Analyse - Hugo de Groot WB

Analyse - Hugo de Groot WB

Extra: Hugo de Groot

Vooraf

Leerdoelen
Hij is de grootste jurist van Nederland en misschien wel van de wereld. Als wonderkind gaat hij om met koningen en koninginnen, maar hij eindigde bijna zijn leven als politieke gevangene, ware het niet dat hij met een list uit de gevangenis van Slot Loevestein wist te ontsnappen. Zijn naam is Hugo de Groot.

Aan het eind van deze les:

  • kun je beschrijven wie Hugo de Groot was en uitleggen waarom hij de grootste jurist aller tijden wordt genoemd.
  • kun je beschrijven dat hij niet alleen als jurist, maar ook op andere terreinen tal van publicaties op zijn naam heeft staan.
  • kun je de twee onderdelen van het recht noemen, het zeerecht en het volkerenrecht, die vierhonderd jaar later nog steeds van grote betekenis zijn.
  • kun je in je eigen woorden beschrijven wat de inzet van de godsdienstige twisten was ten tijde van de Groot en uitleggen welke twee groepen –remonstranten en contra-remonstranten- tegenover elkaar stonden.
  • kun je uitleggen waarom Hugo de Groot in Slot Loevestein werd opgesloten.
  • kun je beschrijven met welke list hij uit Slot Loevestein is ontsnapt.

Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 45 minuten nodig.

Stap1

Wonderkind
Op 10 april 1583 komt er een bijzonder kind ter wereld. Zijn naam is Hugo, soms ook wel Huig genoemd. Op een leeftijd dat de meeste kinderen zich voorbereiden op de overstap van de basisschool naar een middelbare school, gaat Hugo studeren aan de universiteit.

Bekijk het videofragment.

Video: Kaaskoppen en Waterlanders (bekijk van 12:33 tot 13:30)

De elfjarige Hugo gaat filosofie en rechten studeren in Leiden. Verder is hij historicus, theoloog, schrijver van tragedies en dichter. Hij schrijft gedichten in het Nederlands, Latijn en Grieks. Hij vertaalt duizenden gedichten van de oude Grieken in het Latijn op rijm. En hij vertaalt boeken uit het Grieks in het Latijn.

Hij studeert cum laude af en promoveert op zijn vijftiende (!) in het ‘gewone’ recht én in het kerkelijk recht. Zijn naam en faam is in heel Europa bekend. Als vijftienjarige ontvangt de Franse koning hem. Die noemt hem ‘La miracle de Hollande’ (Het wonder van Holland). Later wordt hij ook ontvangen door de Engelse koning en door de Zweedse koningin.

Zijn Nederlandse naam is Hugo de Groot; in het buitenland is hij bekend bij zijn Latijnse naam Hugo Grotius (in die tijd communiceren de geleerden onderling in het Latijn).

Als hij 25 is, trouwt hij met de 19-jarige Maria van Reigersberch. Zij krijgen drie zonen en een dochter.
Maria zal een belangrijke rol in zijn leven spelen, maar daarover meer in Stap 4.

Vragen:

  1. Hoe oud is Hugo als hij zijn eerste gedichten schrijft in het Grieks en het Latijn?
  2. Waarom zou hij Griekse boeken vertalen in het Latijn?

Stap2

Zee- en volkenrecht
Hugo de Groot of Grotius wordt tegenwoordig gezien als een van de grootste juristen ooit. Er zijn drie bronzen beelden van hem in Nederland (Delft, Den Haag en Rotterdam), tal van straten in Nederland zijn naar hem vernoemd en in Amsterdam-West is er zelfs een heuse Hugo de Groot-buurt te vinden. Zijn Latijnse naam is ook door de rechtenfaculteit van de Radboud Universiteit in Nijmegen herdacht. De Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft in 2014 het nieuwe Grotiusgebouw in gebruik genomen.
Tijdens zijn leven was zijn invloed al groot, vooral als jurist. Als jurist publiceert Hugo de Groot onder meer:

  • De republica emendanda (Over verbetering van de Republiek – 1601)
  • Inleyding tot de Hollantsche rechtsgeleertheit (1631)

Maar hij is bekend van veel meer werken:
Als schrijver en dichter:

  • Adams Excul (Adam in ballingschap, een tragedie - 1601)
  • Christus patiens (Het lijden van Christus, een tragedie - 1608)
  • Excerpta Tragicorum et Comicorum (Uittreksels uit tragedie- en komedieschrijvers, door hem uit het Grieks vertaald in het Latijn - 1626)

Als historicus:

  • De antiquitate reipublicae Batavicae (Over de oudheid van de Bataafse Republiek – 1610)
  • Annales et historiae de rebus Belgicis (Annalen en geschiedenis van de Nederlanden – 1657)

Als theoloog:

  • Defensio fidei catholicae de satisfactione Christi (Verdediging van het Christelijk geloof – 1617)
  • De veritate religionis Christianae (Over de waarheid van het Christelijk geloof – 1627)

Echt beroemd is hij vooral geworden met twee juridische boeken die hun tijd ver vooruit waren.
In Mare Liberum (De Vrije Zee) uit 1604 bepleit hij dat de zee voor iedereen vrij toegankelijk moet zijn, om elkaar niet de toegang tot overzeese gebieden te ontzeggen en zo de communicatie tussen volkeren in stand te houden. Hugo de Groot bespreekt daarmee voor het eerst een soort wereldgemeenschap in de stijl van de huidige Verenigde Naties.

Het tweede boek is De Iure Belli ac Pacis (Over het Recht van Oorlog en Vrede) uit 1625. Dit boek vormt de basis voor het moderne volkenrecht zoals we dat nog steeds kennen. Hugo de Groot geeft aan dat een vorst niet uit eigen gewin een oorlog mag beginnen, maar alleen als de oorlog ‘rechtvaardig’ is. Wat de Groot met een rechtvaardige oorlog bedoelt, wordt uitgelegd in deze Canonclip:

Bekijk nu het volgende videofragment.

Video: Hugo de Groot (bekijk van 00:00 tot 01:55)

Deze boeken zijn in 24 verschillende talen vertaald en zijn nog steeds in menige juridische bibliotheek te vinden. Toch kennen de meeste Nederlanders van nu Hugo de Groot niet vanwege zijn beroemde boeken, maar vanwege zijn ontsnapping uit slot Loevestein in een boekenkist.

Vragen:
Kijk nog een keer naar het videofragment.

  1. Welke drie redenen geeft de Groot aan voor een rechtvaardige oorlog?
  2. Wat zegt hij over geweld tijdens een oorlog?

Stap3

Godsdienst- en politieke twisten
Hoe kan het dat de grootste geleerde van Nederland in de gevangenis belandde? Om dat te kunnen verklaren, heb je enig inzicht nodig in de godsdienstige en politieke twisten uit zijn tijd.

Hugo de Groot is geboren in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Er was in die tijd een groot conflict tussen Prins Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt. Prins Maurits was stadhouder, de hoogste gezagsdrager van de Republiek. Van Oldenbarnevelt was landsadvocaat en de belangrijkste politicus van de Republiek, te vergelijken met onze minister-president.

Aanvankelijk werkten Maurits en Van Oldenbarnevelt goed samen. Maar tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) van de Tachtigjarige Oorlog kregen ze ruzie. Hun ruzie ging om politieke en om godsdienstige zaken.

In de godsdienstige twist stonden remonstranten en contra-remonstranten tegenover elkaar. Voorman van de contra-remonstranten was de theoloog Gomarus. Hij was van mening dat God zich in zijn beslissingen niet liet leiden door het gedrag van de mens. In zijn ogen is alles voorbeschikt. De contra-remonstranten vonden dat de kerk het hoogste gezag had en dat de strenge orthodoxe religie de enige juiste was.

De remonstranten onder leiding van Arminius waren van mening dat verschillende protestantse stromingen goed naast elkaar konden bestaan. Zij waren minder streng en vonden bovendien dat de staat het hoogste gezag was, boven de kerk. Maurits koos partij voor Gomarus en sloot zich bij de contra-remonstranten aan. Van Oldenbarnevelt bevond zich in het remonstrantse kamp. Zijn belangrijkste adviseur was … inderdaad, de jurist Hugo de Groot.

Hun godsdienstige twist werd ook een politieke twist tijdens het Twaalfjarige Bestand. Maurits wilde de oorlog na het bestand weer hervatten, omdat het Spaanse leger verzwakt was en omdat hij de macht naar zich toe wilde trekken. Van Oldenbarnevelt wilde een definitieve vrede, omdat de oorlog de staat handenvol geld kostte en de handel belemmerde.

De remonstranten verloren de strijd en Maurits trok -gesteund door de contra-remonstranten- alle macht naar zich toe. Van Oldenbarnevelt en de Groot werden gearresteerd. Van Oldenbarnevelt werd onthoofd en de Groot kreeg levenslang. Hij werd opgesloten in Slot Loevestein.

Denk terug aan wat je hebt gelezen in Stap 2. Kun je verklaren waarom Hugo de Groot de kant van de remonstranten en van Van Oldenbarnevelt koos?

Stap4

De ontsnapping
In 1619 wordt de Groot opgesloten in Slot Loevestein. Het is een staatsgevangenis waar onmogelijk uit is te ontsnappen. De muren zijn twee meter dik, het kasteel is omringd door twee grachten en soldaten houden er de wacht.

De Groot wordt er met alle egards behandeld. Zijn vrouw, hun kinderen en hun dienstmeisje mogen het kasteel vrij in en uit lopen. Hij krijgt een grote kamer en hij mag boeken ontvangen, zodat hij kan studeren. In de gevangenis schrijft hij aan ‘Inleyding tot de Hollantsche rechtsgeleertheit’ dat hij later zal afmaken en publiceren.

Bekijk de volgende video.

Op 22 maart 1621 weet Hugo de Groot te ontsnappen in een kist. Hij heeft dan bijna twee jaar opgesloten gezeten. Vanuit Gorinchem ontsnapte de Groot naar Antwerpen. Vandaar vertrok hij naar Parijs.

Na de dood van Maurits (in 1625) hoopt hij dat hij terug naar de Nederlanden terug mag gaan, maar dat wordt geweigerd. Hij krijgt een toelage van de Franse koning, waardoor hij zich volledig kan wijden aan het schrijverschap.

Pas na zijn dood in 1645 is hij in de Nederlanden terug. Hij ligt begraven in de Nieuwe Kerk in Delft, een paar stappen van het graf van Maurits.

Vragen:

  1. Geef een argument voor en een argument tegen de stelling dat Hugo de Groot was opgesloten in een luxegevangenis.
  2. In stap 1 schreven we al dat Maria een belangrijke rol in Hugo de Groots leven zal spelen. Welke rol?

  • Het arrangement Analyse - Hugo de Groot WB is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Auteur Kunskapsskolan
    Laatst gewijzigd
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Bij het samenstellen van deze leerbron is gebruik gemaakt van een arrangement uit de Stercollecties van VO-Content. Het oorspronkelijke arrangement is eigendom van VO-Content en gedeeld onder de CC-BY SA licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79589/Extra__Hugo_de_Groot_hv123
    Leerniveau
    VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2;
    Leerinhoud en doelen
    Staatsinrichting van de Republiek; Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland; De tijd van regenten en vorsten (1600 - 1700); Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    0 uur 45 minuten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Geschiedenis. (2019).

    Hugo de Groot - hv123

    https://maken.wikiwijs.nl/79589/Hugo_de_Groot___hv123

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van