Ruimte voor de rivier 4V PO

Ruimte voor de rivier 4V PO

Ruimte voor de rivier

Vooraf

Leerdoelen
Door menselijk ingrijpen is het gevaar van overstromingen in Nederland toegenomen. In 1995 ontsnapte het rivierengebied in Nederland maar net aan een watersnoodramp. Het gevaar van overstromingen zal de komende jaren nog groter worden omdat er in het stroomgebied van Maas en Rijn meer neerslag gaat vallen. Er moet dus ingegrepen worden om Nederland beter te beschermen tegen overstromingen. In deze opdracht ontdek je welke maatregelen er genomen worden.

Aan het eind van deze opdracht kun je:

  • omschrijven hoe het waterbergend vermogen van rivieren vergroot kan worden.
  • omschrijven hoe de waterafvoer van rivieren kan worden verbeterd.
  • beschrijven wat Rijkswaterstaat doet en wat de taken zijn van een waterschappen.


Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je in een tweetal een krantenartikel.


In het artikel laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.

Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:

  • de inhoud: laat het eindproduct zien dat dat je weet wat er in en langs rivieren kan worden veranderd om te voorkomen dat de rivier overstroomt?
  • de vorm: is het eindproduct met zorg gemaakt?
  • taalfouten: bevat het eindproduct niet te veel taalfouten?

Activiteiten

Stap Groepsgrootte Activiteit
Stap 1 Alleen Bekijk filmpje over plannen om rivieromverstromingen af te wenden. Beantwoord vragen.
Stap 2 Alleen Lees over retentiebekkens, kijk het filmpje en beantwoord de vraag.
Stap 3 Alleen Bekijk de filmpjes met uitleg over rivierverbreding en beantwoord de vragen. 
Stap 4 Alleen Bekijk het filmpje over kribverlaging en beantwoord de vragen.
Stap 5 In een tweetal Maak een krantenartikel


Benodigdheden
-

Tijd
Voor deze opdracht heb je anderhalf lesuur nodig.

Stap 1

Nieuw plan om rivieroverstromingen af te wenden
In de winter van 1995 viel in het stroomgebied van Maas en Rijn buitengewoon veel regen. Hierdoor kregen de grote rivieren in Nederland meer water aangevoerd dan ze konden afvoeren en steeg hun waterpeil sterk. Langs de Maas liepen stukken land onder water en dijken langs de Waal dreigden te breken. In dat geval zou een groot deel van het rivierengebied onder water zijn gelopen. Daarom werd op 31 januari 1995 uit voorzorg een kwart miljoen mensen uit dit gebied geëvacueerd. De dijken hielden het en toen het water in de rivieren weer zakte, konden de bewoners weer naar huis.

Naar aanleiding van deze bijna-ramp besloot de Nederlandse overheid dijken langs rivieren te verhogen. Een herhaling van de dreiging moest worden voorkomen.
Bij ophoging van de dijken zou het niet blijven. De overheid ging aan de slag om ervoor te zorgen dat de grote rivieren in staat zijn het water uit hun stroomgebied veilig af te voeren, hoe groot de hoeveelheid water ook is. Het pakket van maatregelen is samengevat in het programma ‘Ruimte voor de rivier’. In het gelijknamige filmpje worden de maatregelen getoond.


Dit plan wordt uitgevoerd door Rijkswaterstaat, een onderdeel van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Rijkswaterstaat heeft onder meer als taak Nederland te beschermen tegen overstromingen. Rijkswaterstaat werkt in het programma samen met waterschappen, provincies en gemeenten, bedrijven en burgers.

De waterschappen zijn regionale besturen die de waterhuishouding in hun gebied beheren. Of anders gezegd: zij bepalen hoeveel water er via rivieren, beken, kanalen en sloten wordt aangevoerd en afgevoerd in hun gebied en regelen de hoeveelheid grondwater in hun gebied. Ze doen dus aan kwantitatief waterbeheer.
In de film “Ruimte voor de Rivier” worden enkele maatregelen genoemd om rivieroverstromingen af te wenden.
Deze en andere maatregelen moeten zorgen voor:

  • meer retentie (het vasthouden) van rivierwater (zie Stap 2).
  • meer waterbergend vermogen van rivieren (zie Stap 3).
  • een betere afvoer van water door rivieren (zie Stap 4).

Vragen

  1. Waarom neemt de overheid meer maatregelen tegen overstromingsgevaar naast het verhogen van rivierdijken?
  2. Noem drie manieren om rivieren meer ruimte te geven om hun water af te voeren.

Stap 2

Meer retentie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Door het vergroten van de retentie van een rivier voorkom je dat het waterpeil in de rivier te sterk stijgt en er gevaar dreigt voor overstromingen. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met retentiebekkens. Kijk voor een uitleg naar het filmpje “De rivier stroomt over” , Start het filmpje op  1:25 en kijk tot het einde.

 

Video: Voorkomen dat de rivier overstroomt

Een andere manier is ervoor zorgen dat neerslag niet meteen naar de rivier wordt afgevoerd, maar de kans krijgt te infiltreren in de bodem om pas na verloop van tijd in de rivier terecht te komen. Gemeentes zorgen voor plekken waar regenwater in de bodem kan dringen. Deze zogenaamde wadi’s kunnen regenwater zelfs voor langere tijd vasthouden. Ze dienen om voorraden grondwater in de bodem aan te vullen en op peil te houden.

Vraag
Wat is het verschil tussen een wadi en een retentiebekken?

Stap 3

Meer ruimte voor water
In de film “Ruimte voor de Rivier” in Stap 1 worden verschillende maatregelen opgesomd om het waterbergend vermogen van de rivieren te vergroten. We gaan hier dieper op dit soort ingrepen in. Kijk naar deze vier films met voorbeelden.

Middelwaard uiterwaardvergraving

  1. Bij welke plaats vindt de uiterwaardvergraving plaats?
  2. Wat is het doel hiervan?
Cortenoever dijkverlegging

  1. Waar dient het buitendijks deel van de uiterwaard bij Cortenoever voor?
  2. Waarom wil men de uiterwaarden die onder water mogen staan groter maken?

Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld

  1. Waarvoor dient het gebied waar de hoogwatergeul komt te liggen?
  2. Zal de geul vaak moeten worden gebruikt als waterberging?

 

Ruimte voor de rivier-Deventer

  1. Welke twee maatregelen neemt men om de afvoer van water door de IJssel bij Deventer sneller te laten gaan?
  2. Wat was de aanleiding om deze maatregelen te nemen?

Stap 4

Betere afvoer van water
Afbeelding: Ook bruggen als deze over de Maas bij Maastricht hinderen de afvoer van water in rivieren

De derde manier om het overstromingsgevaar in het rivierengebied te verminderen is het weghalen van obstakels die de afvoer en doorstroming van water belemmeren.

Een voorbeeld hiervan zie je in de film “Kribverlaging Waal”.
Vragen

  1. Tussen welke twee plaatsen wil Rijkswaterstaat kribben verlagen?
  2. Waardoor zijn deze kribben zo hoog geworden dat ze de afvoer van water door de Waal zijn gaan hinderen?
  3. Wat zullen vissers, recreanten en schippers merken van deze maatregel?

Stap 5

Eindproduct
Jullie hebben gezien hoe rivieren en rivierlandschappen worden aangepast om het gevaar van overstromingen kleiner te maken. Bij elkaar zijn er ruim dertig projecten in uitvoering om rivieren en rivierlandschappen aan te passen. Van die projecten ben je er vijf tegengekomen in deze opdracht.

Jullie maken in een tweetal een krantenartikel over een project dat niet in deze opdracht is behandeld. Klik op http://www.ruimtevoorderivier.nl/projecten

Kies een project uit dat niet in deze opdracht is behandeld uit de categorie:

  • Dijkverbetering
  • Dijkverlegging
  • Uiterwaardvergraving
  • Hoogwatergeul
  • Obstakelverwijdering
  • Ontpoldering

Klik op 'Ga naar dit project' en dan vind je informatie en een
Klik op deze tekst en je krijgt een beschrijving, een infographic en een video van het project.
De informatie op deze pagina neem je op in je artikel.

Vermeld in het artikel:

  • in welk gebied of bij welke plaats het project wordt uitgevoerd.
  • wat er wordt veranderd aan de rivier en/of het rivierlandschap.
  • of het project bedoeld is voor betere retentie, groter waterbergend vermogen van de rivier of betere afvoer en doorstroming van het rivierwater.

Klaar?
Lever je krantenartikel digitaal in bij de docent via Google Classroom. 

  • Het arrangement Ruimte voor de rivier 4V PO is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Marlous Brinkman
    Laatst gewijzigd
    2018-06-12 10:02:27
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Waterproblematiek; Water; Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    leerlijn, rerrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Aardrijkskunde. (2020).

    Ruimte voor de rivier vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/82667/Ruimte_voor_de_rivier_vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van