Het Noordpoolgebied is een gigantische ijsvlakte op zee, rond de Noordpool van de aarde. Verschillende landen maken aanspraak op het gebied. In deze opdracht gaan we in op de vraag waarom die ijsmassa voor de verschillende landen zo van belang is.
Aan het eind van deze opdracht:
Kun je de begrippen territoriale wateren, fauna en zee-ijs beschrijven.
Kun je benoemen dat er grondstoffen te winnen zijn en minimaal twee voorbeelden van deze grondstoffen opnoemen.
Kun je uitleggen welke delen van het Noordpoolgebied door welke landen in bezit mogen worden genomen.
Stap 1
Flora en fauna in het Noordpoolgebied
Eerst maak je kennis met het Noordpoolgebied. Hoe ziet dit gebied eruit?
Welke planten (flora) en dieren (fauna) kom je er tegen?
Een oceaan van zee-ijs en open water
Het Noordpoolgebied is een oceaan met enkele eilanden. Op deze oceaan drijft altijd een laag zee-ijs van enkele meters dik. Het is hobbelig met geulen en heuvels van opeengepakte ijsschotsen, dit noemen we pakijs. Alleen op Groenland (een landmassa) vind je landijs.
’s Zomers smelt een deel van al het ijs af, vooral aan de randen. In september is het deel van de oceaan dat met ijs bedekt is, het kleinst. Van oktober tot het begin van de volgende zomer breidt het ijs zich weer uit.
Vooral vanaf 2007 smelt er ’s zomers ongewoon veel weg, veel meer dan gemiddeld over de periode sinds 1979 (toen dat afsmelten voor het eerst goed werd bijgehouden). Daardoor ontstaan er brede stukken open water tussen de grens van het ijsgebied en de landmassa’s van Europa, Azië en Noord-Amerika. Hadden Barentsz en Van Heemskerck nu geleefd, dan hadden ze ’s zomers kans gehad een noordelijke doorvaart naar Indonesië te vinden.
Bekijk ook de video:
Waar of niet waar?
Zee-ijs op de oceaan rond de Noordpool smelt ’s zomers vooral in het midden.
In september is het deel van de oceaan rond de Noordpool dat met ijs bedekt is, het kleinst.
Sinds dat het ijs gemeten wordt, is er elke zomer steeds meer zee vrij.
Antwoorden
Niet waar, het smel vooral aan de randen
Waar, door de warmere temperaturen in de zomer smelt het ijs en komen er stukken zee vrij.
Waar, doordat het steeds warmer wordt smelt er steeds meer ijs.
Leven op land en zee
Op het zee-ijs, op eilanden als Svalbard en in landstreken die aan de oceaan liggen leven ijsberen, zeehonden en andere zoogdieren met een dikke speklaag en ook veel vogels. In de niet-bevroren delen van de oceaan, zwemmen ook walvissen. Planten groeien er niet op het zee-ijs, wel op eilanden in het gebied en op aangrenzende landstreken.
Ook onder het oppervlak van de oceaan is er leven, zelfs onder het ijs. Sterker nog: het krioelt er van planten en dieren. Dat is te danken aan de kou. Het water is koud, zelfs beneden 0 graden. Toch blijft het vloeibaar omdat er zout in zit en zout het vriespunt van water verlaagt. En hoe kouder water is, hoe meer gassen en andere stoffen er in kunnen oplossen. Daarom is het water er zuurstofrijk en bevat het ook andere stoffen die planten en dieren nodig hebben. Onder het oceaanoppervlak groeien veel algen, zeewieren en andere waterplanten. Voedsel voor de dieren die in het water leven.
Waar of niet waar?
Zoogdieren in het Noordpoolgebied hebben allemaal een dikke speklaag.
Op het zee-ijs komen ook planten voor.
Zout water bevriest bij 0 graden Celsius.
Onder het zee-ijs zijn veel planten en dieren.
Door de vele planten onder het zee-ijs, is het een zuurstofrijke omgeving.
Antwoorden
Waar, deze speklaag hebben ze om warm te blijven.
Niet waar, op het ijs zelf kan niks groeien. Wel op de eilanden in het Noordpoolgebied.
Niet waar, door het zou zakt de temperatuur waarbij het water bevriest.
Waar
Waar, de planten zorgen ervoor dat het zuurstofgehalte onder het zee-ijs hoog is.
Leven op het land
In het Noordpoolgebied leven ook nog een aantal volken die afhankelijk zijn van het ijs.
Een voorbeeld daarvan zijn de Inuit, een volk dat nog grotendeels volgens traditionele manieren leeft.
Omdat het te koud is om iets te verbouwen, leven zij vooral van de jacht.
Afhankelijk van het seizoen eten ze verschillende dieren: ganzen, vissen, ijsberen, zeehonden etc.
De Inuit zijn erg afhankelijk van hun leefomgeving. Als het ijs ooit zou verdwijnen, kunnen de Inuit daar ook niet meer leven.
Er zijn nog volken die in Iglo's wonen en daar omheen leven. De meeste Inuit leven tegenwoordig wel gewoon in dorpen en hebben een leven dat meer lijkt op dat van ons.
Bekijk de onderstaande video tot 6m40s.
Vragen
Wat zijn de gelijksnissen met zoals wij leven?
Wat is typisch in het leven van de Inuit?
Antwoorden
Ze wonen in huizen, hebben dorpen, scholen, winkels etc.
Ze leven vooral van lokale producten, hebben een eigen taal en leven in relatief kleine gemeenschappen.
Stap 2
Ruzie over een gebied dat van niemand is
Van wie zijn de zeeën en oceanen op aarde? Om te voorkomen dat er voortdurend oorlogen uitbreken over de zeggenschap van de zee hebben landen daarvoor regels opgesteld. Die regels vormen het internationale zeerecht.
Een van die regels luidt dat elk land dat aan zee ligt, zeggenschap heeft over een strook zee tot 12 zeemijl (ruim 22,2 kilometer) uit de kust. Binnen deze strook gelden de wetten van dat land. Deze strook heet de territoriale zone.
Een andere regel is dat landen die aan zee liggen, een strook zee tot 370 kilometer uit de kust af mogen grenzen. Ze mogen het gebruiken om grondstoffen uit de zeebodem (olie, gas of ertsen) te winnen. Heeft een land een stuk zee afgegrensd, dan mogen andere landen niet zomaar in dat stuk zee grondstoffen winnen. Een stuk zee dat door een land is afgegrensd heet de exclusieve economische zone van dat land.
Maar hoe zit het met het Noordpoolgebied? Mag een land zomaar een vlag precies op de Noordpool planten zoals Rusland op 2 augustus 2007 deed?
Vraag:
1. Wat vind jij? Mag je zomaar de Noordpool claimen omdat niemand anders het gedaan heeft? Of moeten er internationale afspraken over gemaakt worden?
Leg uit.
Antwoord:
1. Eigen antwoord.
Kijk naar de film ‘Strijd om Noordpool’
Of naar de animatiefilm: ‘De strijd om de polen’
Waar of niet waar
Door klimaatveranderingen ligt er steeds minder ijs in het Noordpoolgebied.
Elk land dat bij het Noordpoolgebied ligt, mag een stuk ervan opeisen tot aan de Noordpool toe.
Antwoorden:
Waar, het wordt steeds warmer en daardoor smelt er meer ijs.
Niet waar, ze mogen 370 kilometer uit de kust opeisen voor grondstoffen en visserij.
Het arrangement De Noordelijke Ijszee - WB is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Auteur Kunskapsskolan
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC BY-SA licentie.
https://maken.wikiwijs.nl/82640/Nieuwe_koude_oorlog_vmbo_kgt34
Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC BY-SA licentie.
https://maken.wikiwijs.nl/82640/Nieuwe_koude_oorlog_vmbo_kgt34
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Leerdoelen
Flora en fauna in het Noordpoolgebied
Kijk naar de film ‘Strijd om Noordpool’
