Geldhoeveelheid

Geldhoeveelheid

Geldhoeveelheid

Geldhoeveelheid

Alle munten en bankbiljetten vormen samen het chartale geld.
Giraal geld zijn de directe opvraagbare tegoeden van een bank. Geld op een betaalrekening (rekeningcourant tegoed) behoort tot het girale geld. Geld op een spaarrekening of een termijndeposito (spaarrekening met een vaste looptijd) behoort niet tot het girale geld.

De maatschappelijke geldhoeveelheid is al het chartale en girale geld in handen van gezinnen en bedrijven, met uitzondering van het geld in handen van de banken. Geld in bezit van banken dient als dekking van de girale tegoeden van het publiek en wordt om dubbeltellingen te voorkomen niet meegeteld bij de maatschappelijke geldhoeveelheid.

De maatschappelijke geldhoeveelheid wordt ook wel de primaire liquiditeitenmassa genoemd. Secundaire liquiditeiten zijn dan de vorderingen van het publiek op de financiële instellingen die op korte termijn zonder veel kosten omgezet kunnen worden naar de primaire liquiditeiten. Tot de secundaire liquiditeiten behoren bijvoorbeeld korte termijndeposito's en korte spaartegoeden.

De samenstelling van de maatschappelijke geldhoeveelheid verandert constant doordat giraal geld wordt omgezet in chartaal geld of omgekeerd. Je noemt dit substitutie.

Ook de omvang van de maatschappelijke geldhoeveelheid verandert constant.
Dat kan:
- door transformatie (als secundaire liquiditeiten worden omgezet in geld) of
- door wederzijdse schuldaanvaarding (kredietverlening).

Substitutie

Er is sprake van substitutie als chartaal geld wordt omgezet in giraal geld of omgekeerd.

Als chartaal geld wordt omgezet in giraal geld neemt de hoeveelheid geld in de kas van een bank toe (+) en het rekeningcourant tegoed van degene die geld gestort heeft neemt toe (+).

Schema bankbalans
Kasgeld            + Rekening courant +


Als giraal geld wordt omgezet in chartaal geld neemt de hoeveelheid geld in de kas van een bank af (-) en het rekeningcourant tegoed van degene die geld gestort heeft neemt af (-).

Schema bankbalans
Kasgeld            + Rekening courant +


Door substitutie verandert de samenstelling van de maatschappelijke geldhoeveelheid.
De omvang van de maatschappelijke geldhoeveelheid verandert niet.

Transformatie

Vreemde valuta en bijvoorbeeld een spaarrekening behoren niet tot de maatschappelijke geldhoeveelheid. Ze kunnen wel zonder veel moeite worden omgezet naar geld. Ze worden daarom wel niet-geld of bijna-geld genoemd. Je spreekt van transformatie als niet-geld wordt omgezet in geld of omgekeerd. Door transformatie verandert dus de maatschappelijke geldhoeveelheid.

  • Er is sprake van geldvernietiging als er bijvoorbeeld met giraal geld vreemde valuta worden gekocht.
    Schema bankbalans 1
    Activa Passiva
    Kasgeld            - Rekening courant -
  • Er is ook sprake van geldvernietiging als met geld van een betaalrekening een termijndeposito wordt gekocht.
    Schema bankbalans 2
    Activa                  Passiva
              Rekening courant -
        Termijndeposito +
  • Er is sprake van geldschepping als er bijvoorbeeld vreemde valuta worden verkocht.
    Schema bankbalans 3
    Activa Passiva
    Vreemde valuta + Rekening courant +
  • Er is ook sprake van geldschepping als een termijndeposito wordt verkocht.
    Schema bankbalans 4
    Activa                  Passiva
            Rekening courant +
        Termijndeposito -

Kredietverlening

De belangrijkste vorm van geldschepping is de kredietverlening door banken. Als een ondernemer voor de financiering van zijn bedrijf € 300.000,- nodig heeft, kan hij bij de bank aankloppen. Als de bank de ondernemer het geld wil lenen zal de bank het geld in de vorm van rekening couranttegoed beschikbaar stellen. Er ontstaat daardoor een schuldrelatie tussen de bank en de ondernemer. Je spreekt van werderzijdse schuldaanvaarding.

  • Als de ondernemer het krediet verkrijgt, is er sprake van geldschepping.
    Schema bankbalans 1
    Activa Passiva
    Debiteuren      + Rekening courant +
  • Als de ondernemer het krediet aflost, is er sprake van geldvernietiging.
    Schema bankbalans 2
    Activa Passiva
    Debiteuren      - Rekening courant -

Je ziet dat de banken geldscheppende instellingen zijn.
Samen met de centrale bank (De Nederlandsche Bank) vormen de banken de geldscheppende sector.

Liquiditeit

Het geldscheppend vermogen van een bank is niet onbeperkt. Een bank moet voldoende geld in kas hebben (of snel kunnen opnemen van het tegoed bij De Nederlandsche Bank) om er voor te zorgen dat de rekeninghouders niet plots geen geld uit de automaat kan trekken. Je zegt de bank moet liquide zijn: de bank moet aan de normale opvragingen van de rekeninghouders kunnen voldoen.

Bij een liquiditeitseis van bijvoorbeeld \(\small{25\text{%}}\) mag een bank tegenover iedere euro die de bank in kas heeft, vier euro rekening courant tegoed uitgeven.

Schema bankbalans 1
Activa Passiva
Kas € \(\small{35}\) mln Rekening courant € \(\small{120}\) mln
Debiteuren € \(\small{80}\) mln    
Tegoed bij DNB    € \(\small{5}\) mln    


Als een bank \(\small{35}\) miljoen in kas heeft en een tegoed van \(\small{5}\) miljoen bij DNB dan kan de bank bij een liquiditeitseis maximaal \(\small{120}\) miljoen aan krediet uitgeven.

  • Het arrangement Geldhoeveelheid is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2021-02-05 14:10:52
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
    Leerinhoud en doelen
    Economie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content - Kennisbanken. (z.d.).

    Template - Ruil

    https://maken.wikiwijs.nl/130825/Template___Ruil

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van