellen aan de expansiedrang van Duitsland, want die bleek nog niet gestild. Hitler had zijn pangermanistische doeleinden bereikt en beweerde nu te streven naar ‘Lebensraum’ voor dat Duitse volk. Lebensraum benoemde hij als een ruimte voor het Arische volk waarin ze hun ‘natuurlijke positie’ opeisen. Eigenlijk was het vooral noodzakelijk omdat Duitsland het economisch moeilijk had door zijn zware investeringen in het leger

Op deze Duitse propagandaposter zie je hoe Hitler de bevolking klaarstoomde om 'Lebensraum' of 'levensruimte' te veroveren voor zichzelf. De verovering van Polen (het donkerrode gedeelte), was maar het begin van zijn plan.
Op deze Duitse propagandaposter zie je hoe Hitler de bevolking klaarstoomde om 'Lebensraum' of 'levensruimte' te veroveren voor zichzelf. De verovering van Polen (het donkerrode gedeelte), was maar het begin van zijn plan.

Het Verenigd Koninkrijk waarschuwde Duitsland dat er geen uitbreiding mocht komen ten nadele van Polen, zoals Hitler had vooropgesteld in zijn boek ‘Mein Kampf’. Hij wilde dit echter wel. Om deze doelstelling te behalen, moest Hitler echter een bondgenoot vinden en hij vond een eigenaardige bereidwillige: Stalin.

Het was bevreemdend voor de wereld dat Hitler amper zes jaar na het veroveren van de macht in Duitsland het molotov von ribbentroppact (een niet-aanvalsverdrag) afsloot met de Sovjet-unie omwille van meerdere redenen:

  1. Vanuit Duitse kant was er een diepgegronde haat tegen het communisme (denk aan het anti-kominternpact!). Toch schoof hij dit aan de kant, omdat hij zonder dit pact zijn oorlog met Polen (en daarmee de Tweede Wereldoorlog) niet had kunnen starten. Dan was de kans te groot geweest dat hij op (a) twee fronten oorlog moest voeren (tegen Frankrijk en GB aan de ene kant en de Sovjet-unie aan de andere).
  2. De Sovjet-Unie had van hun kant Duitsland al vrij snel als een bedreiging erkend. Communistische partijen reageerden fel op de haat en vervolgingen van de nazi's. Toch sloten ze een verdrag af omdat:

(a) De Sovjet-Unie zocht toenadering in West-Europa, vooral bij Groot-Brittannië en Frankrijk, maar hier was de angst voor het communisme zo diepgeworteld dat ze de Sovjet-Unie links lieten liggen. Deze landen lieten de Sovjet-Unie bijvoorbeeld buiten de onderhandelingen die uitmondden in het Verdrag van München in 1938.

(b) Bovendien was er ook een sterk wantrouwen onder de leiders van de Sovjet-Unie jegens het westen; men herinnerde zich nog Napoleon, de eerste wereldoorlog en de westelijke steun aan de Witten tijdens de Russische Burgeroorlog.

(c) Als laatste stond het Britse liberale vrijemarktdenken haaks op de communistische ideologie. Het gevolg was dat Stalin toenadering zocht tot Duitsland om zich ‘veilig te stellen’.

Het Molotov Von Ribbentroppact

Het Molotov von Ribbentroppact was dus een niet-aanvalsverdrag tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie uit 1939. Door het zogenoemde ‘Duivelspact’ werd Oost-Europa tussen de twee grootmachten verdeeld en ontstonden er dus meer en meer twee blokken die tegenover elkaar stonden. Het feit dat deze twee blokken besloten elkaar niet aan te vallen, maakte de dreiging voor West-Europa natuurlijk nog groter, want ze zouden zich niet richten op elkaar. Nog belangrijker was echter dat er een geheime clausule werd afgesproken in het pact dat Polen en Oost Europa onder de twee grootmachten verdeelde. De wereld kon nu enkel nog wachten tot de oorlog uitbrak. Dat gebeurde op 1 september 1939, wanneer Duitse troepen Polen binnen vielen.

Samenvatting aanloop naar de tweede wereldoorlog

Samenvatting: de aanloop naar de tweede wereldoorlog

  • Het arrangement Aanloop naar WOII is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    jef schokkaert
    Laatst gewijzigd
    21-03-2020 00:07:24
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    De anschluss van Oostenrijk
    https://youtu.be/CtJkmCmp16s     		Video
    De bekende 'peace for our time speech' van Neville Chamberlain die hoopte dat hij Hitler rustig kon houden door toegevingen te doen, de zogenoemde 'appeasementpolitiek'
    https://youtu.be/mGyqw9u9sbY     		Video
    Het Molotov Von Ribbentroppact
    https://youtu.be/u9ubkDpusUU     		Video
    Samenvatting: de aanloop naar de tweede wereldoorlog
    https://youtu.be/3VD0x-AnjK4     		Video

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    schokkaert, jef. (z.d.).

    2. DE TWEEDE WERELDOORLOG

    https://maken.wikiwijs.nl/145779/2__DE_TWEEDE_WERELDOORLOG

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van