We kennen het sinterklaasfeest als een mooi kinderfeest. Jong en oud beleeft er plezier aan. Het hoogtepunt ligt rond 6 december, maar in de weken ervoor leven we er met een blij gevoel naar toe. Het begint al met de intocht.
Vraag je aan kinderen wat de leukste dag van het jaar is, dan heb je een grote kans dat ze sinterklaasdag noemen.
Het feest is in Nederland zo belangrijk, dat pogingen om er iets aan te veranderen, leiden tot spanningen.
Maar dat maakt de vraag wie Sint Nicolaas eigenlijk alleen maar interessanter. Hoe komt het dat we juist het feest van Sint Nicolaas vieren? En heeft de Kerstman daar iets mee te maken?
De historische Nicolaas
De Sint lijkt nog erg levend
Veel bronnen uit de tijd van Nicolaas zijn er niet. We weten dat hij ergens tussen 270 en 280 na Christus is geboren in Myra, dat is een plaats in het Oost-Romeinse Rijk. Nu ligt dit in Turkije.
Hij is gestorven op 6 december 343. Anders dan wat veel mensen denken is 6 december dus geen verjaardag, maar het is een sterfdag. Dat komt omdat de Rooms-Katholieke Kerk de sterfdag belangrijker vindt dan de geboortedag. Immers op je sterfdag kun je zien wat voor leven je hebt geleid en wat je gedaan hebt voor anderen.
Nicolaas is bekend in veel landen. In Vlaanderen is een stad naar hem genoemd. Die stad heet Sint Niklaas. Verder zijn er ook veel kerken naar hem genoemd. Een van de oudste kerken ter wereld is naar hem genoemd. De verering van Sint Nicolaas is dus al erg oud.
Kijk nu naar het eerste minuut van de videoclip. Het verschil tussen het leven van Nicolaas en dat van veel Romeinen verschilde nogal. Op welke manier wordt het in de videoclip duidelijk gemaakt?
De tijd van de jonge Nicolaas
De Romeinen vonden geweld leuk
Nicolaas groeide op in een tijd dat de christenen nog regelmatig werden vervolgd of gediscrimineerd door de Romeinen. Bovendien vonden ze het leuk om mensen te zien sterven. Daarvoor bouwden ze arena's. Vergelijk het met een film waar veel doden vallen, maar dan in het echt. Rare jongens die Romeinen.
De ellende eindigde voor de christenen pas in de periode dat de Romeinse keizer Constantijn het verbod op het christendom ophief. Dat betekent dus dat christenen 300 jaar lang problemen konden hebben vanwege hun geloof. Soms werd je als christen alleen maar gediscrimineerd, soms werd je met rust gelaten, maar soms ook werden christenen fanatiek vervolgd.
Er zijn in die tijd veel christenen vanwege hun geloof vermoord. De bekenderen zijn later heilig verklaard, zoals Cornelius. Er staat in sommige kerken zelfs een standbeeld van hem.
Kijk naar de onderstaande videoclip. Wat maakte Cornelius zo moedig?
Leven van Nicolaas
Oost-Europese voorstelling van Sint Nicolaas
Nicolaas was al op jonge leeftijd een weeskind. Zijn ouders lieten hem veel geld na als erfenis. Hij gebruikte zijn geld om priester te worden en om arme mensen te ondersteunen. Dat deden christenen wel vaker in die tijd, want dat had hun voorbeeld Jezus Christus zo gezegd. Ook de leerlingen van Jezus gaven vaak geld aan arme mensen. Omdat Nicolaas slim was en een goed voorbeeld was, werd hij tot bisschop benoemd.
Toen hij ouder was sloeg de sfeer voor de christenen in het Romeinse Rijk om, omdat de keizer het verbod op het christendom ophief en kerken begon te bouwen. Moest hij als jonge man oppassen voor de Romeinse soldaten, als oudere man was het juist omgekeerd. De vervolging sloeg om in interesse.
Kijk verder naar de videoclip over Sint Nicolaas. Wat vond Nicolaas van het Romeinse leven?
Nicolaas als goedheilig man
Nicolaas gooit 3 gouden bollen in de kamer van een arme man met 3 dochters (schilderij uit 1425)
Al tijdens zijn leven was Nicolaas zeer geliefd bij het volk. Na zijn leven ontstonden er allerlei verhalen rondom Nicolaas. Verhalen die enkele honderden later zijn opgeschreven, zijn echter onbetrouwbaar. Het verhaal waarin Nicolaas geldzakjes in het huis van een arme man die zijn dochters dreigde te moeten verkopen, is waarschijnlijk wel waar (zie ook in de videoclip). Geld geven aan arme mensen, was ook een opdracht van Jezus en de apostelen. Dit werd vaak gedaan door christenen in die tijd.
vragen:
Waarom zou Nicolaas het geld niet gewoon gegeven hebben aan de man. Dat is toch eenvoudiger dan op 3 avonden een zakje geld te gooien door het raam?
Op welke manier denk je dat dit in onze traditie voortleeft? Denk daarbij aan de Franse nonnen en waar ze hun giften in deden.
Sint Nicolaas na zijn dood
Het sinterklaasfeest in de tijd van Jan Steen (1663-1665)
Nadat het christendom vaste voet aan de Europese grond kreeg, nam de belangstelling voor heilige mensen toe. De Rooms Katholieke Kerk zocht naar voorbeelden van mensen die goed hadden geleefd. Van dit soort mensen zijn in Katholieke Kerken vaak beelden en schilderijen gemaakt. Dat had men liever dan helden zoals koningen, keizers of andere heersers, omdat die vaak niet zo christelijk waren.
Zo hoopte de Kerk dat mensen ook wat meer voor andere mensen over zouden hebben en minder snel ruzie gingen maken. Het was wel lastig dat er van veel heiligen niet meer zo veel bekend was. Daardoor werden er eeuwen later verhalen van ongelofelijke wonderverhalen toegevoegd. Ook verhalen over Sint Nicolaas die over daken liep en cadeau's door schoorstenen wierp. Ook kreeg Sint Nicolaas in de 19e eeuw een groot aantal knechten.
Klik op de videoclip en bekijk het gedeelte waarin over de Franse nonnen uit de 12e eeuw worden verteld.
De Franse nonnen: ze begonnen een sinterklaastraditie (na 4.40 min.)
Meningsverschillen over Sint Nicolaas
Santa Claus: De Kerstman en zijn vrouw in 1919
Zou de Kerstman relaties hebben met de Sint?
Meningsverschillen over Sint Nicolaas zijn niet nieuw. Nu maken we ons druk over de vraag welke kleur Zwarte Piet heeft. Is hij zwart, groen of geel? Of willen we een meerkleurenpiet? Of een roetveegpiet? Vroeger waren de meningsverschillen gericht op de vraag hoe katholiek Sint Nicolaas mag zijn. Zo heeft Jan Steen ongeveer 350 jaar geleden van zijn schilderij over het sinterklaasfeest twee versies gemaakt. Een voor de protestanten en een voor de katholieken. In de versie van de katholieken heeft het meisje voor een heilige persoon in haar handen. In de protestante versie heeft ze een koek.
In Amerika hebben ze het anders aangepakt. Daar werd Sint Nicolaas omgezet naar de Kerstman. Die zou dan van Noordpool komen en met Kerstmis cadeaus geven. Sommige Nederlanders willen van 2 walletjes eten door zowel Sinterklaas als Kerstmis met cadeaus te vieren. Uiteraard wordt het sterk aangemoedigd door de winkeliers met een gezellige aankleding van hun winkels.
Kijk nog eens naar de laatste deel van de video over Sint Nicolaas. Welk argument werd in Amerika gebruikt om Sint Nicolaas te vervangen door de Kerstman?
Het arrangement Sint Nicolaas, tegenwoordig Sinterklaas genoemd is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Pieter van Stiphout
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-06-09 16:15:41
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Met groot enthousiasme vieren we rond 6 december het sinterklaasfeest. Het is een man met een grijze baard met aparte kleding. Waar komt dit verhaal vandaan? Wat is de oorsprong van het verhaal?
Leerniveau
VWO 2;
VMBO theoretische leerweg, 1;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Met groot enthousiasme vieren we rond 6 december het sinterklaasfeest. Het is een man met een grijze baard met aparte kleding. Waar komt dit verhaal vandaan? Wat is de oorsprong van het verhaal?
PPT Sint Nicolaas
