Celdeling

Celdeling

Celdeling

Intro

Cellen delen zich voortdurend. Bij groei en voortplanting speelt celdeling een belangrijke rol.

Een gemiddelde celdeling duur bij een mens ongeveer 20 uur.
Het duurt dus wel even voordat je een mens hebt die ongeveer uit 100.000.000.000.000.000 (= 100 biljoen) cellen bestaat.

In de video hieronder zie je de gewonen celdeling. Zie je wat er gebeurt met de verschillende cellen? Praat erover met een klasgenoot.
In deze opdracht leer je hoe de celdeling werkt.

Vooraf

Eindproduct-Beoordeling

Eindproduct
Bij celdeling wordt onderscheid gemaakt tussen de 'gewone' celdeling en de reductiedeling.
Als afronding van deze opdracht maak je een schema waarin je de verschillen tussen beide soorten celdeling aangeeft.
Daarna maak je een toets over celdeling.

Beoordeling
Je hebt de opdracht goed uitgevoerd als het schema goed en volledig is ingevuld en als je drie van de vijf vragen van de toets goed hebt.

Leerdoelen

Aan het eind van de opdracht kan ik:

  • uitleggen wat het verschil in aantal chromosomen is tussen 'gewone' cellen en geslachtscellen.
  • de gewone celdeling (mitose) beschrijven.
  • de reductiedeling (meiose) beschrijven.
  • uitleggen wat het verschil is tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.

Werkwijze

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Organismen kunnen zich op verschillende manieren voortplanten. In deze opdracht kijk je naar de geslachtelijke en de ongeslachtelijke voortplanting.

Stap 2

Je maakt kennis met de gewone celdeling, mitose, en bespreekt hierover stellingen met een klasgenoot.

Stap 3

Je maakt kennis met de reductiedeling, meiose, en bespreekt hierover stellingen met een klasgenoot.

Stap 4

Je vult een schema in over het verschil tussen mitose en meiose.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippenlijst

Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.

Eindopdracht

Je maakt een poster waarin je het verschil laat zien tussen mitose en meiose.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.

 

Tijd
Twee lesuren.

Aan de slag

Stap 1

Je weet wel dat je nieuwe plantjes kunt opkweken uit zaadjes.
Het is dan moeilijk te voorspellen hoe de plant er uit komt te zien.
Je hebt kans op allerlei kleuren en vormen bloemen.
De nakomelingen zijn vaak een mix van de ouderplanten.
Je spreekt van geslachtelijke voortplanting als twee verschillende organismen van een soort het DNA combineren in een nieuw individu.

Maar je kunt een plant ook stekken of klonen.
Als je een plant stekt of kloont krijg je plantjes die er precies hetzelfde uitzien als de moederplant.
Stekken en klonen zijn voorbeelden van ongeslachtelijk voortplanten.

Bij ongeslachtelijke voortplanting bij planten ontstaat uit één plantencel of uit een deel van een plant door vele celdelingen een nieuwe plant.
De cellen van de nakomelingen hebben precies dezelfde chromosomen als de ouderplant.
De nakomelingen zullen daardoor erg op de ouderplant lijken.
De nieuwe plant kan er alleen anders uitzien door verschillen in milieuomstandigheden, zoals de hoeveelheid zonlicht of de bodem waarop de plant groeit.

Bekijk het volgende filmpje.

Maak de volgende oefening.

Stap 2

Bij de celdeling spelen chromosomen een belangrijke rol.

Bestudeer de volgende pagina’s van de Kennisbank Chromosomen en celdeling.

  • Chromosomen
  • Gewone celdeling of mitose

Mitose en meiose

Maak de volgende opdracht.

Stap 3

In Stap 2 heb je gelezen over de gewone celdeling of mitose.
Deze stap gaat over de reductiedeling of meiose.

Bestudeer de volgende pagina uit de Kennisbank:

  • Geslachtscellen en bevruchting - meiose

Mitose en meiose - Geslachtscellen en bevruchting

In de volgende opdracht bespreek je met een klasgenoot een aantal stellingen.

Oefening:Reductiedeling of meiose

Stap 4

Als eindproduct van deze opdracht zet je de verschillen tussen de mitose met de meiose op een rijtje. In deze stap helpen we je alvast een beetje op weg.

Maak de oefening "Mitose en meiose".

 

 

 

Oefening:Mitose en meiose

Stap 5

Je sluit deze opdracht af met het maken van een poster.

Op de poster laat je het verschil zien tussen mitose en meiose. Je mag daarvoor gebruik maken van de verschillen die je hebt ontdekt in de oefening van stap 4.

Zorg dat het verschil duidelijk zichtbaar is op de volgende punten:

  • aantal celdelingen.
  • wat wordt er als eerste uit elkaar getrokken.
  • aantal cellen na deling.
  • aantal sets chromosomen na deling.
  • aantal chromosomen in elke cel bij de mens na de deling.

Hoe je dit laat zien op je poster is geheel aan jou. Zorg er in ieder geval voor dat je met tekst én afbeeldingen werkt.
Lees voor je begint nog even de tips in de Gereedschapskist hieronder.

Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling op het volgende:

  • de vijf hierboven genoemde punten zijn allemaal in de poster verwerkt.
  • het is elke keer duidelijk wat er gebeurt bij mitose en wat bij meiose.
  • de verschillen worden duidelijk gemaakt met behulp van afbeeldingen en tekst.
  • de informatie in de tekst is foutloos.
  • de poster ziet er netjes en verzorgt uit.

Klaar?
Laat je poster beoordelen door je docent.

Oefening:Celdeling

Begrippenlijst

Celdeling

Mitose en meiose

Karyogram
Een chromosomenportret; overzicht van een verzameling chromosomenparen van een individu.

X-chromosoom
Vrouwelijk geslachtschromosoom; een vrouw heeft in een lichaamscel twee X-chromosomen.

Y-chromosoom
Mannelijk geslachtschromosoom; een man heeft in een lichaamscel een X- en een Y-chromosoom.

Lichaamscellen
Gewone cellen met in de celkern een dubbele set chromosomen (chromosoomparen).

Mitose
Proces van (gewone) kerndeling die aan de (gewone) celdeling vooraf gaat.

Geslachtscellen
Voortplantingscellen met in de celkern een enkele set chromosomen (de helft van het aantal chromosomen in een lichaamscel).

Meiose
Kerndeling waarbij geslachtscellen ontstaan, met de helft van het oorspronkelijke aantal chromosomen. Ook reductiedeling genoemd. Het vindt plaats in de geslachtsorganen. Tijdens de meiose zijn de chromosomen zichtbaar.

Reductiedeling
Kerndeling waarbij geslachtscellen ontstaan, met de helft van het oorspronkelijke aantal chromosomen. Ook meiose genoemd. Het vindt plaats in de geslachtsorganen. Tijdens de meiose zijn de chromosomen zichtbaar.

Antwoorden Aan de slag

Stap 1 
Ongeslachtelijke voortplanting

  1. A
  2. A
  3. B
  4. A
  5. B
  6. A

  • Het arrangement Celdeling is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    2025-01-13 16:44:49
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC-BY SA licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62460/Celdeling__vmbo_kgt12
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Reproductie en evolutie; Biologie; Reproductie;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Biologie. (2019).

    Celdeling vmbo-kgt12

    https://maken.wikiwijs.nl/62460/Celdeling__vmbo_kgt12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Reductiedeling of meiose

    Mitose en meiose

    Celdeling

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van