Kinderen zijn kleine volwassenen
Pas in 1989 is in een verdrag wereldwijd vastgelegd wat een kind is. Artikel 1 van het Kinderrechtenverdrag geeft het duidelijk aan: ‘Een kind is een menselijk wezen onder de achttien jaar.’
In de Middeleeuwen keken mensen heel anders tegen kinderen aan dan nu. Tot hun zesde kregen kinderen nog een bijzondere behandeling. Ze werden gevoed, verschoond, gedragen en beschermd tegen gevaren van de buitenwereld.
Vanaf een jaar of zes of zeven werden ze gezien als kleine volwassenen. Ze moesten een bijdrage leveren aan het huishouden of aan het bedrijf van hun ouders. Meisjes hielpen hun moeder met het huishouden (naaien, water halen, koken en schoonmaken). Jongens hielpen hun vader als ambachtsman, koopman of boer. Kinderen werden ook niet anders behandeld dan de volwassenen. Een kind dat zich misdragen had, kreeg dezelfde straf (slagen met een stok, gevangenisstraf) als een volwassene.
De helft van de kinderen ging in de Middeleeuwen ook niet naar school.
De vaders leerden hun zonen de belangrijkste dingen van hun vak.
De kinderen die wel naar school gingen, gingen meestal maar enkele jaren.
Zodra ze wisten wat nodig was voor het beroep van hun vader, gingen ze van school om te werken. Meer leren was nutteloos, je kon er toch niets mee doen.
Vanaf hun elfde werd het vak ook echt beoefend. En na een paar jaar werken, zo rond je veertiende, kon je gaan nadenken over trouwen en over het stichten van een gezinnetje.
Stap 2
Werkende kinderen in de fabrieken
Is er sinds de Middeleeuwen in de tijd van de Industriële Revolutie veel veranderd? Vast wel, maar niet in de manier waarop er tegen kinderen werd aangekeken.
Voor de Industriële Revolutie moesten de kinderen hun ouders meehelpen bij hun ambacht of op het land. Tijdens en na de Industriële Revolutie trokken veel arbeiders op zoek naar werk naar de fabrieken in de steden. Ook daar was de hulp van de kinderen nog steeds erg nodig. In 1865 werkte een half miljoen kinderen in Nederland in fabrieken.
Het Burgerlijk Armbestuur in Maastricht heeft dat jaar onderzocht welke kinderen er in hun gemeente werkten en hoeveel ze verdienden:
Glasfabriek
Aardewerkfabriek
Papierfabriek
Tabaksfabriek
Leeftijd
Jongens
Meisjes
Jongens
Meisjes
Jongens
Meisjes
Jongens
Meisjes
8 jaar
26,5 ct.
10 ct.
25 ct.
9 jaar
29,5 ct.
12 ct.
16,5 ct.
8 ct.
10 jaar
25,5 ct.
15 ct.
15,5 ct.
13,5 ct.
10 ct.
12 ct.
11 jaar
26 ct.
18 ct.
17 ct.
19 ct.
8,5 ct.
13 ct.
12 jaar
26 ct.
18 ct.
16 ct.
15,5 ct.
9 ct.
14 ct.
13 jaar
25 ct.
24,5 ct.
20 ct.
21 ct.
17 ct.
11 ct.
14,5 ct.
14 jaar
27 ct.
23 ct.
21 ct.
24 ct.
50 ct.
17 ct.
12,5 ct.
15 ct.
15 jaar
33 ct.
24 ct.
23 ct.
24 ct.
24 ct.
23 ct.
14 ct.
14 ct.
Berekend door het Burgerlijk Armbestuur Maastricht.
Bekijk de andere twee tabellen en beantwoord de vragen.
In diezelfde tijd heeft de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Amsterdam onderzocht hoeveel een volwassene kon verdienen. Dat liep van 1 tot 3 gulden per dag en van 6 tot 14 gulden per week.
Weekloon (zes dagen)
Dagloon
Suiker- raffinaderij
Bierbrouwerij
Gasfabriek
Drukkerij
Scheepsbouw
Smederij
Machine-fabriek
IJzergieterij
8,00-8,50
6,00-14,00
7,00-12,00
6,00-6,50
1,20-1,70
1,30-1,70
1,00-3,00
1,00-3,00
Verslag Kamer van Koophandel en Fabrieken Amsterdam
We hebben ook een huishoudboekje van een wever, zijn vrouw en twee (werkende) kinderen uit die tijd:
Loon
Per dag
Per week
Uitgaven Per week
Man
Vrouw
Kind 1
Kind 2
1,10
0,45
0,30
0,30
6,60
2,70
1,80
1,80
6 broden
Karnemelk en bloem
Aardappelen (1,5 kg per dag)
Spek
Boter of vet
Koffie
Was
Verwarming
Verlichting
Kleding
Huur
Franken (in België) en guldens (in Nederland) waren in die tijd ongeveer evenveel waard.
Stap 3
Misstanden
De werkomstandigheden waren voor de fabrieksarbeiders (volwassenen en kinderen) ronduit slecht; ze maakten lange dagen in slecht geventileerde ruimten. De kans op ongelukken was groot en ze werden slecht betaald.
Er zijn diverse schrijnende verhalen te vinden, maar misschien wel het bekendste verhaal is dat van de glas- en keramiekfabriek Sphinx van Petrus Regout in Maastricht.
Petrus Regout (1801-1878) was de eerste grootindustrieel van Nederland en senator in de Eerste Kamer. Meneer Pie, zoals hij zichzelf graag liet noemen, was de rijkste man van Nederland en bezat meer dan drie miljoen gulden, in die tijd een enorm bedrag.
Hij had meer dan 2500 arbeiders in dienst, mannen, vrouwen én kinderen. In zijn glasfabriek brandden de ovens dag en nacht en de arbeiders werkten in twee ploegen van elk twaalf uur die elkaar afwisselden. Hij had er geen probleem mee dat kinderen vanaf 8 jaar vlak voor 12 uur ’s nachts halfslaperig over straat liepen op weg naar hun werk. Zijn motto was: zonder werk heeft een mens geen recht op leven.
Zijn arbeiders woonden gedwongen in onhygiënische huurkazernes vlak buiten de fabriekspoort. De huur werd rechtstreeks van het loon afgetrokken. Hij voerde ook spaar- en ziekenkassen in waarvoor de arbeiders (verplicht) spaarden. Maar als een arbeider ontslag wilde nemen, kon hij fluiten naar het geld van de ziekenkas, ook al had hij daar jarenlang salaris voor betaald.
Aan het einde van zijn leven verving hij steeds meer vaders door hun kinderen, simpelweg omdat kinderen goedkoper waren. Ook nadat kinderarbeid (voor kinderen onder de 12 jaar) per wet verboden was, liet Regout kinderen in het geniep via onderaardse gangen de fabrieken in- en uitsmokkelen.
Stap 4
Bescherming van kinderen
Eind 18e eeuw veranderde langzaam het denken over kinderen. Meer en meer werden kinderen niet langer als kleine volwassenen gezien en kwam er onderscheid tussen kinderen en volwassenen. En men ging nadenken over zaken als opvoeding van kinderen.
Een van de eerste was de Zwitserse schrijver Jean-Jacques Rousseau met het boek ‘Emile, over de opvoeding’ (1762). In Nederland schreef Betje Wolff haar boek ‘Proeve over de opvoeding aan de Nederlandsche moeders’ (1779). Betje Wolff was de echtgenote van een dominee. Ze had over veel onderwerpen in de maatschappij vernieuwende ideën, ook over opvoeden.
Die boeken werden alleen gelezen door mensen uit de hogere standen, maar de ideeën werden ook door onderwijzers op hun leerlingen en door doktoren op hun patiënten toegepast. Rond 1850 kwam kinderarbeid meer en meer in een kwaad daglicht te staan.
Samuel van Houten was lid van de Tweede Kamer. Hij dacht: ‘Als de regering geen wet over kinderarbeid wil opstellen, doe ik het zelf wel’.
In 1874 wordt ‘Het kinderwetje van Van Houten’ aangenomen. Kinderarbeid (voor kinderen onder de 12 jaar) in fabrieken werd verboden. Overigens werd er niet of nauwelijks gecontroleerd op de wet en het verbod werd overal ontdoken. Zoals bij Sphinx in Maastricht (zie stap 3).
In 1887 deed een parlementaire commissie onderzoek naar de arbeidsomstandigheden in fabrieken en men keek daarbij ook naar het voorkomen van (verboden) kinderarbeid. Petrus II, de oudste zoon van Regout, merkte tegenover de commissie op dat studenten ook wel eens een nachtje oversloegen zonder meteen ziek te worden, dus bij kinderen kon het evenmin kwaad. En over de slechte werk- en woonomstandigheden zei hij dat nu eenmaal niet alle mensen even gelukkig konden zijn. Deze woorden ontketenden een storm van protest.
Een verbod op kinderarbeid alleen was niet genoeg. Er kwam ook een Leerplichtwet. Ouders werden verplicht hun kinderen van zeven tot en met twaalf jaar naar school te sturen. Het Kinderwetje van Van Houten (1874) en de Leerplichtwet (1901) samen maakten definitief een einde aan de kinderarbeid in Nederland.
Het arrangement Werkende kinderen vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Auteur Kunskapsskolan
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-12-20 15:01:01
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement van Stercollectie. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van Stercollectie en gedeeld onder de CC BY-SA licentie. https://maken.wikiwijs.nl/89645
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
