Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Nederland
In de stad vind je allerlei voorzieningen. De ruimte in de stad wordt gebruikt om te wonen, werken, recreëren en voor de infrastructuur. Maar ook in de stedelijke gebieden vind je verschillende vormen van landbouw en natuur.
Wonen in stedelijke gebieden
Na de oorlog groeide de bevolking hard. En daar waar veel jonge mensen tijdens de oorlog in het ouderlijk huis bleven wonen, wilden zij na de oorlog graag op zichzelf wonen. Er was dus veel vraag naar woningen. De naoorlogse woonwijken werden gebouwd.
Maar ondanks de vele nieuwe woningen was er nog altijd niet genoeg woonruimte. Er was sprake van grote woningnood.
Naarmate de welvaart steeg, kregen steeds meer mensen geld om een auto aan te schaffen. Door de auto was het mogelijk om verder van je werk te wonen. Veel mensen waren de drukke stad beu en wilden in een rustiger gebied wonen. Veel mensen verhuisden dan ook van de stad naar de omliggende dorpen of kleinere steden in de buurt. We noemen deze trek van stad naar platteland suburbanisatie. Ook werden aan de rand van de steden nieuwe buitenwijken, met meer ruimte en groen, gebouwd. Waaronder de VINEX-wijken.
In deze tijd werd ook Flevoland geschikt gemaakt om te wonen. Veel Amsterdammers vertrokken naar de nieuw gebouwde steden in Flevoland, zoals Almere.
Voornamelijk de rijkere mensen trokken weg uit de stad. Dit had als gevolg dat de stad nog verder verpauperde. Arme mensen en migranten bleven achter in de stad. Ook studenten vonden steeds meer hun plek in de stad.
Om verdere verpaupering tegen te gaan werden steden steeds weer opgeknapt. Te beginnen bij de oude binnenstad. De opgeknapte wijken waren niet meer betaalbaar voor de armere mensen. Zij verhuisden noodgedwongen naar andere wijken in de stad, waaronder de naoorlogse woonwijken. De opgeknapte wijken trokken ook weer rijkere mensen naar de stad. Veelal werkende stellen zonder kinderen konden de duurdere appartementen in de binnenstad betalen.
Door deze maatregelen werd de sociale ongelijkheid in de steden alsmaar groter. Zowel hele rijke mensen als de armere mensen woonden in de stad. En door het opknappen van delen van de stad nam ook de ruimtelijke segregatie in de steden toe. Arm en rijk woonden in totaal verschillende wijken. Om deze segregatie te verbreken en rijk en arm naast elkaar te laten leven, werden wijken vaak zo opgeknapt dat koop- en huurhuizen in één straat stonden. Ook werden er verschillende soorten huizen, zoals appartmenten, twee-onder-een-kapwoningen en rijtjeswoningen in een wijk gebouwd. Dit beleid is in veel steden nog altijd van toepassing. Het zou de integratie tussen arm en rijk bevorderen.
Bevolkingssamenstelling in de stad
Als je de bevolkingssamenstelling in de stad onderzoekt ontdek je dat in de steden voornamelijk mensen tussen de 20-65 jaar wonen. Bekijk de grafieken rechts op blz. 15. Vooral studenten komen naar de stad om er te gaan studeren. En daar waar zij na hun studie vaak buiten de stad gingen wonen, omdat ze daar makkelijker een eensgezinswoning konden krijgen waar een gezin kon worden gesticht, wordt het krijgen van kinderen uitgesteld en is het lastiger om geschikte woningen te vinden. Veel jongeren blijven dan ook na hun studie in de stad wonen. Ook is de stad een magneet voor migranten. Bekijk deze kaarten en bekijk de grafieken rechts op blz. 27 en 28. In de steden is er meer werk en wonen al veel mensen uit het land van herkomst. Dat maakt het voor nieuwkomers aantrekkelijker om ook in de stad te wonen. Vaak komen de migranten in dezelfde wijken te wonen. Het is prettig om in een vreemd land bij mensen in de buurt te wonen die je al kent. Hierdoor kunnen wijken ontstaan waar bijvoorbeeld heel veel Surinamers wonen, of bijna alleen maar Marokkanen of Chinezen. Deze woonwijken bevorderen de integratie van nieuwkomers niet.
Ontstaan van de Randstad
Bekijk deze video. De trek naar de grote steden heeft ervoor gezorgd dat steden zo ver gingen uitbreiden dat dorpen in de buurt werden opgeslokt en onderdeel werden van de stad. We noemen dit ook wel een agglomeratie. Deze agglomeratievorming nam steeds verder toe. De agglomeraties rond de grote steden Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Utrecht breidden zo uit, dat zij nu één grote stedelijke zone vormen, de Randstad.
Infrastructuur in stedelijke gebieden
Het verkeer heeft vanaf 1950 steeds meer beslag gelegd op de ruimte in Nederland: nieuwe snelwegen, nieuwe bruggen, en nieuwe spoorlijnen. Schiphol breidde uit en ook de haven van Rotterdam werd steeds groter. Op verschillende plaatsen in het land zijn kleinere vliegvelden aangelegd. De toename van het verkeer wordt grotendeels veroorzaakt door economische groei. Zakenverkeer en transport neemt sterk toe. Nederland is een distributieland geworden: import, export, doorvoer. De belangrijkste knooppunten zijn Schiphol en de Rotterdamse haven.
Maar niet alleen het zakelijke verkeer is enorm gegroeid, ook het recreatieve verkeer. Kijk maar eens op Schiphol aan het begin van de zomervakantie. En tenslotte maakt het woon-werkverkeer een groot deel uit van de dagelijkse files. Het is heel gewoon om een flink stuk van je werk vandaan te wonen.
De infrastructuur in de stedelijke gebieden is ingewikkeld. Veel rijbanen voor verschillende vervoersmiddelen liggen naast elkaar. En alles is met elkaar verbonden. Dat zorgt ervoor je in de stedelijke gebieden eigenlijk overal kunt komen met het openbaar vervoer. Je kunt makkelijk overstappen van de trein op de metro of de bus. Wel zorgt de complexe en drukke infrastructuur voor veel files en parkeerproblemen. Hierdoor zijn steden, vooral tijdens de spits, moeilijk te bereiken.
Landbouw in stedelijke gebieden
In de grote steden vind je nog nauwelijks landbouwgebieden. Wel vind je landbouwgebieden binnen een agglomeratie. De landbouwgebieden bevinden zich aan de rand van de steden. Doordat wereldwijd de voedselschaarste toeneemt en de landbouwgrond afneemt wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar het verbouwen van voedsel op andere manieren. Bijvoorbeeld in laboratoria. Deze ontwikkeling vindt voornamelijk plaats in de stedelijke gebieden.
Recreëren in stedelijke gebieden
We kregen in de loop van de vorige eeuw steeds meer vrije tijd. De werkdagen werden korter en het aantal vakantiedagen per jaar werd groter. Zelfs de zaterdag werd een vrije dag. Eerst alleen nog maar ’s middags, later helemaal. En deeltijdwerk deed zijn intrede.
Bovendien werden mensen gemiddeld steeds ouder en bleven ze langer gezond. De stijgende welvaart maakte bovendien dat er meer geld te besteden was. Kortom, er viel geld te verdienen aan vrije tijd en recreatie. In de stedelijke gebieden vind je dan allerlei attracties, zoals Madurodam (1952), de Efteling (1952) of het Rijksmuseum. Ook worden er midden in de stad dierentuinen gebouwd. Daar waar Artis eerst voornamelijk nog bestond uit een grote bibliotheek met voornamelijk boeken over de natuur, komen er later ook levende dieren. Uiteindelijk groeit Artis uit tot een grote dierentuin midden in de stad.
Nog altijd kun je prima recreëren in de steden. Het aanbod van musea, theaters en andere attracties is groot.
Natuur in stedelijke gebieden
Natuur in stedelijke gebieden is schaars. In de steden vind je alleen natuur in de vorm van stadsparken. Stadsparken kunnen wel ontzettend groot zijn. In de parken kun je prima een rondje wandelen of hardlopen of een middagje picknicken. In het park kun je even ontsnappen aan de drukte van de stad. Parken worden ook regelmatig gebruikt voor een festival of concert.
Binnen de Randstad vind je ook een groot natuurgebied, Het Groene Hart. Het is een gebied met plassen, weilanden, natuurgebieden en dorpen. In het Groene Hart mag alleen onder voorwaarden worden gebouwd. Daarnaast worden op verschillende plekken nieuwe natuurgebieden ingericht. Toch wordt het voortbestaan van het Groene Hart ook bedreigd. Door de groei van steden en de vraag naar meer infrastructuur versnipperd het Groene Hart.
Oefening: Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Nederland
Start
Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Duitsland
Wonen in stedelijke gebieden
Duitsland kende na de oorlog een grote woningnood. Veel huizen waren tijdens de oorlog vernield of beschadigd. En de bevolking groeide in Duitsland ontzettend hard. Overal in Duitsland werden in hoog tempo woningen opgeknapt en nieuwe woningen gebouwd. Ook hier was er weer een verschil tussen de aanpak in de DDR en de BRD.
In de DDR werden natuurlijk zoveel mogelijk woningen hersteld, die tijdens de Tweede Wereldoorlog beschadigd waren. Daarnaast werd er veel nieuw gebouwd. De woningen werden geconcentreerd in nieuwe satellietsteden rond industriecentra. Het waren vooral geprefabriceerde flatgebouwen. De nieuwe flats waren comfortabeler dan de woonkazernes in oude industriesteden. De nieuwe woonwijken in satellietsteden hadden net als nieuwe woonwijken in Nederland allerlei voorzieningen zoals parken, kinderopvang, sportvoorzieningen en scholen. Allemaal op loopafstand. Toch hield de huisvesting in de DDR niet over. De mensen woonden vooral in gelijkvormige en vrij saaie woonwijken van niet al te hoge kwaliteit. De huren waren laag maar daardoor was er onvoldoende geld om de woningen goed te onderhouden. Ook de oude wijken in de binnensteden raakten langzaam in verval door achterstallig onderhoud. Doordat alles in handen van de staat was konden mensen zelf niet zorgen voor herstel- of onderhoudswerkzaamheden.
In de BRD ging het herstel van woningen en de nieuwbouw voorspoedig omdat het met de economie goed ging. Het was de periode die bekendstaat als die van het Wirtschaftswunder. De Duitse economie draaide als nooit tevoren.
Na 1990 ontstond de grote binnenlandse migratie van Oost-Duitsland naar West-Duitsland. Stad en platteland in Oost-Duitsland liepen leeg. De steden in West-Duitsland groeiden. Voornamelijk jonge gezinnen migreerden van Oost-Duitsland naar West-Duitsland en zochten werk in de stedelijke gebieden van West-Duitsland. De sociale ongelijkheid in de voormalige BRD nam hierdoor toe. Tegelijkertijd was er sprake van suburbanisatie. De dorpen rondom de grote steden groeiden. Er ontstonden agglomeraties en stedelijke zones. De steden Duisburg, Essen en Dortmund vormen zo'n stedelijke zone. Deze stedelijke zone wordt het Rührgebied genoemd.
Werken in stedelijke gebieden
Infrastructuur in stedelijke gebieden
De verkeersdrukte is in Duitsland toegenomen in de loop van de vorige eeuw. Er was wel een onderscheid tussen de BRD en de DDR. De welvaart in de DDR was beduidend lager en veel minder mensen konden zich er een auto veroorloven. Had je eenmaal het geld bij elkaar gespaard, dan kwam je op een wachtlijst. De levertijd van een auto kon oplopen tot wel enkele jaren.
In de BRD groeide de economie veel harder en konden veel meer mensen zich een auto veroorloven. Vooral de grote steden werden met elkaar verbonden door autowegen en spoorlijnen. Ook groeiden het aantal vliegvelen in Duitsland.
Inmiddels heeft Duitsland een groot netwerk van autowegen, spoorlijnen en waterwegen. Duitsland is goed verbonden met Nederland. Dit is belangrijk voor de industrie van Duitsland. Via de haven van Rotterdam worden veel goederen aangeleverd, die de industrie in Duitsland nodig heeft. Inmiddels heeft Duitsland verspreid over het land meerdere vliegvelden.
Recreëren in stedelijke gebieden
Tijdens de scheiding was de mate en de manier van recreëren in West-Duitsland en Oost-Duitsland erg verschillend. West-Duitsers konden zelf uitmaken waar ze hun vakantie doorbrachten, in eigen land of erbuiten, al was een bezoek aan de DDR niet eenvoudig. Voor de bewoners van de DDR lag het wat anders. Zij konden hun vakantie doorbrengen in eigen land of in één van de andere ‘Oostbloklanden’. Ook hadden de West-Duitsers door een groeiende economie meer geld en tijd om te kunnen recreëren dan de bevolking van Oost-Duitsland.
Na de Duitse eenwording in 1990 verdween dat onderscheid. Delen van de voormalige DDR zijn in rap tempo geschikt gemaakt om grote hoeveelheden toeristen op te vangen en niet lang daarna was Mecklenburg-Vorpommern een belangrijke binnenlandse vakantiebestemming voor de Duitse burgers.
Naast een aantal mooie steden die een attractie op zich zijn, zijn er in de steden veel mogelijkheden tot recreëren. Zo vind je veel uitgaansgelegenheden, musea en andere bezienswaardigheden.
Oefening: Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Duitsland
Start
Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland vergeleken
Je hebt inmiddels veel geleerd over het ruimtegebruik in de stelijke gebieden in Nederland en Duitsland. Het is nu tijd om deze gebieden met elkaar te vergelijken.
Oefening: Ruimtegebruik in stedelijke gebieden in Nederland en Duitsland vergeleken
Start
