In 2017 was Brazilië met zijn ruim 207 miljoen inwoners het volkrijkste land van Zuid-Amerika en een van de dichtstbevolkte landen van de wereld. Nog steeds komen er jaarlijks heel wat inwoners bij. In 2017 bijvoorbeeld groeide de bevolking met 0,73%, sneller dan bijvoorbeeld in Nederland (0,58% in 2017).
Toch krijg je niet overal in het land de indruk dat mensen erg dicht op elkaar wonen. Integendeel. Er wonen gemiddeld 23 mensen per km2. De bevolking is ongelijk over het land verdeeld. Veruit de meeste mensen wonen niet zo heel ver van de kust. In het zuidoosten liggen meer miljoenensteden en ook ergens anders in het land zijn er een paar te vinden. Tenslotte wonen veruit de meeste Brazilianen in een (grote) stad. In 2017 was dat 86,2%, meer dan in de meeste andere landen van de wereld.
Hoe is het land aan zijn grote aantal inwoners gekomen? Waarom zijn die zo ongelijk over het land verdeeld? En hoe gaat het in de komende decennia met inwonertal en de verdeling van hen over het land?
In deze opdracht gaan jullie dat na met gegevens uit het verleden.
Wat ga je leren?
Hoofdvraag
Wat zal er tot 2050 gebeuren met het aantal inwoners van Brazilië en met de spreiding ervan en hoe zal de leeftijdsopbouw van de bevolking er dan uit zien?
Deelvragen
In welke fase van de demografische ontwikkeling bevindt Brazilië zich nu?
Welke factoren hebben ertoe bijgedragen dat Brazilië in deze fase terechtgekomen is?
Welke factoren zullen bepalen hoe het verder zal gaan met de ontwikkeling van de bevolking?
Welke rol hebben immigratie en emigratie gespeeld bij de ontwikkeling van de bevolkingsomvang in Brazilië?
Welke rol zullen deze twee factoren blijven spelen bij de toekomstige ontwikkeling van de bevolkingsomvang?
Hoe is de huidige ongelijkmatige bevolkingsspreiding in Brazilië te verklaren?
Wat zal er in de toekomst gaan gebeuren met de bevolkingsspreiding in Brazilië en hoe is dat te verklaren?
Begrippen
Bevolkingsdruk
Demografische druk
Gezinsplanning
Natuurlijke bevolkingsgroei
Sociale bevolkingsgroei/migratie
Wat ga je doen?
Activiteiten
Vooraf
Voorkennis
Bestudeer de Kennisbanken en maak de instaptoets.
Aan de slag
Stap 1
Je bekijkt de natuurlijke bevolkingsgroei in Brazilië, het wel/niet gebruiken van voorbehoedsmiddelen en de relatie tussen groei en analfabetisme. Je bekijkt een video, leest teksten en beantwoordt vragen.
Stap 2
Als je kijkt naar de bevolkingsdichtheid in Brazilië, merk je dat die ongelijkmatig is verdeeld. Je maakt drie onderzoeksvragen en maakt daarbij gebruik van de Bosatlas.
Stap 3
Je bekijkt en onderzoekt het verband tussen veranderingen in omvang en samenstelling van de bevolking (sociale bevolkingsgroei) en migratie.
Afronding
Samenvattend
Maak een begrippenlijst. Vergelijk deze met een klasgenoot.
Eindopdracht A
Maak de eindtoets.
Eindopdracht B
Je maakt in groepen een onderbouwde prognose over omvang, spreiding en leeftijdsopbouw van Braziliaanse bevolking. Deze verwerk je in een grafiek.
Examenvragen
Oefen de eindexamenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 3 SLU.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In Brazilië is bijna 2/3 van de Braziliaanse bevolking rooms-katholiek. De Rooms-Katholieke Kerk is tegen het gebruik van moderne voorbehoedsmiddelen. Alleen periodieke en algehele onthouding is toegestaan. Maar wat vinden rooms-katholieke Brazilianen er zelf van?
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de tekst over analfabetisme en maak daarna de oefening.
Brazilië gaat strijd aan met analfabetisme
Brazilië gaat ruim één miljard euro investeren in een landelijk programma dat ervoor moet zorgen dat alle Braziliaanse schoolkinderen kunnen lezen en schrijven als ze 8 jaar oud zijn.
Het geld zal de komende twee jaar worden geïnvesteerd in de training van 360 duizend leerkrachten die bijna acht miljoen kinderen in meer dan honderdduizend scholen moeten leren lezen en schrijven.
Daarnaast leren de kinderen gedurende de eerste drie jaar op school eenvoudige rekensommen maken, zei minister van onderwijs Aloizio Mercadante. 'Zonder deze gereedschappen heeft een kind geen toekomst op school of later op de arbeidsmarkt.'
Volgens het ministerie van onderwijs bereikt ruim 15 procent van de Braziliaanse kinderen de 8-jarige leeftijd zonder te kunnen lezen of schrijven.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Ten slotte is van invloed de veranderende rol van vrouwen in Brazilië. Lees hierover onderstaande tekst:
De demografische transitie in Brazilië, een proces met een eigen gezicht
De bevolking in Brazilië ontwikkelt zich anders dan in Europa, mede omdat steeds meer meisjes tussen de 15 en de 19 jaar in de lagere inkomensgroepen kinderen krijgen, terwijl dat in Europa niet het geval is. Dat komt onder andere omdat steeds meer jongeren op jonge leeftijd al vrijen en geen waarde meer hechten aan maagdelijkheid terwijl velen van hen weinig afweten van voorbehoedsmiddelen en het gebruik ervan of er wél van af weten maar die middelen niet gebruiken bij het vrijen. Daar komt nog bij dat veel van deze meisjes die vrijen een positief beeld hebben van zwangerschap en dat zwanger worden goed is voor hun gevoel van eigenwaarde. De meeste Brazilianen keuren het juist af dat meisjes tussen 14 en 19 jaar zwanger raken. Ze vinden het onverantwoord, omdat het voor deze meisjes veel moeilijker is om nog te studeren of buitenshuis te gaan werken.
Braziliaanse vrouwen in hogere inkomensgroepen stellen het krijgen van kinderen uit, net als hun seksegenoten in die groepen in Europa. Dat doen ze bijvoorbeeld omdat ze eerst willen studeren of werken of eerst van het leven willen genieten.
Het is in Brazilië in het algemeen moeilijk om aan goede voorlichting over voorbehoedsmiddelen te komen. Dat komt omdat seks op jonge leeftijd een taboeonderwerp is. Op openbare scholen wordt weinig aandacht aan het gebruik van voorbehoedsmiddelen besteed. Er wordt ook weinig seksuele voorlichting gegeven. Bovendien beschouwt men in Brazilië abortus als een misdrijf.
Voor meisjes en jonge vrouwen is moederschap niet makkelijk omdat er geen kinderopvang bestaat en geen voorzieningen om jonge moeders te ondersteunen. Daarom laten veel vrouwen zich steriliseren.
In het algemeen is het vruchtbaarheidscijfer in Brazilië naar beneden gegaan. Het daalde van 6.21 kinderen per vrouw in 1950 tot 1,83 kinderen per vrouw in 2007 terwijl tenminste 2.1 kind per vrouw nodig is om de bevolking van een land of gebied stabiel te houden of te laten groeien. De daling van het vruchtbaarheidscijfer komt onder meer door verbetering van de hygiënische omstandigheden waaronder mensen leven, waardoor er een lagere kindersterfte is en mensen dus minder kinderen op de wereld willen zetten.
In het algemeen geldt dat grotere welvaart betekent dat kinderen geld gaan kosten en niet langer geld opleveren. Ook kwamen er meer mogelijkheden om geld te lenen voor het doen van aankopen voor het huishouden. Van invloed zijn ook de media geweest, vooral de televisie. Die bracht onder meer via soapseries mensen tot in de verste uithoeken van het land in aanraking met nieuwe normen inzake levensstijl. Verder werd het door steeds meer Brazilianen geaccepteerd dat mensen een klein gezin stichten, in plaats van een groot gezin.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In Brazilië is de bevolking ongelijk over het land verdeeld. Dat kan je goed zien in de Bosatlas op de kaart Brazilië - Bevolkingsdichtheid:
GB54 Kaart 206B / GB55 Kaart 229A
Er zijn twee verklaringen voor te geven, één op basis van natuurlijke factoren die met bevolkingsdruk te maken hebben en één op basis van sociaalgeografische factoren. Maar hoe zit dat precies?
Tegenstelling dun/dicht bevolkt: dunbevolkt Amazonebos (boven) en uitzicht op miljoenenstad São Paulo (onder)
Stap 3 - Bevolkingsgroei en migratie
Sociale bevolkingsgroei en migratie
Johan Maurits van Nassau-Siegen
(1604-1679) was van 1636 tot 1644
gouverneur-generaal van
Nederlands-Brazilië. In deze kolonie
woonden Nederlandse migranten en
hun afstammelingen. In 1654 kwam
de kolonie onder Portugees bestuur.
Onder sociale bevolkingsgroei wordt verstaan het migratiesaldo: veranderingen in omvang en samenstelling van de bevolking ten gevolge van emigratie en immigratie.
Brazilië als geheel heeft tot halverwege de twintigste eeuw periodes gekend met een grote sociale bevolkingsgroei. Toen vestigden zich meer mensen in het land dan er uit vertrokken.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In westerse landen is de eindfase van de demografische ontwikkeling bereikt, in Brazilië bijna.
Dat maakt het mogelijk om een degelijk onderbouwde prognose te maken van de omvang, spreiding en leeftijdsopbouw van de Braziliaanse bevolking in 2050.
Jullie onderzoeken de vraag wat er tot 2050 gaat gebeuren met de bevolking in Brazilië. Met de uitkomst kunnen jullie een verwachting uitspreken over het aantal mensen dat in 2050 in dit land zal wonen.
Jullie maken een grafiek die het aantal mensen in dit land weergeeft tussen nu en 2050. Bij die grafiek geef je een toelichting om duidelijk te maken hoe je tot deze verwachting bent gekomen.
Jullie kunnen deze opdracht in groepen uitvoeren. Gebruik voor dit onderzoek de bronnen die je in Stap 1 t/m 3 hebt gebruikt. Hoe je een grafiek kunt maken, kun je bekijken in de Gereedschapskist.
In overleg met je docent bekijken jullie elkaars grafiek en lichten jullie de uitkomst van het onderzoek toe.
Vervolgens zal jullie docent de grafiek beoordelen.
Beoordeling
Bij de beoordeling volgt de docent de beoordelingscriteria uit de Gereedschapskist.
Verder zal de docent erop letten dat je bij het maken van je prognose rekening hebt gehouden met alle factoren die de ontwikkeling van de bevolking van dit continent bepalen en in deze opdracht aan de orde zijn gekomen.
In een grafiek kun je heel overzichtelijk informatie aflezen over één specifiek onderwerp. Je maakt naar aanleiding van een onderzoek of opdracht een grafiek waarin je de opgedane kennis of resultaten weergeeft.
Examenvragen
Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.
Meer oefenen?
Ga naar ExamenKracht en oefen ook met de nieuwste examens.
Terugkijken
Intro
Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
Kreeg je al een indruk over de bevolkingsgroei en bevolkingsdichtheid in Brazilië?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
Kun je uitleggen wat sociale bevolkingsgroei en migratie met elkaar te maken hebben?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
Had je voldoende tijd om de opdracht te maken?
Inhoud
In de opdracht bekijk je ook hoe de bevolking van Brazilië over het land is verspreid.
Ben je erachter gekomen aan welke natuurlijke factoren dat kan liggen?
Samenvattend
Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
Heb je ze met een klasgenoot vergeleken?
Eindopdrachten
Heb je de toets gemaakt en had je een goed resultaat?
Is het jullie gelukt in een grafiek de bevolkingsgroei in Brazilië tot 2050 weer te geven?
Ben je tevreden met het resultaat?
Examenvragen
Heb je geoefend met de examenvragen? Ging het goed?
Het arrangement Bevolking en bevolkingsgroei in Brazilië - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Ontwikkelingsland" wordt het thema ''Bevolking en bevolkingsgroei in Brazilië" besproken. In dit onderdeel wordt de bevolkingspiramide van Brazilië onderzocht, evenals de natuurlijke bevolkingsgroei. Vervolgens wordt het demografisch transitie model besproken en hoe Brazilië zich door dit model heeft ontwikkeld en waar het zich momenteel bevindt. Daarnaast wordt de bevolkingsspreiding in Brazilië behandeld, waarbij opgemerkt wordt dat de inwoners zeer ongelijk verdeeld zijn over het land, wat resulteert in hoge bevolkingsdruk in stedelijke gebieden. Er wordt ook aandacht besteed aan sociale bevolkingsgroei, veroorzaakt door veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking als gevolg van emigratie en immigratie.
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 4 & 5. In het domein "Ontwikkelingsland" wordt het thema ''Bevolking en bevolkingsgroei in Brazilië" besproken. In dit onderdeel wordt de bevolkingspiramide van Brazilië onderzocht, evenals de natuurlijke bevolkingsgroei. Vervolgens wordt het demografisch transitie model besproken en hoe Brazilië zich door dit model heeft ontwikkeld en waar het zich momenteel bevindt. Daarnaast wordt de bevolkingsspreiding in Brazilië behandeld, waarbij opgemerkt wordt dat de inwoners zeer ongelijk verdeeld zijn over het land, wat resulteert in hoge bevolkingsdruk in stedelijke gebieden. Er wordt ook aandacht besteed aan sociale bevolkingsgroei, veroorzaakt door veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking als gevolg van emigratie en immigratie.
Activiteiten
Bestudeer de Kennisbanken.
In westerse landen is de eindfase van de demografische ontwikkeling bereikt, in Brazilië bijna.
Intro
