Lopende band vmbo-kgt34 - kopie 1

Lopende band vmbo-kgt34 - kopie 1

Lopende band

Leerdoelen

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • uitleggen wat de gevolgen waren van de invoering van de lopende band voor werkgevers en werknemers.
  • uitleggen dat de inzet van de lopende band het begin vormde van massaproductie en massaconsumptie.
  • beschrijven uit welke ontwikkeling de lopende band voortkwam.

Werkwijze

Activiteiten

 

 

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Tekst lezen over de lopende band.
Stap 2 Alleen Tekst lezen over het Fordisme.
Stap 3 Alleen Tekst lezen over de gevolgen van de lopende band voor de werknemers.
Stap 4 Alleen Tekst lezen over massaproductie en massaconsumptie.
    Inleveren wordbestand met antwoorden via elo.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

 

 

Stap 1

Lopende band
 

Aanloop naar de lopende band
Bij de industriële productie in de 20e eeuw denk je al gauw aan een lopende band. Het is een symbool van die industriële samenleving geworden. De komst van de lopende band is een van de laatste stappen in een proces van toenemende rationalisering en mechanisering van de productie. Want hoe kwam men ooit op het idee voor zo’n band? Daarvoor gaan we een eerst een paar stappen terug.

Een ambachtsman maakte vroeger een product van begin tot het eind. Hij had meestal weinig gespecialiseerde machines. Hij maakte het product op dezelfde plaats helemaal af. Als hij klaar was begon hij aan de volgende. Bij industriële productie is het werk opgesplitst in deeltaken. Iedere arbeider neemt een deel van het geheel voor zijn rekening. Dat wordt arbeidsdeling genoemd. De verschillende taken vinden plaats in verschillende werkplaatsen in de fabriek. Daar ontstaat een voorraad halfproducten die dan weer naar een volgende werkplaats wordt gebracht. De producten moeten verplaatst worden door de fabriek.

Lijnproductie

Om dat zo efficiënt mogelijk te doen bedacht men de ‘lijnproductie’. De machines worden zo opgesteld dat het transport van halfproducten door de fabriek minimaal is. Alle bewerkingen aan een voorwerp vinden nu achter elkaar plaats. Niet langer wordt een voorraadje halfproducten naar een volgende bewerking verplaatst. Zodra het product de eerste bewerking heeft ondergaan, wordt het direct doorgegeven aan de volgende arbeider. Die doet de tweede bewerking enzovoort, tot het product af is.

De producten worden aan elkaar doorgegeven via rolbanen, glijgoten of glijtafels of een transportband.
Zo’n transportband wordt een stille band genoemd. Het tempo wordt bepaald door de bewerkingstijd, niet door de snelheid van de band. Dat verandert als autofabrikant Ford in 1915 de lopende band introduceert. Hierbij ligt het werk op de band of is eraan bevestig. De band beweegt met een constante snelheid. De arbeider staat of zit aan de band en heeft een bepaalde tijd om zijn bewerking aan het product uit te voeren.

Foto-opdracht:
Zet de afbeeldingen in de goede volgorde van oud naar nieuw.

1 = ... 2 = ... 3 = ... 4 = ...

Stap 2

Henri Ford 1863-1947

Autofabrikant Ford in de Verenigde Staten is een voorloper op het gebied van productie aan de lopende band. Oprichter Henry Ford droomde ervan een auto te bouwen voor de massa. Daar slaagde hij uiteindelijk in met de productie voor
de T Ford. Ford voerde de lopende band in om zijn beroemde Model T steeds doelmatiger, sneller en goedkoper te kunnen maken.

Het werk aan de T- Ford was opgesplitst in 84 verschillende taken. Iedere werknemer verrichte één specifieke taak aan elke auto, bijvoorbeeld het vastschroeven van de voorruit. De werknemer werd er steeds handiger en sneller in. Op een aantal parallelle banden kregen de auto’s tijdens de verschillende stappen van de montage langzaam vorm. Alles in de productie was gericht op efficiëntie. Zelfs de kleur van de T Ford werd hierdoor bepaald. Ford kwam erachter dat zwarte verf het snelst droogde. Toen besloot hij de auto’s alleen in het zwart te maken. Een bekende uitspraak van Ford over de T-Ford is: “Je kunt hem bij ons in alle kleuren kopen, als het maar zwart is.”

Efficiënter = goedkoper

Door deze steeds efficiëntere manier van werken werden de productiekosten van de auto steeds lager. De prijs van een T-Ford daalde van 1000 dollar in 1908 tot 300 dollar in 1928. Steeds meer mensen konden zich de auto veroorloven. Rond 1928 waren er ruim 15 miljoen exemplaren gebouwd.

Het werken met de lopende band kreeg wereldwijd navolging. In allerlei industrieën werd hij toegepast. Het bedrijf van Ford stond symbool voor het principe van de lopende band. Het woord Fordisme ontstond. Dat verwijst naar het streven naar een efficiënt productiesysteem. In bredere zin verwijst Fordisme naar de 20e-eeuwse consumptiemaatschappij. Dat komt omdat Ford de wisselwerking tussen productie en consumptie maar al te goed begreep.
Aan de ene kant daalt de prijs door de massaproductie. Aan de andere kant betaalde hij zijn werknemers goed. Ze verdienden gegarandeerd 5 dollar voor een werkdag van 8 uur. Dat was bijna twee keer zo veel als het dagloon in die tijd. Zo konden ook zijn werknemers een T-Ford kopen. Al met al neemt de koopkracht van de burgers door lagere prijzen en betere salarissen toe. Dat brengt consumptie op gang. Zo houden massaproductie en massaconsumptie elkaar in stand.

Volg de lopende band in de Ford Fabriek in dit fragment. Let goed op de verschillende onderdelen van het productieproces.


Dagelijks rolden er 3000 T-Fords van de band

Stap 3

Charlie Chaplin 1889 - 1977

De werknemer aan de lopende band
Na de Tweede Wereldoorlog komt er meer aandacht voor de positie van de werknemer aan de lopende band. Voor die tijd ligt de nadruk vooral op de technische kanten. De werknemer wordt gezien als een soort robot, die zich moet aanpassen aan het ritme van de machine. Dat mensen kunnen lijden onder de eentonigheid van het werk wordt nog niet vaak onderkend.

Langzaam dringt het besef door dat werken aan een lopende band niet altijd prettig is voor werknemers. Vooral het feit dat ze zelf weinig invloed hebben op hun werkzaamheden, leidt tot stress. En als je steeds dezelfde taak moet doen, kan dat op den duur demotiverend werken. Om het werk aan de lopende band vol te houden verzinnen mensen allerlei trucs. Ze luisteren bijvoorbeeld naar muziek of fantaseren over wat ze na het werk gaan doen. Soms saboteren werknemers de lopende band expres waardoor ze weer even rust hebben. Al met al werd de keerzijde van de lopende band steeds zichtbaarder. Je kon dan wel veel verdienen aan de lopende band, maar het werk sloopte mensen. Gemiddeld hield iemand het maar kort uit. Meer en meer werknemers werden lid van een van de opkomende vakbonden. Deze bonden voerden felle strijd met de werkgevers. Maatschappelijke verhoudingen verhardden. Binnen de Amerikaanse auto-industrie was Henry Ford de geduchtste tegenstander van de bonden.

De komiek Charlie Chaplin maakte in 1936 de film Modern Times.
Hij spot daarin op humoristische wijze met de industriële samenleving en het werk aan de lopende band.


Vragen naar aanleiding van het filmpje:

  1. Wat is het beeld dat het filmpje geeft van de opzichter aan de lopende band en de directeur? Waarom denk je dat?
  2. Welke gevolgen heeft het werk aan de lopende band voor de hoofdpersoon?

Stap 4

Moderne massaproductie en massaconsumptie
Veel van de producten die je zelf gebruikt zijn in massa geproduceerd. Daar komt zeker een lopende band aan te pas. Zie bijvoorbeeld dit krantenartikel:

Kun je behalve je telefoon nog een paar producten noemen die je gebruikt en die in massa geproduceerd worden?

Begrippenlijst

Arbeidsdeling
Bij de industriële productie is het werk opgesplitst in deeltaken op verschillende plaatsten in de fabriek. Iedere arbeider doet een deel van het werk of maakt een deel van een product.		 Mechanisatie
Het vervangen van handmatige handelingen in het productieproces door het gebruik van machines.
Fordisme
Het toepassen van een efficiënt productiesysteem in bijvoorbeeld fabrieken, waardoor massaproductie van goederen mogelijk is.		 Rationalisering
Het productie- of arbeidsproces zo doelmatig mogelijk inrichten om de kosten zo laag mogelijk te houden. De behoeftes van de mensen zijn daarbij onbelangrijk.

  • Het arrangement Lopende band vmbo-kgt34 - kopie 1 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Harry Maas
    Laatst gewijzigd
    2025-03-21 11:26:38
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, leerlijn, rearrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Geschiedenis. (2020).

    Lopende band vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/89644/Lopende_band_vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van