Europa en klimaat

Europa is een continent met veel verschillende klimaten. Er zijn in totaal zes verschillende (fig. 14) klimaten die je straks kent:

1. Zeeklimaat

2. Landklimaat

3. Middellandse zeeklimaat

4. Droogklimaat

5. Toendraklimaat

6. Hooggebergteklimaat

Elk van deze klimaten heeft een eigen zone. Bij deze klimaatzones horen bepaalde landschapszones. Een landschapszone is een gebied met hetzelfde type landschap. Deze periode gaan je leren over welke invloeden er allemaal zijn op het klimaat in een bepaalde regio. Zeestromen, reliëf, ligging en wind bepalen gezamenlijk het type klimaat waarbij een bepaald landschapstype hoort.

Deze module bereid je alvast goed voor op de toets. Zorg er dus voor dat je bij elke video aantekeningen maakt.

luchtstroken

De aarde is onderverdeeld in bepaalde luchtstroken. In figuur 2.9 kun je de wiskundige kaart van de luchtstreken zien. Als je goed naar de kaart kijkt, dan zie je dat Europa voor het grootste gedeelte in de gematigde zone ligt. Welke luchtstreken zijn er nog meer?

Als je denkt dat dit de subtropen en de poolstreek is, dan heb je het goed.

zeestromen, wind en temperatuur

Niet alleen de breedtegraad bepaalt de temperatuur in Europa, ook de zee en de wind spelen een rol. In figuur 1 zie je de rode pijlen. Als je in de legenda kijkt, dan zie je dat dit golfstromen zijn. Dit zijn warme golfstromen die zijn opgewarmd in de tropen, dus tussen de 23,5 graden N.B en 23,5 graden Z.B.

Bij Portugal zie je een blauwe pijl. Deze zeestroom is koud. Dit komt niet omdat hij niet uit het gebied van de evenaar komt, maar omdat deze zeestroom de onderstroom is. Deze ligt dieper in de oceaan en is daardoor kouder.

Oftewel de rode zeestromen zijn warme oppervlakte stromen en de blauwe zeestromen zijn koude onderstromen.

De temperatuur heeft ook te maken met een aanlandige of aflandige wind. Een aanlandige wind is wind die vanuit de zee op het land staat. Terwijl een aflandige wind juist vanuit het land richting de zee waait.

In de video wordt het verschil tussen aanlandige en aflandige wind uitgelegd. Maak aantekeningen in je schrift, deze kun je namelijk gebruiken voor de toets.

Maak na het bekijken van de video de vragen bij deze video.

Tenslotte:

Hoe verder je landinwaarts gaat, hoe minder invloed de zeestroom heeft.

Reliëf en temperatuur

Je weet vast al wel dat op sommige bergen sneeuw ligt die niet verdwijnt. Dit klopt, de temperatuur is daar zo koud dat er eeuwige sneeuw ligt. Bergen zorgen ook op een andere manier voor neerslag en temperatuurverschillen. Wil jij ontdekken wat?

Reliëf in de atlas

In de atlas ben je vast al wel kaarten tegen gekomen waarop je goed de bergen kan zien. Bij veel bergen kun je ook de hoogte aflezen. Dit zie je dan staan met een + en een getal. Bij de Mont Blanc, de hoogste berg van Europa staat er +4.808, dit betekent dat de Mont Blanc +4.808 meter hoog.

Bergen zijn groot en massaal, en niets natuurlijks kan er doorheen. Ook de wind kan er niet doorheen. Als er in Scandinavië in de winter een westenwind waait betekent dit dat het aan de zeekant relatief warm is. De wind wordt echter tegen gehouden door het Scandinavisch Hoogland; de wind kan dus niet direct doorwaaien naar het binnenland. Daarom is het aan de andere kant van de berg erg koud. De berg dient dan als klimaatscheiding.

Als er in de winter een oostenwind waait, dan blijft de koude lucht ook aan de lijzijde. In de winter is het dus altijd aan de lijzijde (binnenland) van de berg kouder dan aan de loefzijde (zee). Kijk maar eens op de kaart naar de plaatsen Stensele en Trondheim.

Zie je het verschil in temperatuur?

Het verschil is in de winter gemiddeld 12 graden.

In de zomer is het tegenovergestelde aan de hand. De koelere aanlandige zeewind bereikt niet de andere kant van de berg. Aan die kant, dus de landkant van berg is het dus warmer. Als je weer naar Stensele en Trondheim kijt, dan zie je een verschil van 1 graden Celsius.

Reliëf, bergen dus, zorgt ook nog voor een ander natuurfenomeen, namelijk: STUWINGSREGEN. Dit werkt in de volgende stappen:

1. Lucht wordt omhoog geduwd bij de berg.

2. Lucht stijgt en koelt daardoor af.

3. In koude lucht kan minder waterdamp zitten, dus condenseert waterdamp in water.

4. Wanneer er genoeg waterdruppels zijn vormt er een wolk.

5. Wanneer de wolk te zwaar is, valt er regen uit.

Deze regen valt valt dan altijd aan de loefzijde van de berg. Aan de lijzijde is de lucht droog. In de afbeelding hieronder kun je hier een mooie tekening van zien. Je ziet dat de lucht opstijgt bij de loefzijde, aan de kant van het water, waarna het condenseerd, zwaarder wordt en valt. Vervolgens wil de gekoelde droge lucht dalen.

op verschillende plekken op aarde kun je de gevolgen van deze soort regen goed zien. In India bijvoorbeeld. De Himalaya dwingt de vochtige aanlandige wind omhoog. Zodra deze condenseert vormt zich een wolk die door zwaarte weer uitregent aan de kant van India en Bangladesh. In deze landen hebben ze dan ook moessons (regenseizoenen). Aan de andere kant van de Himalaya in China is het juist erg droog.

Ook in de VS kun je hier een mooi voorbeeld van vinden. In de twee afbeeldingen hieronder zie je het relief en de neerslag van Californië, Verenigde Staten.

Het reliëf laat zien dat de Sierra Nevada een gebergte keten is van meer dan 3.000 meter hoog. Een hooggebergte dus.

De neerslag laat zien dat er achter de Sierra Nevada minder dan 250 milimeter neerslag valt, terwijl het in de Sierra Nevada en in de buurt van San Francisco juist wel heel veel regen valt.

Zeeklimaat

Het zeeklimaat in Europa heeft de volgende kenmerken:

er valt het hele jaar door neerslag
gematigde temperatuur (koel in de zomer, niet heel koud in de winter)
De gemiddelde temperatuur komt niet onder de -3.

Kreta: Het middellandse zeeklimaat

Inge gaat al jaren op vakantie naar Griekenland. Afgelopen zomer is ze naar Kreta gegaan.Één van de vele vakantie eilanden van het land. Ze herinnerd zich het nog heel erg goed, het was er lekker warm en droog. Haar ouders vonden het een goed idee om meer van het land te zien, waardoor ze veel historische monumenten heeft gezien. Het was wel heel erg warm in de zomer en wat was het er droog. Het was maar goed dat de auto waar ze mee toerden airco had.

Haar klasgenootje Sjon, heeft familie in Griekenland wonen, ook op Kreta. Toen Inge haar klasgenootje vertelde over haar wilde avonturen, moest Sjon grinneken. Hij vertrekt wel eens in voorjaarsvakantie richting Kreta. Helaas is het dan geen hoogseizoen, dus moeten ze altijd een tussenstop maken in Athene. Sjon vertelde Inge, dat het in de winter erg rustig is en dat er veel meer regen valt dan in de zomer. De temperatuur ligt daar dan ook lager dan in de zomer, maar niet zo erg als in Nederland. Op Kreta is het gemiddeld 14 graden in januari, wist hij te vertellen. Om eerlijk te zijn is Sjon liever in de winter op Kreta dan in Nederland. Het is daar veel gezelliger met zijn familie.

Tenslotte nog een rap van Graaf Geo over het middellandse zeeklimaat.

Welke kenmerken heb jij herkent in deze rap?

Almeria: een droog klimaat

In het oosten van de provincie Andalusië in Spanje ligt de stad Almeria. In de figuur omcirkelt met rood.

Dit omcirkelde gebied is heeft een droogklimaat. Best wel interessant als je bedenkt dat de stad Malaga, iets verder naar beneden een lekker middellands zee klimaat heeft.

Het droge klimaat kenmerkt zich door de weinige neerslag. Er valt te weinig neerslag om vegetatie te laten groeien. Voor toeristen is het een lust voor het oog en een verademing van de druk bezochte stranden bij Malaga.

Het landschapstype dat hoort bij dit klimaat is de woestijn. De wind heeft in de bergen vrij spel waardoor het zand snel verstuifd. Alleen vegetatie die en de droogte en wortel kunnen schieten in losse aarde kunnen zich hier planten.

Dit droge klimaat komt voornamelijk door het aanwezige berglandschap en de overheersende westenwinden. Dit berglandschap zorgt ervoor dat Almeria vooral in de regenschaduw blijft. Dit is de voornaamste reden dat de regio zo droog is.

Het droge klimaat in Almeria zorgt voor twee verschillende landschapstypes: woestijn en steppe. Hoewel de meeste gebieden steppe zijn, is er ook een woestijn, de Tabernas woestijn (zie fig. 2).

Rusland: het landklimaat

Rusland is een groot land, dat voor het grootste gedeelte een landklimaat heeft. Het landklimaat heeft een paar kenmerken waarvan de temperatuur het belangrijkst is.

Deze ligt in de winter namelijk onder de -3 graden celsius.
En in de zomer boven de 10 graden celsius.

Omdat de invloed van de zee in het landklimaat niet meetelt, heb is er dus geen verzachtende warme wind in de winter. In de zomer is het zonder deze aanlandige wind juist erg warm, omdat het land dan snel opwarmt.

IJsland: Toendraklimaat

IJsland ligt op een hoge breedtegraad namelijk rond de 65e noorder breedtegraad. In de figuur hiernaast zie je IJsland liggen. De kustvorm is ontstaan door gletsjers, een grote ijsmassa dat op de aardkorst drukt. Toen het ijs voor een groot gedeelte smolt, bleven inhammen over. Deze kustvorm noem je dan ook een Fjordenkust. Het woord zelf komt uit Noorwegen.

Hoewel een groot gedeelte van ijsmassa uit de ijstijd gesmolten is, is het nog steeds erg koud op IJsland. Bij de stad Reykjavik is het relatief warmer, daar stroomt namelijk de warme zeestroom langs, waardoor warmere lucht en warme water wordt aangevoerd.

Echter aan de noordkust van IJsland is er een veel kouder klimaat, namelijk het toendraklimaat. Het toendraklimaat hoort bij de luchtstreek: poolstreek.

De vier kenmerken van een toendraklimaat zijn:

In de zomer niet warmer dan 10 graden celcius
In de winter zakt de gemiddelde temperatuur onder de -10 graden celsius.
De winter duurt erg lang
De grond is 9 maanden per jaar bevroren (permafrost)

Permafrost op Spitsbergen
Bron: geobronnen.nl

Dit klimaat zorgt ook voor een ander type landschap: toendra. Een voorwaarde voor de toendra is dus permafrost. Bij permafrost is de grond voor minimaal 9 maanden bevroren. In de foto hiernaast zie je een mooi voorbeeld van permafrost. Het ijs is zichtbaar onder de ondergrond.

In de zomer smelt het bovenste gedeelte van deze permafrost en kunnen er mossen, korte grassen en lage struikjes groeien. Bomen hebben diepere wortels, waardoor deze hier juist niet kunnen groeien.

Alpen: Hooggebergte klimaat

In Europa hebben we ook in verschillende gebieden een hooggebergteklimaat. Dit klimaat is erg koud en lijkt erg op het toendraklimaat. Het landschapstype die bij dit hooggebergteklimaat hoort is echter niet toendra, maar Alpenweide(fig. 1). Het grote verschil tussen het toendraklimaat en het hooggebergteklimaat is de vele neerslag in het hooggebergte. Kenmerken van een hooggebergteklimaat zijn dan ook:

Het is er koud
Er valt veel neerslag

Arolla, Zwitserland

Arolla is een plaats in Zwitserland dat ligt op de grens tussen alpenweide en naaldboomgrens. De stad ligt op 2104 meter boven N.A.P., dus in het hooggebergte (1500 meter) van de Zwitserse Alpen. Arolla ligt in het zuiden van Zwitserland, niet ver van grens met Italië af en ligt ten zuiden van Sion en westen van Zermatt, zie de kaart hiernaast.

In de klimaatdiagram kun je de gemiddelde temperatuur en de neerslag zien van Arolla in Zwitserland.

Colofon
Het arrangement Klimaten en landschappen in Europa - Mavo Havo is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur

jose kloeze

Laatst gewijzigd

2020-01-17 11:29:00

Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat

het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken

voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting

In deze module ga je verdiepen en herhalen wat je in de Geo over Klimaten in Europa allemaal is geschreven aan de hand van video's, figuren en opdrachten. Veel succes! Dit is een eerste stap voor een mooi resultaat op je toets!

Eindgebruiker

leerling/student

Moeilijkheidsgraad

gemiddeld

Studiebelasting

4 uur 0 minuten

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

kloeze, jose. (2020).

klimaten en landschappen in Europa

https://maken.wikiwijs.nl/154766/klimaten_en_landschappen_in_Europa

Klimaten en landschappen in Europa - Mavo Havo

nl

jose kloeze

jose kloeze

2020-01-17 11:29:00

In deze module ga je verdiepen en herhalen wat je in de Geo over Klimaten in Europa allemaal is geschreven aan de hand van video's, figuren en opdrachten. Veel succes! Dit is een eerste stap voor een mooi resultaat op je toets!

leerling/student

PT4H
Download
Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

pdf

json

IMSCP package

Metadata

Metadata overzicht (Excel)

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

IMSCC package

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.
Sluiten
Opties
Gebruik
Weergave
Wikiwijs is een dienst van