uitleggen waarom specerijen zo gewild waren in Nederland en de rest van Europa.
uitleggen wat een (handels)monopolie is.
omschrijven hoe de VOC ervoor zorgde dat ze voor enkele specerijen een monopolie kreeg.
omschrijven waarom de VOC in opium handelde.
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je een word document met alle antwoorden op de vragen. Beoordeling
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: uitgebreide antwoorden
De vorm:
Taalfouten:niet te veel taalfouten?
Werkwijze
Activiteiten
Stap
Groepsgrootte
Activiteit
Stap 1
Alleen
Tekst lezen over de bloeiende handel met Nederlands-Indië en de rol van de VOC daarin.
Stap 2
Alleen
Tekst lezen over de handel in kruidnagels door de VOC.
Stap 3
Alleen
Tekst lezen over de handel in nootmuskaat door de VOC.
Stap 4
Alleen
Tekst lezen over de handel in peper door de VOC.
Stap 5
Alleen
Tekst lezen over de opiumhandel door de VOC.
Stap 6
Alleen
Wervende zeventiende-eeuwse reclamefolder maken over vijf specerijen voor een supermarkt.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Kennisbank
In deze opdracht gaat het over de handel in specerijen.
Bestudeer uit de Kennisbank onderbouw het volgende item.
Van dit Kennisbankitem heb je in de vorige opdracht (Oprichting VOC) een samenvatting gemaakt.
Controleer of je je samenvatting nog moet aanvullen of verbeteren. Staat alle belangrijke informatie er overzichtelijk in? Kijk voor tips in de Gereedschapskist hieronder.
Zoals je ook gezien hebt in de video in de inleiding heeft de handel met Nederlands-Indië Nederland veel rijkdom gebracht.
Een monopolie is het recht om iets als enige te doen of te verkopen. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) slaagde erin om voor vier van de vijf belangrijkste specerijen een monopolie te krijgen: nootmuskaat, kruidnagel, kaneel en foelie (door de VOC de ‘geruime vier’ genoemd). Alleen voor peper had de VOC geen monopolie.
Het monopolie van de VOC zette de Javaanse, Chinese en Arabische handelaren buiten spel. Zij mochten niet meer handelen in specerijen. De VOC bepaalde wie specerijen mocht verkopen aan de VOC en voor welke prijs. De gekochte specerijen werden vervolgens in Europa voor veel hogere prijzen doorverkocht.
Handelsfactorijen
De Hollandse kooplui kochten regelmatig de hele jaaropbrengst van een specerij in één keer op.
De prijzen in Europa bleven hoog omdat de VOC het hele jaar door steeds een klein beetje van de specerijen verkocht, waardoor de vraag steeds hoger bleef dan het aanbod. Men maakte daarbij gebruik van handelsfactorijen, kleine nederzettingen, die meestal met een fort waren versterkt. Daar werden de specerijen opgeslagen.
Stap 2
Specerijen: Kruidnagel
Kruidnagels zijn de gedroogde, nog gesloten en onrijpe bloemknoppen van de kruidnagelboom.
Kruidnagels worden veel gebruikt in koekkruiden, zoals in speculaas.
Bij stoofgerechten, zoals runderlappen worden kruidnagels langdurig meegetrokken. In het huidige Indonesië worden kruidnagels vooral verwerkt in kruidnagelsigaretten. Vroeger werd de kruidnagel ook veel als verdoving in een pijnlijke kies gestoken.
Kruidnagels groeiden op maar vijf kleine eilandjes die behoorden bij de Noord-Molukken. Het duurde 65 jaar voordat het de VOC lukte om het monopolie op kruidnagels stevig in handen te krijgen.
De VOC sloot contracten met lokale hoofden voor de aanlevering van kruidnagels en betaalde daarvoor met rijst, textiel en wapens. Om de kruidnagelproductie beter te kunnen beheersen, concentreerden de Nederlanders de aanplant van kruidnagelbomen zoveel mogelijk op één eiland. Men liet de kruidnagelbomen op de andere eilanden omzagen. De inlanders (de oorspronkelijke bewoners van een kolonie) werden verplicht om op het overgebleven eiland elk jaar een aantal kruidnagelbomen aan te planten en voor een vastgestelde prijs kruidnagels aan de VOC te leveren.
Om de kruidnagelproductie beter te kunnen beheersen, concentreerden de Nederlanders de aanplant van kruidnagelbomen zoveel mogelijk op één eiland. Men liet de kruidnagelbomen op de andere eilanden omzagen.
De inlanders (de oorspronkelijke bewoners van een kolonie) werden verplicht om op het overgebleven eiland elk jaar een aantal kruidnagelbomen aan te planten en voor een vastgestelde prijs kruidnagels aan de VOC te leveren.
Vraag:
Leg uit waarom we bij de kruidnagelhandel niet kunnen spreken van vrije handel.
Stap 3
Specerijen: Nootmuskaat
Nootmuskaat en foelie komen van dezelfde boom: de muskaatboom. Als de geeloranje vruchten van deze boom gedroogd worden, komt de harde, geurige noot tevoorschijn. Het omhulsel van de noot is de foelie.
Nootmuskaat wordt meestal geraspt gestrooid over gekookte groenten als bloemkool, spruiten, boontjes en asperges. Verder wordt nootmuskaat toegevoegd aan ijs, pudding en koek.
Foelie wordt vooral in kruidenmengsels toegepast. Foelie wordt gebruikt bij de bereiding van vlees of een omelet, in sausen en in aardappelpuree. Foelie is zachter van smaak dan nootmuskaat.
Enige tijd geloofde men dat het gebruik van nootmuskaat het enige werkende middel tegen de pest was. Nootmuskaat en foelie waren jarenlang duurder dan goud.
Banda-eilanden
De muskaatboom kwam oorspronkelijk alleen voor op de negen eilanden van Banda.
Bekijk de video en beantwoord daarna de vragen onder de video.
Stap 4
Specerijen: peper
Peper was de belangrijkste specerij van de VOC, maar op peper had de Compagnie niet het monopolie. Peper is de gedroogde korrel van de peperstruik. Witte peper is de gedroogde rijpe vrucht, zwarte peper is de onrijpe gedroogde vrucht.
Peper was onder de rijkere mensen populair om vlees mee te kruiden en om vlees langere tijd goed te houden (er waren in die tijd immers nog geen koelkasten). In de tijd van de Romeinen werd peper al gebruikt in driekwart van alle gerechten.
Peper was ook een belangrijk geneesmiddel. Kijk maar eens naar de volgende video. Daarin wordt uitgelegd waarom peper werd gezien als geneesmiddel.
Peper groeide niet alleen overal in Nederlands-Indië, maar in heel Azië. Toch had de VOC had op een gegeven moment een derde van de wereldhandel in handen. Dat leverde veel inkomen op en zorgde ervoor dat de VOC meestal betaalde voor peper met goud of zilver. Omdat peper per korrel betaald werd komt hier de uitdrukking ‘peperduur’ vandaan.
Stap 5
Opium
De VOC verdiende niet alleen veel geld met de specerijenhandel, maar ook met de verkoop van drugs, te weten opium.
Een deel van de specerijen, zoals peper, moest worden betaald met goud of zilver. Een goed alternatief betaalmiddel was opium. Het gebruik van opium was vooral populair op Java.
Opium, in de tijd van de VOC amfioen of amphioen genoemd, is het gestolde sap van de onrijpe zaaddozen van de papaver. De VOC vervoerde de opium van Bengalen (het huidige West-Bengalen en Bangladesh) naar Batavia, waar het in het openbaar geveild werd. De kopers waren meestal lokaal gevestigde Chinezen.
Opium werd aanvankelijk vooral gegeten, maar de VOC leerde de bevolking om opium te roken, samen met tabak. Gerookte opium is echt een genotsmiddel en zeer verslavend; het zorgt ervoor dat de gebruiker bedwelmd raakt en langdurig in een roes verkeert.
Toen de VOC in 1676 het monopolie op de handel in opium verkreeg van de sultan van Mataram (Java), in ruil voor oorlogsdiensten tegen andere sultans, nam de handel in en het gebruik van opium flink toe.
In de negentiende eeuw laat de koloniale overheid zelfs papavers op Java verbouwen om minder afhankelijk te zijn van Bengalen.
Begrippenlijst
(Handels)monopolie
Officieel recht om als enige iets te doen, of als enige te mogen handelen in een bepaald product of met een bepaald land of volk.
Factorij
Koloniale handelspost van de Nederlanders in de 17e eeuw, vaak versterkt met een fort. Vanuit het binnenland werden hier de specerijen naar toegebracht. Die werden dan per schip naar Amsterdam vervoerd.
Inlander
Door kolonisten gebruikte benaming voor een autochtone (oorspronkelijke) bewoner van een niet-westers land. Tegenwoordig spreekt men liever van "inheemse bevolking".
Specerijen
Kruiden, zoals peper en nootmuskaat, kruidnagel en kaneel.
Het arrangement Monopolie op specerijen vmbo-kgt34 - kopie 1 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Harry Maas
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-10-02 12:56:17
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Eindproduct
In deze opdracht gaat het over de handel in specerijen.
