Deze opdracht gaat over maatschappelijk protest.
Over protesteren in de jaren zestig, maar ook in de jaren daarna.
En over de resultaten van die protesten.
En je besluit de opdracht met een eigen protest.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Uitleggen hoe en waarom mensen protesteren.
Een aantal manieren om te protesteren noemen.
Enkele aansprekende voorbeelden van protest noemen.
Een hedendaagse muziekstijl noemen waarbij je veel protestliederen kunt beluisteren.
Een manier om te protesteren zelf ontwikkelen.
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht schrijf je alleen of met z’n tweeën een protestgedicht (in de vorm van een elfje) of maak je een eigen protestbord (een A3).
Met het protestgedicht of protestbord laten jullie zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Beoordeling
De antwoorden op de vragen in de stappen 1-5 en het gedicht of bord laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: laat jullie protest zien dat je begrepen hebt waarom en hoe mensen protesteren?
De vorm: is het gedicht of het protestbord met zorg gemaakt: is het duidelijk en aansprekend geschreven?
Taalfouten: bevatten jullie antwoorden op de vragen niet te veel taalfouten?
Werkwijze
Activiteiten
Stap
Groepsgrootte
Activiteit
Stap 1
Alleen
Tekst lezen over maatschappelijk protest.
Stap 2
Alleen
Tekst lezen over de Nederlandse protestgeneratie.
Stap 3
Alleen
Tekst lezen over de Maagdenhuisbezetting.
Stap 4
Alleen
Tekst lezen over het Komitee Kruisraketten NEE.
Stap 5
Alleen
Tekst lezen over hedendaags (muzikaal) protest.
Stap 6
Alleen of met een studiegenoot
Een protestbord ontwerpen of een protestgedicht schrijven.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Kennisbank
In deze opdracht gaat het over de opkomst van protestbewegingen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw en in de jaren daarna.
Bestudeer, voor je met de opdracht begint, uit de Kennisbank Toenemende pluriformiteit de gedeelten "Meer inspraak en polarisatie" en over "Aandacht voor het milieu".
Zorg dat je na het bestuderen van de tekst uit de Kennisbank antwoord kunt geven op de volgende vraag:
Dolle Mina was een feministische groepering. Wat probeerden de aanhangers met hun acties te bereiken?
Stap 1
Maatschappelijk protest
Protesteren is een manier om je ongenoegen uit te drukken.
Om te laten weten dat je het ergens niet mee eens bent.
En je hoopt dat je protest er toe doet. Dat je iets kunt veranderen.
Protest is van alle tijden. Een bekend voorbeeld komt uit het jaar 1517.
In dat jaar spijkerde Luther 95 stellingen tegen een kerkdeur in Wittenberg in Duitsland. Hij deed dat als protest tegen de misstanden in de katholieke kerk. Zijn volgers werden protestanten genoemd.
Een ander beroemd voorbeeld zijn de protesten van de suffragettes in Engeland aan het begin van de 20e eeuw. Een suffragette is een strijdster voor stemrecht (suffrage is een Frans woord voor stemrecht), want alleen mannen mochten destijds stemmen. De suffragettes ketenden zich vast aan het hek van het parlementsgebouw. Ook gooiden ze zuur in de stembussen waardoor de stemmen onleesbaar werden. In 1918 kregen de suffragettes hun zin: Engeland voerde het vrouwenkiesrecht in (Nederland deed dat een jaar later, in 1919).
Er zijn in de loop der jaren vele manieren bedacht om te protesteren:
In de jaren zestig van de afgelopen eeuw protesteerden vooral de jongeren tegen de oorlog en voor de legalisering van abortus en wietgebruik.
Er waren zoveel demonstraties en ludieke acties dat de generatie jongeren uit die tijd ook wel de protestgeneratie wordt genoemd.
Vraag:
Kijk naar het lijstje met manieren om tegen een misstand te protesteren.
Kun je de volgende protestvormen omschrijven? Hoe ziet het eruit, waaruit bestaat het protest en wat is het doel?
een boycot
een fakkeltocht
een vlagverbranding
Stap 2
De Nederlandse protestgeneratie “Doe nooit wat je moeder zegt,
dan komt het allemaal terecht.”
Deze tekst schreef Annie MG Schmidt in 1971 in het gedicht ‘De regenworm en zijn moeder’. En dat was de Nederlandse protestgeneratie van die tijd deed: niet luisteren naar ouders en andere volwassenen.
“Kom vaders en moeders, kom hier en hoor toe.
Wij zijn jullie praatjes en wetten zo moe.
Je zoons en je dochters die haten gezag,
je moraal die verveelt ons al tijden.
En vlieg op als de wereld van nu je niet mag,
want er komen andere tijden.”
Boudewijn de Groot in 1966.
Ook tegen oorlog werd geprotesteerd. Vooral tegen de Vietnamoorlog (1957-1975), waarbij het Noord-Vietnamese bewind vocht tegen het Zuid-Vietnamese bewind, gesteund door een half miljoen Amerikaanse soldaten.
Onderdeel van die protesten waren de vele protestliederen, zoals 'Eve of Destruction' ('Vooravond van de vernietiging' 1965) van Barry McGuire en 'Give Peace a Chance' ('Geef vrede een kans' 1969) van John Lennon.
Beroemd in Nederland was het sarcastische ‘Welterusten, meneer de president’ (1966), ook van Boudewijn de Groot.
Lynden Johnson was in die tijd president van Amerika (1963-1969),
de president uit het liedje ‘Welterusten’ van Boudewijn de Groot.
Ook in Nederland was hij de spot van de demonstranten tegen de Vietnamoorlog.
Zij scandeerden en schreven op spandoeken: ‘Johnson moordenaar’.
De politie pakte de demonstranten hardhandig op. In processen werden ze veroordeeld tot twee weken gevangenisstraf vanwege belediging van een bevriend staatshoofd. De demonstranten zongen vanaf toen ‘Johnson molenaar’.
Vraag:
Waarom zouden de demonstranten ‘Johnson molenaar’ zingen in demonstraties?
Stap 3
Maagdenhuisbezetting
Tot 1953 was er in het Maagdenhuis een weeshuis voor katholieke meisjes van 8-14 jaar gehuisvest aan het Spui in Amsterdam, officieel: Rooms Catholijk Maagdenhuis.
In 1962 kreeg het gebouw een nieuwe functie: bestuurscentrum van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De UvA was de grootste universiteit van het land.
Vlak bij het Maagdenhuis stond het beeld ‘Het Lieverdje’, het centrum van vele Provo-happenings en acties. Onder de Provo-aanhangers waren veel studenten. De studenten hielden zich niet alleen met ludieke acties bezig. Ze protesteerden tegen het gezag en voor meer democratische verhoudingen binnen de universiteit. Het bestuur van de UVA bestond toen uit professoren en studenten hadden niets in te brengen.
In 1969 barstte de bom. De studenten bezetten het Maagdenhuis op 16 mei.
Het universiteitsbestuur weigerde met de studenten te overleggen. Na vijf dagen werden de bezetters op 21 mei door de politie vanwege lokaalvredebreuk hardhandig verwijderd.
Toch had het protest van de studenten succes. Naast het College van Bestuur kwam er een Universiteitsraad, waaraan ook vertegenwoordigers van de studenten gekozen werden.
Vraag:
Kun je je iets voorstellen bij de term ‘lokaalvredebreuk’? Wat zou het betekenen?
Stap 4
Kruisraketten NEE
De grootste protestdemonstratie in Nederland ooit vond plaats in 1983, georganiseerd door Komitee Kruisraketten NEE (KKN).
In 1979 besloot de NAVO (Noord-Atlantische VerdragsOrganisatie) 572 ‘kruisvluchtwapens’ met kernkoppen in Europa te plaatsen, waaronder 48 in Nederland. Na een vredesdemonstratie, georganiseerd door het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV), bundelden vijf organisaties en vijf politieke partijen hun krachten en richtten het KKN op.
Op 29 oktober 1983 organiseerde het KKN een demonstratie in Den Haag met als leus: ‘Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’. Uit het hele land kwamen er mensen met treinen en bussen naar de stad. De treinen waren overvol en er was geen bus meer te huren. De demonstratie bracht 550.000 mensen op de been. Daaronder honderden militairen! De demonstratieve optocht was 12 kilometer lang, van het Malieveld naar het Zuiderpark. Toen de eersten aankwamen, moesten de laatsten nog met hun tocht beginnen.
De Nederlandse regering wilde eerst van geen wijken weten. In 1985 organiseerde het KKN een petitie tegen de plaatsing van de kruisraketten.
Op 26 oktober van dat jaar werden er 3,7 miljoen handtekeningen aan premier Lubbers aangeboden.
Onder invloed van de massale protesten ging de regering akkoord met twee jaar uitstel. Als de Sovjet-Unie niet binnen twee jaar het aantal SS-20-kernraketten zou terugbrengen tot 378, zou Nederland de kruisraketten alsnog plaatsen. Maar in 1987 kwam er een vredesverdrag tussen Amerika en de Sovjet-Unie en de kruisraketten waren niet meer nodig.
Vraag:
Kijk naar het filmpje op de eerste pagina van deze stap. De protesten in Nederland gingen aan de Amerikanen niet voorbij. Een Amerikaanse geschiedkundige bedacht zelfs een naam voor die protesten. Wat was die naam?
Stap 5
Wie nu denkt aan ‘protest’ denkt misschien aan de demonstraties tegen de Vietnamoorlog of tegen de plaatsing van kruisraketten. Maar de grootste demonstratie ooit was de Vredesdemonstratie in Rome. Daar gingen op 15 februari 2003 drie miljoen mensen de straat op om te protesteren tegen de oorlog in Irak. Op die dag gingen wereldwijd tussen de zes en tien miljoen mensen de straat op in 600 verschillende steden. In Amsterdam kwamen er tussen de 70.000 en 80.000 mensen opdagen. Deze demonstratie haalt in grootte nog net de top tien van demonstraties in Nederland:
1
1983
550.000
Kruisraketten
Plaatsing 48 kruisraketten in Nederland
2
1981
400.000
Kruisraketten
Plaatsing 48 kruisraketten in Nederland
3
2004
300.000
Kabinetsbeleid
Bezuinigingen op lonen en uitkeringen
4
1991
250.000
WAO
Ingrepen in de Wet op de Arbeidsongeschiktheid.
5
1988
150.000
Werkloosheid
Werkloosheidsbeleid van regering Lubbers
6
1987
150.000
Onderwijs
Bezuinigingen op het hoger onderwijs
7
1980
150.000
CAO
Tegen plannen met Collectieve Arbeidsovereenkomsten
8
1983
100.000
Ontkoppeling
Loslaten koppeling tussen lonen en uitkeringen
9
1973
100.000
Vietnam
Tegen de oorlog in Vietnam
10
2003
70.000
Irak
Tegen de oorlog in Irak
Het zijn niet meer de aantallen van weleer. En ook de tijd van protestliederen lijkt wel voorbij. Bruce Springsteen had nog een hit in 1986 met ‘War’ (Oorlog) en Guns ’N Roses in 1993 met ‘Civil War’ (Burgeroorlog). Voor hedendaagse protestliederen moet je misschien bij de Hiphop zijn. Het nummer 'Zinloos' van Lange Frans en Baas B werd in 2004 in Nederland erg populair, vooral na de moord op columnist Theo van Gogh (2 november 2004) toen ze nog een couplet aan hun song toevoegden. Luister naar het nummer. Praat over het lied met een klasgenoot. Vinden jullie dit lied een duidelijke uiting van protest en zou dit lied nu nog actueel zijn?
Vraag:
We denken bij protesten meteen aan de protestgeneratie van de jaren zestig.
Maar is dat terecht?
Noem één argument voor en één argument tegen die stelling.
Stap 6
Eindproduct: Je eigen protest
Ter afsluiting van de les ‘Protest’ ontwerpen jullie een eigen protestbord of een eigen protestgedicht in de vorm van een ‘elfje’.
Een elfje is een gedicht van 11 woorden in 5 zinnen:
een woord
twee woorden
drie woorden
vier woorden
een woord
Het laatste woord is een kernachtige samenvatting van de andere tien woorden of een clou of verandering die je aan het denken zet (elfje-dichten, homo-liefde, oorlog-alsjeblieft).
elfje
11 woorden
kort maar bondig
je bent helemaal vrij
dichten
homo
of hetero
wat maakt verschil
van elkaar houden is
liefde
oorlog
ik wil
geen oorlog meer
stop de oorlog nu
alsjeblieft
Jullie protestelfje of jullie protestbord moet wel gaan over een maatschappelijk onderwerp dat nu nog steeds actueel is.
Begrippenlijst
Protest
Protesteren is een manier om je ongenoegen uit te drukken. Om te laten weten dat je het ergens niet mee eens bent. Je hoopt dat je met je protest iets kunt veranderen.
Protestgeneratie
In de jaren zestig van de vorige eeuw protesteerden vooral de jongeren tegen de oorlog en voor de legalisering van abortus en wietgebruik. Er waren zoveel demonstraties dat de generatie jongeren uit die tijd ook wel de protestgeneratie wordt genoemd.
Kruisraket
Een bestuurbare vliegende bom. (Het is hetzelfde als een kruisvluchtwapen en heeft meestal geen raketaandrijving, ook al heet het kruisraket).
Protestlied
Een protestlied is een lied dat de maatschappij op de hak neemt, met het doel deze te veranderen.
Maagdenhuisbezetting
Studentenprotest tegen het gezag van de Universiteit van Amsterdam. Ze bezetten het Maagdenhuis op 16 mei 1969 om meer inspraak binnen de universiteit te krijgen.
Kruisvluchtwapen
Een bestuurbare vliegende bom. (meestal zonder raketaandrijving)
Komitee Kruisraketten NEE
Actiecomité dat in de jaren '80 protestdemonstraties organiseerde tegen kruisraketten.
Het arrangement Protesten vmbo TopM 3 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Myrthe van de Wijdeven
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-08-24 09:49:21
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
In deze opdracht gaat het over de opkomst van protestbewegingen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw en in de jaren daarna.
Ook tegen oorlog werd geprotesteerd. Vooral tegen de Vietnamoorlog (1957-1975), waarbij het Noord-Vietnamese bewind vocht tegen het Zuid-Vietnamese bewind, gesteund door een half miljoen Amerikaanse soldaten.
Het zijn niet meer de aantallen van weleer. En ook de tijd van protestliederen lijkt wel voorbij. Bruce Springsteen had nog een hit in 1986 met ‘War’ (Oorlog) en Guns ’N Roses in 1993 met ‘Civil War’ (Burgeroorlog). Voor hedendaagse protestliederen moet je misschien bij de Hiphop zijn. Het nummer 'Zinloos' van Lange Frans en Baas B werd in 2004 in Nederland erg populair, vooral na de moord op columnist Theo van Gogh (2 november 2004) toen ze nog een couplet aan hun song toevoegden. Luister naar het nummer. Praat over het lied met een klasgenoot. Vinden jullie dit lied een duidelijke uiting van protest en zou dit lied nu nog actueel zijn?
