Herindeling in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland

Herindeling in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland

Herindeling in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland

Onderzoeken van twee projecten

Aan de slag als conflictbemiddelaar

In deze opdracht ga je twee projecten voor herindeling van de ruimtelijke ordening in een stedelijk gebied met elkaar vergelijken. Het ene project is in Stuttgart en het andere in Arnhem. In beide steden wordt het hoofdstation ingrijpend verbouwd. Dit heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit in de stad. Meerdere partijen zijn betrokken bij de herindeling. En iedere partij heeft zo zijn belangen en bezwaren bij het project. Als conflictbemiddelaar ga jij beide herindelingen onderzoeken. Je gaat op zoek naar overeenkomsten tussen deze herinrichtingsprojecten en naar de verschillen. En je onderzoekt alle belangen en bezwaren en weegt deze tegen elkaar af. Uieindelijk zul je in beide herinrichtingsprojecten een advies uitbrengen.

Arnhem Centraal

Arnhem; wat is dat voor een stad?

Arnhem ligt aan de Rijn, niet ver van de Duitse grens. Het hoofdstation van Arnhem ligt in het stadsdeel aan de rechteroever van de Rijn. Vanuit dit station kun je per trein naar de Randstad en andere delen van Nederland en via Duitsland naar Zwitserland, Oostenrijk en Italië.

 

Van planning naar uitvoering

In 1988 begon de gemeenteraad van Arnhem met het maken van plannen, om het bestaande stationsgebouw uit 1954 te vervangen door een nieuw en groter gebouw. De verwachting was immers dat het aantal treinreizigers zou toenemen. Het nieuwe station moest vier perrons krijgen, één meer dan het oude. De bereikbaarheid vanuit Duitsland moest verbeteren en hogesnelheidstreinen moesten het nieuwe stationsgebouw kunnen aandoen. Ten slotte wilden veel inwoners van Arnhem van het oude stationsgebouw af omdat ze het lelijk vonden. De ruimtelijke kwaliteit van de binnenstad van Arnhem zou erop vooruitgaan als het oude stationsgebouw vervangen zou zijn door een nieuwe. Omdat het oude stationsgebouw gesloopt zou worden voordat het nieuwe klaar was, zou er een tijdelijk station worden gebouwd op een paar honderd meter ten oosten van het oude gebouw.

De gemeenteraad wilde ook een nieuw busstation bij het nieuwe station laten bouwen, een fietsenkelder, een ondergrondse parkeergarage waar duizend auto’s in kunnen, enkele kantoortorens, winkels en woningen. Ook in Arnhem ging het stadscentrum flink op de schop.

In 1997 ging het project van start. Het zou in 2009 klaar zijn. De kosten van het project, 65 miljoen euro, worden betaald door de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland, het ministerie van Verkeer en Waterstaat (nu omgedoopt tot ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) en de stadsregio Arnhem-Nijmegen. De opdrachtgevers van het project zijn de Nederlandse Spoorwegen en de gemeente Arnhem. In 2003 kwam daar nog ProRail bij, het bedrijf dat de spoorlijnen in Nederland onderhoudt.

De architecten van UN Studio ontwierpen het nieuwe stationsgebouw, dat inmiddels de naam OV Terminal had gekregen (zie afbeelding). Het ontwerp bleek voor veel bouwers te lastig. Er meldde zich maar één bouwbedrijf voor de opdracht aan. En het bouwen van het station zou meer kosten dan de opdrachtgevers ervoor wilden uitgeven. De zoektocht naar een aannemer leverde grote vertraging op.

Bovendien ging het meer geld kosten dan in 1997 was voorzien. In 2008 was de begroting al gestegen tot 90 miljoen euro. Uiteindelijk is de bouw in fasen uitgevoerd en de laatste fase is in 2015 afgerond.

 

Bezwaren tegen het project

Veel Arnhemmers waren blij dat het oude stationsgebouw plaats zou maken voor een nieuw, maar bezwaren tegen het project waren er ook.

  • Winkeliers en andere ondernemers in de binnenstad van Arnhem vonden de parkeergarage  te klein om ook een winkelend publiek te kunnen laten parkeren.
  • De jarenlange bouwwerkzaamheden zouden de binnenstad moeilijk of helemaal niet bereikbaar maken. Winkels en horeca zouden er zwaar onder te lijden hebben.
    Voor middenstanders in de binnenstad betekent dat minder omzet, minder inkomsten en ook minder werk voor personeel. Middenstanders in de binnenstad kregen van de gemeente een vergoeding voor het verlies aan klanten.
  • Ook voor treinreizigers leverde het project Arnhem Centraal overlast op. Het tijdelijke station, dat tussen 2006 en 2011 in gebruik was, lag een paar honderd meter van de perrons van het oude station af.

Maar afgezien van de klachten van middenstanders en treinpassagiers is er in Arnhem geen grootschalig verzet geweest tegen het project Arnhem Centraal. De bevolking heeft zich niet in demonstraties en dergelijke laten zien.

 

Stuttgart 21

Stuttgart; wat is dat voor een stad?

Bekijk hier waar Stuttgart precies ligt.

Stuttgart ligt uitgespreid over enkele heuvels aan de rivier de Neckar. Het hoofdstation van de stad ligt in de binnenstad en in een smalle, door heuvels omringde vallei. Dit station is bovengronds, heeft zeventien sporen en treinen kunnen er maar aan één kant in- en uitrijden. Ook is een gedeelte van het station ingericht voor vrachttreinen.

 

Stuttgart 21; een nieuwe verbinding met de rest van de wereld
Het project om het oude station te vervangen door het nieuwe heet Stuttgart 21. Het nieuwe station is alleen bedoeld als aankomst- en vertrekpunt voor passagierstreinen. Naast dit project wordt nog een ander project uitgevoerd dat van belang is voor Stuttgart, namelijk de aanleg van een nieuwe verbinding voor hogesnelheidstreinen tussen het nieuwe station van Stuttgart en dat van Ulm. Door Stuttgart 21 moeten reizigers per trein vanuit Stuttgart makkelijker en sneller naar Augsburg, Wenen, Parijs, Straatsburg en Ulm kunnen reizen en moeten ook steden in de buurt van Stuttgart per trein makkelijker en sneller te bereiken zijn. En niet te vergeten het vliegveld van Stuttgart, een van de grootste van Duitsland. Hiervoor moet in totaal 57 kilometer aan nieuwe spoorlijnen worden aangelegd. Hiervan loopt 30 kilometer ondergronds. Er moeten dus tunnels voor worden gemaakt.

 

Stuttgart 21; niet langer een kopstation

Omdat het nieuwe station minder sporen heeft en geen gedeelte heeft om vrachttreinen af te handelen, zal het kleiner zijn dan het oude en zal dus minder plaats innemen in de binnenstad van Stuttgart. Een deel van het oude station zou worden gesloopt.

 

Van planning naar uitvoering

In april 1994 begon men plannen te maken voor Stuttgart 21. Toen ging men ervan uit dat het project in 2005 van start zou gaan en in 2012 klaar zou zijn. Het zou worden uitgevoerd in opdracht van Deutsche Bahn (Duitse spoorwegen) en worden betaald door de gemeente Stuttgart, de deelstaat Baden-Württemberg, de Bondsregering en door Deutsche Bahn zelf.

Het maken van de plannen kostte al meer tijd. Pas in 2007 besloten de Bondsregering van Duitsland, de regering van Baden-Württemberg en Deutsche Bahn samen 2,8 miljard euro opzij te leggen voor het project. Ze zeiden bereid te zijn er nog eens een miljard euro extra aan uit te geven indien nodig. Daarnaast zouden ze twee miljard euro uitgeven aan de nieuwe hogesnelheidslijn Stuttgart-Ulm.

Het bleek niet genoeg: de kosten voor Stuttgart 21 waren in 2009 al opgelopen tot 4,5 miljard euro en in 2013 tot 6,5 miljard. Daar waren inwoners van Stuttgart, Baden-Württemberg en ook andere Duitsers niet blij mee. Zij vroegen zich af of dat belastinggeld niet beter kon worden uitgegeven. Bijvoorbeeld aan de Duitse infrastructuur, met name aan de vele bruggen en wegen die in slechte staat verkeerden. Daar zou het verkeer in Duitsland bij gebaat zijn. Bovendien liep het project steeds meer vertraging op. Uiteindelijk begonnen de werkzaamheden pas in februari 2010. Men hoopt nu dat alles in 2020 klaar is.

 

Bezwaren tegen Stuttgart 21

Naast oplopende kosten en vertragingen rezen ook andere bezwaren tegen het project. Lees maar eens dit nieuwsbericht uit 2010 en bekijk onderstaande video.

Lees in de onderstaande tekst de bezwaren tegen het project.

  • Geologen (aardkundigen) brachten in 2003 het bericht dat de bodem onder Stuttgart niet stabiel genoeg is om er tunnels in aan te leggen. In tunnelwanden zouden scheuren en gaten kunnen ontstaan. Otto Frei, een van de architecten van het project, riep in 2010 op om te stoppen met het project. Hij had het rapport 2003 ingezien en meende dat het niet verantwoord was om nieuwe tunnels te maken.
  • Stuttgart en omgeving zijn bekend vanwege de vele kuuroorden. Het grondwater bevat allerlei geneeskrachtige mineralen. Daar komen jaarlijks vele toeristen op af en die brengen veel geld mee. De nieuwe tunnels gaan door dwars door de steenlagen met dat water. Men is bang dat de bouw de kwaliteit van het water aantast en dat zou de stad veel geld gaan kosten.
  • Omdat het nieuwe station minder sporen zal hebben dan het oude, zouden er volgens kritische treinreizigers per uur minder treinen van en naar Stuttgart kunnen rijden.
  • Veel stadsbewoners beschouwen het als een aanslag op de ruimtelijke kwaliteit van hun stad dat een deel van het bestaande, door de beroemde Duitse architect Paul Bonatz ontworpen stationsgebouw wordt gesloopt. Voor hen heeft het gebouw grote historische en culturele waarde.
  • Milieu- en natuurbeschermers zijn tegen het project omdat in de Schlossgarten, een park bij het oude station, honderden bomen moeten worden gekapt.

Stadsbewoners hebben vanaf 2007, toen de financiering van het project rond was, met regelmaat gedemonstreerd tegen de plannen. Men heeft geprobeerd het stadsbestuur tot een referendum voor of tegen het project te dwingen, maar dat referendum is er in Stuttgart niet gekomen. Wel op het niveau van de deelstaat: in 2011 vond er in Baden-Württemberg een referendum plaats over doorgaan of niet. Binnen de deelstaat was een meerderheid voor doorgaan en dat maakte de weg vrij om het project uit te voeren.

 

Onderzoek beide herindelingsprojecten

Onderzoek beide herindelingsprojecten

In deze opdracht ga je beide herindelingsprojecten onderzoeken. Gebruik daarvoor dit word-document of dit pdf-format en volg onderstaande stappen. Je kunt deze opdracht in tweetallen maken.

  • Schrijf voor beide projecten een korte samenvatting over het project.
  • Beschrijf de overeenkomsten tussen beide projecten.
  • Beschrijf de verschillen tussen beide projecten.
  • Onderzoek voor beide projecten de voordelen vanuit de politieke, economische, sociaal-culturele en natuurlijke dimensie.
  • Onderzoek voor beide projecten de nadelen vanuit de politieke, economische, sociaal-culturele en natuurlijke dimensie.
  • Breng nu voor beide projecten een advies uit. Is het project daadwerkelijk een verbetering of juist niet? En op welke manier kunnen de planning en uitvoering zo soepel mogelijk verlopen. Houd in je advies rekening met de belangen van de verschillende betrokken partijen, zoals de bewoners, de overheid, bedrijven en winkels in de omgeving en natuur- en cultuurbeheerders.

 

Klaar? Bekijk hier het antwoordmodel. 

  • Het arrangement Herindeling in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    2018-12-02 11:26:42
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde; Bevolking en ruimte; Ruimtelijke ontwikkeling;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, leerlijn, rearrangeerbare, rerrangeerbare

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van