07 Een tevreden veestapel ~ Kennisleerlijn (niveau 4) - 2017-2018

07 Een tevreden veestapel ~ Kennisleerlijn (niveau 4) - 2017-2018

Inleiding een tevreden veestapel

Een gezonde veestapel is voor iedere veehouder van levensbelang. Om een gezonde veestapel te krijgen en te houden zijn factoren als voeding, verzorging, gezondheid, fokkerij, huisvesting en welzijn van belang. Als beginnend beroepsbeoefenaar moet je alle werkzaamheden op het bedrijf kunnen uitvoeren en zelfstandig het bedrijf draaiende kunnen houden. Om het productieproces optimaal te laten verlopen, zal je inzicht moeten krijgen in de verbanden tussen de genoemde factoren.

Voeding

Voederwaardeparameters

In periode 4 leerjaar 1 ga je aan de slag met voederwaardenparameters. Je leert de afkortingen van de voederwaardeparameters, waar deze voor nodig zijn en hoe deze berekend wordt. Daarnaast ga je de behoefte van de dieren berekenen. In het onderstaande document kan je de tekst en de vragen vinden voor dit blok.

 

Bronnen

Startpagina ontwikkelcentrum 'Voeding basis melkvee' hoofdstuk 3 https://contentplatform.ontwikkelcentrum.nl/CMS/CDS/Ontwikkelcentrum/Published%20content/Kenniskiem/98504%20Voeding%20basis%20melkvee/98504/98504/98004-or-3.html

CVB tabellenboekje veevoeding herkauwers

Eurofins wikiwijs

Analyse formulieren

In periode 5 leerjaar 1 ga je aan de slag met kuiluitslagen. Je leert kuiluitslagen lezen, maar je leert ook hoe de kwaliteit van een kuil beïnvloed wordt en welk effect dit kan hebben op de koe. In het onderstaande document kun je het lesmateriaal vinden.

Boterzuurtest

Bewaken voerkwaliteit

Voeropname en benutting

In periode 7 leerjaar 2 ga je aan de slag met de voeropname bij koeien, de voerbenutting en de voervoorraad op het veehouderijbedrijf. Je leert welke verschillende factoren betrokken zijn bij voeropname en hoe dit invloed heeft op de voerbenutting. Je kan een ruwvoer voorraad van het bedrijf inschatten en kan daarbij een geschikte krachtvoerbron vinden.

Actuele voederwaardeprijzen

Rantsoen berekenen

In periode 8 leerjaar 2 ga je aan de slag met rantsoenen en doe je kennis op van de verschillende voersystemen. Je leert de rantsoenen berekenen, lezen en te analyseren. Je begrijpt welke voedermiddelen samen een evenwichtig rantsoen vormen. Je kunt vanuit koesignalen bepalen wat er eventueel aangepast moet worden in het rantsoen. Daarnaast herken je de voor- en nadelen van de verschillende voersystemen. En je kunt uitleggen welk effect de voermethode heeft op de spijsvertering van de koe.

Fokkerij

Opdrachten

Bronnen

Bronnen

Opdrachten

Gezondheid

De veehouder streeft naar een optimale productie van zijn veestapel. Gezondheidsproblemen liggen daarbij constant op de loer en kunnen een optimale productie van individuele dieren of de hele veestapel bedreigen. De veehouder is daar in zijn dagelijkse werkzaamheden zeer alert op. Hij kan met zijn eigen vakkennis, diverse (elektronische) hulpmiddelen en de inzet van specialisten over zeer veel informatie beschikken om gezondheidsproblemen in een vroeg stadium aan te pakken, zodat gezondheidsproblemen zo beperkt mogelijk blijven.

Deze wikiwijs bevat de onderwerpen van de kennisleerlijn gezondheid. Deze kennisleerlijn is onderdeel van de IO Tevreden veestapel. De volgende onderwerpen komen aan bod:

  • Anatomie en fysiologie van de herkauwer
  • Kenmerken van het gezonde dier
  • Gedrag in de koppel, natuurlijk gedrag en dierwelzijn
  • Preventie, hygiëne en zoönosen
  • Dierziekten: voedingsziekten
  • Dierziekten: voortplantingsziekten
  • Dierziekten: uierontsteking
  • Dierziekten: ziekten met een status
  • Aangifteplichtige ziekten, NVWA, wet- en regelgeving
  • BBP, BGP, medicijngebruik
  • Tools (om diergezondheid in kaart te brengen)
  • Opdrachten

 

De inhoud van het leesmateriaal en de opdrachten is in 2015 tot stand gekomen met behulp van de volgende bronnen:

  • Koesignalen, onderwijseditie, Jan Hulsen, 2005
  • Bouwen voor de koe
  • Koesignalen, Uiergezondheid, praktijkgids voor een uitstekende uiergezondheid, Jan Hulsen en Theo Lam
  • Pathways to Pregnancy and Parturition, P.L. Senger, 2nd revised edition, 2005
  • Dictaat Pathofysiologie, Diergeneeskunde Utrecht
  • Dictaat Ziekteleer, Diergeneeskunde Utrecht
  • Voeding van Dieren, reader veevoeding Wellantcollege
  • Para-tbc overdraagbaar via lucht, veeteelt januari 1/ 2 2012
  • Bossaert, P., Hoe kun je abortus voorkomen? Landbouw&Techniek 1 – 15 januari 2010, p. 28-29
  • Melkveegezondheid – GroenKennisnet
  • Gezondheidsdienst voor Dieren, www.gddeventer.nl
  • Basisfysiologie voeren, www.delaval.nl  
  • www.voorkompensverzuring.nl
  • www.parasietenwijzer.nl
  • www.veearts.nl
  • www.levendehave.nl
  • www.rijksoverheid.nl
  • www.schapendokter.nl
  • www.leidse-land.nl
  • www.vogelbescherming.be
  • www.dierenklinieklemmer.nl

Anatomie en fysiologie van de herkauwer

Dit hoofdstuk bespreekt de anatomie en de fysiologie van de koe. Moeilijke woorden, waarmee bedoeld wordt dat we kijken naar de bouw van de koe en de werking van haar lichaam. Om te begrijpen waarom en op welke plek een koe ziek is, zal je moeten weten hoe het lichaam eruit ziet en hoe het werkt. We beginnen bij de bouw en bespreken daarbij ook de werking van de organen. In de tweede paragraaf bespreken we het immuunsysteem van de koe. Aan het einde van elke paragraaf staan vragen om je kennis te testen.

De theorie staat in het PDF bestand 'Theorie anatomie en fysiologie'. Gebruik het werkdocument om je antwoorden in te noteren. Sla deze op op je eigen computer!

Google Cow

Klokhuis over de vier magen van de koe

Vertering van de koe

Het bloed en de bloedcellen

Kenmerken van het gezonde dier

Om een goede productie te kunnen leveren, moet een melkkoe in eerste instantie gezond zijn. De nadruk ligt in de melkveehouderij daarom met name op het gezond houden van koeien met behulp van preventieve maatregelen. Preventie betekent voorkomen. Dit hoofdstuk beschrijft kort de kenmerken van de gezonde koe.

Goed leren kijken, leer je niet zomaar in de theorieles. Dit is een belangrijk onderdeel tijdens je stage. Ben je aan het werk in de stal of in de melkput: kijk goed naar de koeien. Heb je even tijd over? Ga dan op een centrale plek in de stal zitten en observeer de koeien. Hier kun je heel veel van leren. Hoe meer ervaring je krijgt, hoe eerder je zieke dieren opspoort. Door zieke dieren al te zien voordat ze heel ziek zijn, kun je de koppel goed gezond houden.

Bij het hoofdstuk 'Tools' vind je allerlei hulpmiddelen om de gezondheid van de veestapel in kaart te brengen.

Pijn signaleren bij koeien

Herkauwen en penswerking

Gedrag in de koppel, natuurlijk gedrag en dierwelzijn

Aan het gedrag van de koe is veel af te leiden. Afwijkend gedrag kan wijzen op een ziekte, maar ook op een verminderd dierwelzijn. Is een melkkoe in het huidige veehouderijsysteem nog voldoende in staat haar natuurlijke gedrag te vertonen? Wat is natuurlijk gedrag en is het eigenlijk wel nodig? Dierwelzijn in de veehouderij is een actueel thema en veel partijen hebben hier een mening over. Dit hoofdstuk behandelt zowel het gedrag van de koe als dierwelzijn.

De theorie staat in het PDF bestand 'Theorie natuurlijk gedrag, gedrag in de koppel en dierwelzijn. Gebruik het werkdocument om je antwoorden in te noteren. Sla deze op op je eigen computer!

Cursus dierwelzijn
Via deze link kom je bij de cursus dierenwelzijn, waar het welzijn van allerlei dieren in de veehouderij aan de orde komt.

Welzijn van koeien

Opstaan van de koe in de box

De manier waarop koeien gaan staan en liggen

Welzijnsmonitor melkvee

Preventie, hygiëne en zoönosen

In de melkveehouderij komen verschillende soorten ziekten voor. Deze ziekten kunnen veroorzaakt worden door verschillende ziekteverwekkers, bijv. een bacterie of een virus. Deze ziekteverwekkers komen op allerlei plekken voor en ziektes kunnen daarom ook op verschillende manieren op een bedrijf komen. Dit wil je natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen. Hier ligt een grote rol voor de huisvesting, het rantsoen en het management. In dit hoofdstuk zal worden uitgelegd  welke ziekteverwekkers er zijn, op welke manieren een ziekte op je bedrijf kan komen en hoe je ziektes kunt voorkomen. Daarnaast is er aandacht voor zoönosen.

De theorie staat in het PDF bestand 'Theorie preventie, hygiëne en zoönosen'. Gebruik het werkdocument om je antwoorden in te noteren. Sla deze op op je eigen computer!

Weerstand vs infectiedruk: als de weerstand van de koe heel hoog is en de infectiedruk in haar omgeving laag, dan is de kans klein dat ze ziek wordt. Dat is de uitdaging waar de veehouder voor staat.
Weerstand vs infectiedruk: als de weerstand van de koe heel hoog is en de infectiedruk in haar omgeving laag, dan is de kans klein dat ze ziek wordt. Dat is de uitdaging waar de veehouder voor staat.

Het verschil tussen een bacterie en virus

Micro-organismen (ziekteverwekkers)

Epidemie

Preventie rond afkalven

Dierziekten: voedingsziekten

In dit hoofdstuk komen de voedingsziekten aan bod. Behalve de achtergrond en ontstaanswijze zullen ook de therapie en preventieve maatregelen besproken worden.  De volgende aandoeningen behoren tot de voedingsziekten: slepende melkziekte, leververvetting, melkziekte, kopziekte, lebmaagdraaiing, pensverzuring, bevangenheid en vergiftigingen.

De theorie staat in het PDF bestand 'Theorie voedingsziekten. Gebruik het werkdocument om je antwoorden in te noteren. Sla deze op op je eigen computer!

Steelband

Kijkoperatie lebmaag

Dierziekten: voortplantingsziekten

Om melk te geven, heeft een koe een kalf nodig. Voortplanting/fokkerij is daarom een belangrijk aspect binnen de veehouderij. Er is een aantal aandoeningen binnen de melkveehouderij dat gerelateerd is aan de voortplanting. Een aantal daarvan worden in dit hoofdstuk behandeld.

Baarmoederontsteking en aan de nageboorte staan

Dierziekten: uierontsteking

Mastitis, ook wel uierontsteking genoemd, wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Het uier is één van de belangrijkste organen van de koe. Hiermee maakt zij immers de melk. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste, algemene zaken uitgelegd. Uierontsteking komt ook bij melkwinning aan de orde.

Wet- en regelgeving en georganiseerde dierziektebestrijding

In dit hoofdstuk komt de wet- en regelgeving aan de orde en wordt besproken wat de NVWA doet. Daarnaast komt een aantal ziekten aan bod waar een landelijk bestrijdingsprogramma voor is.

Animatie BVD

Animatie Para-TBC

BBP, BGP, medicijngebruik

In dit hoofdstuk zullen de medicijnen besproken worden die gebruikt worden bij het melkvee, jongvee en de droge koeien. Daarbij is er een belangrijke rol voor de antibiotica. Het antibioticagebruik in de veehouderij staat namelijk flink ter discussie. Dit komt doordat er resistentie ontstaat. Veehouderijbedrijven moeten daarom nu verplicht een bedrijfsbehandelplan en een bedrijfsgezondheidsplan hebben. Deze onderwerpen zullen ook aan bod komen in dit hoofdstuk.

Toedienen medicijnen
In dit arrangement zijn verschillende filmpjes te zien over het toedienen van medicijnen.

Het ontstaan van resistentie

BBP

BBP deel 2

Tools (om diergezondheid in kaart te brengen)

Om de Integrale Opdracht te kunnen maken, maar ook als veehouder, is het belangrijk om de gezondheid van de veestapel in kaart te kunnen brengen. Hiervoor zijn allerlei tools ter beschikking.

Scorekaart mestconsistentie

Scorekaart pensvulling

Scorekaart vertering koemest

Conditiescore

Hygiënescorekaart

Pijnscorekaart en pijnpreventietabel

Verloop van de conditiescore tijdens de lactatie
Verloop van de conditiescore tijdens de lactatie

Scoren met pensvulling

Conditiescore melkvee

Conditiescore melkvee (Engels)

Hygiëne van de ligbox

Locomotiescore (Engels)

Het temperaturen van de koe

Opdrachten

Bronnen

Informatie voor de IO incl voorbereidende opdrachten