Je reageert op prikkels van buiten en prikkels van binnen.
Prikkels van buiten zijn bijvoorbeeld licht, geluid en temperatuur.
Zenuwcellen zorgen ervoor dat de boodschap aankomt in de hersenen.
De hersenen verwerken de boodschap en zorgen dat er een bijpassende reactie komt.
Hormonen zijn stoffen die inwendige prikkels doorgeven. Op allerlei plaatsen in het lichaam worden hormonen aangemaakt. Het bloed zorgt ervoor dat de hormonen door het lichaam worden vervoerd. Hormonen regelen onder andere je groei, ontwikkeling en stofwisseling.
In deze opdracht leer je over de werking van hormonen.
Vooraf
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht schrijf je een artikel over doping met hormonen.
Beoordeling
Het eindproduct laat je beoordelen door je docent.
Je docent beoordeelt het eindproduct op:
- de inhoud: wordt duidelijk uitgelegd hoe een hormoon als doping kan werken?
- de inhoud: wordt in het artikel in gegaan op de gevaren van doping?
- de verzorging: is het artikel netjes opgemaakt?
- taalfouten: bevat het artikel niet te veel taalfouten?
Leerdoelen
Leerdoelen:
Je kunt het begrip hormoon beschrijven.
Je kunt het begrip hormoonklier beschrijven.
Je kunt de ligging en functie van enkele hormoonklieren benoemen.
Je kunt uitleggen dat hormonen worden vervoerd door het bloed.
Werkwijze
Groepsgrootte
Je doet deze opdracht helemaal alleen.
Soms mag je wel overleggen met een klasgenoot.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze leereenheid heb je twee lesuren nodig.
Extra
Overleg met je docent of je ook de extra opdracht over hormonen doet.
Aan de slag
Stap1
Hormonen
Ga naar de kennisbank en bestudeer het item.
Puberteit
In de puberteit verandert je lichaam. Je begint sneller te groeien, dit noemen we de groeispurt.
Jongens krijgen een zwaardere stem. Meisjes krijgen borsten. Je krijgt schaamhaar en okselhaar.
En ook de voortplantingsorganen beginnen te werken. Hormonen spelen hier een belangrijke rol.
Over de puberteit zijn door het 'Klokhuis' twee afleveringen gemaakt: Puberjongen en Pubermeisje.
Bekijk één van deze afleveringen op www.npo.nl:
Je hebt vast wel eens gehoord van suikerziekte.
Misschien ken je wel iemand met suikerziekte in je omgeving.
Maar wat is suikerziekte nu precies?
Het heeft in ieder geval iets met hormonen te maken.
Bekijk het volgende filmpje:
Welk hormoon speelt een belangrijke rol bij suikerziekte?
Zorg dat je een klasgenoot kunt uitleggen hoe dit hormoon werkt.
Stap4
Vechten of vluchten?
Een van de hormonen die je lichaam maakt is adrenaline.
De volgende tekst gaat over dit hormoon.
Doping
Wel eens van doping gehoord? In het nieuws hoor je regelmatig over doping in de sport.
De prestatie van sporters wordt door doping verbeterd.
Er zijn verschillende vormen van doping, zoals bloeddoping (toevoegen van rode bloedcellen) en het gebruik van hormonen.
Anabole steroïde is een chemische stof dat lijkt op het lichaamseigen mannelijk geslachtshormoon testosteron. Anabole steroïden zorgen voor sterkere spieren. Epo is een hormoon dat in de nieren wordt aangemaakt.
Het bevordert de vorming van rode bloedcellen en daardoor de zuurstofopname.
Zoek op internet informatie op over anabole steroïde of over epo.
Schrijf met de informatie die je vindt een kort artikel (ongeveer 200 woorden) over deze vorm van doping.
Vertel in het artikel iets over:
de werking van anabole steroïde.
het gevaar van het gebruik van anabole steroïde of epo.
Geef in je artikel ook een voorbeeld van een sporter die betrapt is op het gebruik van deze vorm van doping.
Kleed je artikel aan met afbeeldingen.
Klaar? Laat je artikel beoordelen door je docent.
Extra 1
Groeihormonen
Om kippen sneller te laten groeien krijgen ze soms extra groeihormonen toegediend. Dat dat niet altijd helemaal ongevaarlijk is, lees in de volgende toepassing.
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staan video's die goed passen bij dit thema.
Bekijk de video's. Kun je de video's goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video's met een klasgenoot.
Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
Begrippenlijst
Hormonen op hol
Hormoon
Stof die organen of speciale hormoonklieren afgeven aan het bloed om lichaamspocessen te reguleren.
Hormoonklier
Orgaan dat hormonen aan het bloed afgeeft. Bijvoorbeeld: hypofyse, alvleesklier.
Hormoonstelsel
Orgaanstelsel bestaande uit organen en klieren die hormonen maken en afgeven. Hormonen worden vervoerd via het bloed en regelen allerlei lichaamsprocessen, zoals ademhaling, bloeddruk, hartslag, spijsvertering, slapen en voortplanting. Betrokken organen zijn o.a. de hypofyse en schildklier.
Regelkring
Manier waarop organen elkaar via het zenuwstelsel of hormonen elkaar beïnvloeden.
Adrenaline
Hormoon dat wordt aangemaakt in de bijnieren en een rol speelt bij vecht- en vluchtreacties. Glycogeen wordt versneld af gebroken waardoor er een glucose-boost ontstaat.
Bijnieren
Hormoonklier bij de nieren. Maakt o.a. het hormoon adrenaline dat een rol speelt bij vecht- en vluchtreacties.
Insuline
Hormoon dat de eilandjes van Langerhans aanmaken in de alvleesklier en het glucosegehalte in het bloed verlaagt.
Glucagon
Hormoon dat de eilandjes van Langerhans aanmaken in de alvleesklier en het glucosegehalte in het bloed verhoogt (door glycogeen (voorraad) af te breken).
Oestrogeen
Vrouwelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Het zorgt o.a. voor bredere heupen en borstgroei in de puberteit en speelt een rol bij de menstruatiecyclus. Ook mannen hebben wat oestrogeen.
Progesteron
Hormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Onder invloed van progesteron wordt o.a. het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen zwangerschap optreedt, daalt de productie van progesteron en treedt menstruatie op.
Testosteron
Mannelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de teelballen; zorgt voor o.a. mannelijke beharing, ontwikkeling spieren, speelt een rol bij geslachtsdrift (libido). Ook vrouwen hebben testosteron (aangemaakt in de eierstokken en de bijnieren).
Stofwisseling
Een lichamelijk proces bij alle levende organismen, waarbij verschillende processen voedingsstoffen omzetten in energie.
Lever
Orgaan dat o.a. bij de spijsvertering, bloedvorming en uitscheiding is betrokken. De lever maakt gal aan.
De eilandjes van Langerhans
Groepje cellen in de alvleesklier dat de hormonen insuline en glucagon aanmaakt. Deze hormonen houden samen het glucosegehalte in het bloed constant.
Regulerende stoffen
Ook wel regelstoffen; stoffen zoals hormonen, die een regulerende rol spelen bij belangrijke lichaamsprocessen. Bijvoorbeeld: geslachtshormonen bij de voortplanting.
Het arrangement Hormonen op hol hv12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Auteur Kunskapsskolan
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2019-02-04 09:49:13
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Hormonen
Vechten of vluchten?
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Eindproduct
Hormonen
Puberteit
Suikerziekte - Diabetes
Vechten of vluchten?
Doping
Groeihormonen
