De dood van Ötzi - De tijd van jagers en boeren

De dood van Ötzi

De dood van Ötzi

Inleiding: hoe stierf Ötzi

Intro

Ötzi is de naam van een beroemde mummie. Hoe hij werkelijk heette, weet niemand. Het lijk van deze prehistorische jager werd in de Alpen duizenden jaren in ijs geconserveerd, tot men hem vond in onze tijd. Aan jou de opdracht te achterhalen, hoe deze jager stierf.Related image

Wat zijn de leerdoelen?

Aan het eind van deze opdracht kun je

  • aantonen waarom dat de vondst van Ötzi een buitengewoon belangrijke en interessante archeologische vondst is.
  • in eigen woorden uitleggen welke problemen er komen kijken bij onderzoek naar de prehistorie.
  • zelf conclusies trekken uit onderzoek van verschillende soorten bronnen.
  • uitleggen hoe de eerste mensen samenleefden
  • uitleggen hoe men aan informatie over jagers en verzamelaars komt

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap Activiteit
Stap 1 Je leest een tekst en bekijkt een video over Ötzi. Tijdens het lezen en kijken kun je aantekeningen maken voor je onderzoeksverslag
Stap 2 Na het lezen van informatie over Ötzi's dood kun je vragen beantwoorden.
Afronding
Onderdeel Activiteit
Begrippenlijst Hier vind je de begrippen die passen bij deze opdracht.
Eindopdracht In de rol van rechercheur een eindrapport schrijven en een presentatie houden over de doodsoorzaken van Ötzi.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden

 

Aan de slag

Stap 1: IJsmummie

Je doet onderzoek naar een unieke vondst in Italië. In de bergen op de grens van Oostenrijk en Italië vonden wandelaars een ijsmummie die duizenden jaren goed bewaard bleef onder het ijs. Van deze mummie kunnen onderzoekers veel leren over het leven in de prehistorie.

Bekijk eerst de onderstaande video en lees daarna het verhaal over de vondst van Ötzi.
https://schooltv.nl/video/histoclips-oetzi-de-ijsmummie/

In de zomer van 1991 doen twee Duitse wandelaars in de bergen in Italië een griezelige ontdekking. Ze zien iets uit het ijs steken: een lichaam! De politie komt erbij en een bergingsploeg haalt het lichaam uit het ijs.
Het is het lichaam van een man.
Ze brengen het naar een laboratorium. Er zijn veel vragen.
Wie is deze man? Hoe was hij gestorven? En waaraan?
Al snel komen geleerden erachter, dat dit het lichaam is van iemand die hier meer dan 5000 jaar geleden heeft geleefd. Toen de man stierf bevroor zijn lichaam in het ijs en werd daardoor al die tijd goed bewaard..

De ijsmummie wordt Ötzi genoemd. Omdat hij is gevonden in het Ötztal in de Alpen. Jarenlang hebben de onderzoekers geloofd dat Ötzi een herder was.
Tijdens een tocht door de bergen is hij in een sneeuwstorm terecht gekomen.
Hij viel, raakte uitgeput en stierf tenslotte van de kou. Hij was toen 46 ongeveer jaar oud.

Stap 2: Otzi

Je hebt gehoord, dat de onderzoekers aanvankelijk dachten dat Ötzi een herder was die van kou is gestorven.
Maar tegenwoordig denkt men daar anders over. Waarom?

Lees de onderstaande bron over het onderzoek naar Ötzi's dood.

In de zomer van 1991 ontdekken twee Duitse wandelaars in de bergen van Italië een lichaam. Het blijkt het lichaam van een man te zijn. Die was hier 5300 jaar geleden gestorven.
Het ijs heeft het lichaam al die tijd ingevroren. De ijsmummie werd Ötzi genoemd. Omdat hij is gestorven in het Ötztal in de Alpen.

Bij zijn lichaam vinden de bergers ook allerlei spulletjes, zoals gereedschap en kleding. Het lichaam van Ötzi en alle spullen die hij bij zich had, worden in het laboratorium nauwkeurig onderzocht.
Tien jaar na zijn vondst gaat Ötzi in een scan. Met dat apparaat kunnen de geleerden nog beter in zijn lichaam kijken.

Wat blijkt? In zijn schouder zit een pijlpunt. En op zijn huid zien de onderzoekers een wond, veroorzaakt door de pijlpunt. Ötzi is dus in zijn rug geschoten! Zou hij aan die schotwond gestorven zijn? Maar waarom is hij beschoten en door wie?

De onderzoekers gaan verder en vinden nu ook een diepe snijwond in zijn hand. Waarschijnlijk opgelopen tijdens een gevecht. En later ontdekken ze ook nog eens het bloed van vier verschillende mensen op zijn pijlen en jas. Ötzi heeft dus gevochten met vier mensen.

Waarschijnlijk is zijn dorp aangevallen door een vijandige stam. Er waren gevechten, er vielen doden.
De overlevenden vluchtten de bergen in. Het was lente, maar het weer sloeg plotseling om.
Het werd steeds kouder en begon te sneeuwen. Zonder warme kleding en een goede uitrusting kun je niet overleven in die kou.
En dat wist Ötzi. Hij keerde waarschijnlijk terug naar het dorp om zijn spullen op te halen.

Zoals de kostbare bijl, speren en warme kleding. Misschien is hij vlak daarna in zijn schouder geschoten.
Maar hij kon vluchten. Het werd steeds kouder. Ötzi was zwaargewond, viel neer en stierf uiteindelijk van uitputting en kou. 5300 jaar later werd zijn lichaam gevonden.
Maar of het zo gebeurd is? Helemaal zeker weten we het nooit.

Afronding

Begrippenlijst

Prehistorie
De prehistorie is de tijd waaruit geen geschreven berichten bewaard zijn.
Mummie
Stoffelijk overschot waarbij niet alleen het skelet is overgebleven, maar ook de huid.
Jagers-verzamelaars
Jagers-verzamelaars leven als nomaden. Zij leven van de jacht (jagers) en van producten uit de natuur, zoals vruchten en wortels (verzamelaars).
Einde prehistorie
De ontwikkeling van het schrift betekende het einde van de prehistorie.
Ötzi
In 1991 gevonden mummie in de Alpen. De man leefde 5300 jaar eerder. Gestorven in het Ötztal.

 

De opdracht

Eindproduct
Stel je voor: jij wordt als politieofficier van een coldcaseteam ingeschakeld bij het onderzoek naar Ötzi's dood.
Je opdracht is: schrijf een rapport over de doodsoorzaken.

Open hier het Eindrapport waarin je de vragen beantwoord en dus een onderzoek doet.

Natuurlijk kun je op internet zelf bronnen vinden over Ötzi's einde. Maar je hebt ook de beschikking over dit Onderzoeksdossier met enkele verslagen en bronnen. Gebruik ook die voor je eindverslag.

Zorg dat je op het eind van de opdracht terugblikt met de leerdoelen en kijkt of je deze leerdoelen gehaald hebt.

Lever je eindopdracht in

  • Het arrangement De dood van Ötzi is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Jelle Punt
    Laatst gewijzigd
    17-09-2019 23:41:35
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De dood van ijsmummie Ötzi achterhalen. 1,2,3 Havo
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    bronnen, havo, jagen, onderzoek, ötzi, prehistorie, steentijd, verzamelen

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van