De Romeinen gebruikten het woord 'imperium' om hun rijk aan te duiden. Het woord imperium betekent hier "(wereld)macht". Ruim tweeduizend jaar geleden hebben de Romeinen hun invloed over bijna de hele toenmalige ‘wereld’ verspreid. Het Romeinse Rijk strekte zich uit van India tot aan Engeland en van Nederland tot aan Ethiopië.
Romeinse invloeden
De invloed van de Romeinen is groot geweest. Andere volkeren namen veel ideeën en ontwikkelingen over van de Romeinen. De Romeinen stimuleerden dit ook heel bewust om de nieuwkomers aan zich te binden. Dit noem je romanisering.
Globalisering
Tegenwoordig hoor je vaak de term globalisering. Globalisering heeft vooral te maken met een toename van internationale handel tussen landen, regio’s en bedrijven. De steeds verbeterende ontwikkelingen in communicatietechnologie en de media ondersteunen dit proces.
Probleemstelling
Romanisering vergelijken met globalisering
Mensen proberen globalisering te begrijpen door globalisering te vergelijken met romanisering. In deze opdracht ga je kijken of het eigenlijk mogelijk is om de romanisering in de tijd van de Romeinen te vergelijken met de globalisering van nu. Vergelijk je appels met peren of kun je deze twee ontwikkelingen goed met elkaar vergelijken?
Verslag
Je gaat op zoek naar bronnen die goed bij het onderwerp passen. Van je bronnenonderzoek maak je een verslag.
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdvraag en deelvragen
In je verslag maak je gebruik van de volgende hoofdvraag en deelvragen:
Hoofdvraag:
Kun je het proces van romanisering vergelijken met de huidige ontwikkeling van globalisering?
Deelvragen:
Hoe ging romanisering in zijn werk: hoe gingen de Romeinen om met overwonnen volkeren op sociaal, politiek en economisch terrein?
Wat zijn de belangrijkste kenmerken van globalisering?
Wat zijn de overeenkomsten tussen globalisering en romanisering?
Wat zijn de verschillen tussen globalisering en romanisering?
Wat ga je leren?
Domein A: Historisch besef
Je kunt de betekenis van historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen voor het heden aangeven.
Je kunt voor een vraag bruikbaar bronnenmateriaal verwerven en gegevens eruit selecteren.
Je kunt rekening houden met:
Tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en oordelen afkomstig van personen uit het verleden en afkomstig van hedendaagse personen, onder wie jij zelf.
Het ondersteunen van uitspraken met behulp van argumenten.
Domein B: Oriëntatiekennis
Kun je bij een kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken;
In deze opdracht spelen de volgende kenmerkende aspecten uit tijdvak 2 een rol:
Je kunt uitleggen op welke manier het Romeinse Rijk groeide, waardoor de cultuur zich in Europa verspreidde.
Je kunt uitleggen hoe het contact tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germanen verliep.
De volgende (kern)begrippen worden toegelicht in de begrippenlijst.
Imperium
Pax Romana
Romanisering
Keltische en Germaanse stammen
Wat ga je doen?
Activiteiten
Stap
Activiteit
Wat kan ik al?
Wat weet je nog? Je haalt je voorkennis op.
Stap 1
Je bestudeert uit de Kennisbank 2e fase de items over de groei van het Romeins Imperium en de confrontatie met de Germaanse cultuur. Ook kijk je video's over de romanisering.
Over deze informatie beantwoord je vragen.
Stap 2
Julius Caesar veroverde tijdens zijn leven grote delen van West-Europa. Daarover schreef hij in zijn boek De bello Gallico et civili. Je beantwoordt vragen over deze bron.
Stap 3
Ook delen van Nederland vielen binnen het Romeinse Rijk. Je trekt conclusies aan de hand van vondsten.
Stap 4
Je bestudeert informatie over de slag in het Teutoburgerwoud en verklaart waarom een Romeinse geschiedschrijver het romaniseringsproces als mislukt beschouwt.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindproduct
Je bestudeert de verschillende bronnen en zoekt zo nodig nog extra materiaal. Met alle informatie die je verzamelt hebt schrijf je een verslag.
Video's en bronnen
Hier vind je bronnen die passen bij deze opdracht.
Examenvragen
Hier vind je bij de opdracht passende examenvragen.
Terugkijken
Kijk terug op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht staat een belasting van ongeveer 5 SLU.
Wat kun je al?
Kennisbank onderbouw
Wat weet jij nog over de relatie tussen de Romeinen en de Germanen? Je kunt je geheugen opfrissen met behulp van de volgende onderdelen uit de Kennisbank onderbouw.
Denk je dat jij nog voldoende kennis hebt? Maak dan eerst de toets. Scoor je een voldoende? Dan hoef je de Kennisbanken die hieronder staan niet te lezen. Scoor je onvoldoende? Dan moet je de volgende Kennisbanken alsnog bestuderen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Julius Caesar veroverde tijdens zijn leven grote delen van West-Europa, waarbij ook een deel van ons land bij het Romeinse rijk gevoegd werd. Over de Germaanse volkeren die in de Nederlanden woonden, wordt voor het eerst geschreven door Julius Caesar, met name in zijn De bello Gallico.
Zoals elke Romeinse generaal schreef ook Julius Caesar in opdracht van de Senaat verslagen over zijn veldtochten. En hoewel Caesar er niet voor terugdeinsde feiten te verdraaien te meerdere eer en glorie van zichzelf is het document een belangrijke bron van historici.
Lees een stukje van de Nederlandse vertaling uit 'De bello Gallico':
Boek 1
Gallië is in zijn geheel verdeeld in 3 delen, waarvan de Belgen er één bewonen, een ander deel zijn de Aquitaniërs, en een derde diegenen die in hun eigen taal Kelten, maar in onze taal Galliërs genoemd worden. Zij verschillen onderling op het gebied van taal, instelling en wetten. De Galliërs worden gescheiden van de Aquitaniërs door de Garonne, en van de Belgen door de Marne en de Seine.
Van al deze volkeren zijn de Belgen de dappersten, voornamelijk omdat ze zeer ver verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de Provincie, en omdat er helemaal niet vaak handelaars naar hen komen die dingen invoerende die bijdragen tot het verwekelijken van hun geesten, en omdat ze de buren zijn van de Germanen, die over de Rijn wonen, en met wie ze voortdurend oorlog voeren. En om die reden ook gaan de Helvetiërs alle overige Germanen in dapperheid vooraf, namelijk omdat ze bijna dagelijks met de Germanen strijden, ofwel wanneer ze hun grondgebied verdedigen, ofwel om zelf op het grondgebied van de Germanen te vechten.
Stap 3: Romeinen in Nederland
Stap 4: Teutoburgerwoud
Maak de opdracht.
Afsluiting
Begrippenlijst
Imperium
Een groot rijk, bijvoorbeeld het Romeinse Rijk.
Pax Romana
Pax Romana betekent "Romeinse vrede". Er wordt een periode van langdurige politieke stabiliteit mee aangeduid.
Romanisatie - Romanisering
Romanisatie is het proces van het overnemen van aspecten van de Romeinse cultuur door de inheemse bevolking.
Keltische en Germaanse stammen
Volkeren die in de tijd van de Romeinen in Europa leefden. Soms sloten ze bondgenootschappen met de Romeinen en soms waren ze gezworen vijanden. De Keltische stammen worden ook wel Galliërs genoemd.
Eindproduct: Verslag
Eindproduct
Voor het eindproduct kun je antwoord geven op de vraag:
"Kun je romanisering vergelijken met globalisering?"
Zet de belangrijkste overeenkomsten en verschillen tussen globalisering en romanisering op een rijtje.
Hierbij maak je gebruik van de volgende deelvragen:
Hoe ging romanisering in zijn werk: hoe gingen de Romeinen om met overwonnen volkeren op sociaal, politiek en economisch terrein?
Wat zijn de belangrijkste kenmerken van globalisering?
Wat zijn de overeenkomsten tussen globalisering en romanisering?
Wat zijn de verschillen tussen globalisering en romanisering?
Om de hoofdvraag en deelvragen te beantwoorden ga je op zoek naar bronnen die goed bij het onderwerp passen.
Die bronnen gebruik je om antwoord te geven op de hoofdvraag. Van je bronnenonderzoek maak je een verslag.
Historische bronnen
Onder de knop 'Bronnen' vind je eerst een link naar Histoforum. Via die link krijg je informatie over de bruikbaarheid en de betrouwbaarheid van bronnen. Bestudeer deze informatie goed.
Romanisering
Onder de knop 'Bronnen' vind je ook veel links naar bronnen over de Romeinse geschiedenis. Bestudeer de bronnen.
Maak een duidelijk onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen.
Geef aan of de bronnen wel of niet betrouwbaar zijn. Leg dit vast voor je verslag. Kun je nu één of meerdere deelvragen beantwoorden? Zoek zo nodig nog meer bronnen over het onderwerp.
Globalisering
Onder de knop 'Bronnen' vind je ook een aantal links naar bronnen over globalisering. Bestudeer ook die bronnen. Zijn ze betrouwbaar? Zoek zo nodig nog meer bronnen. Beantwoord de deelvragen over globalisering.
Verslag
Verwerk nu al je gevonden informatie in het verslag. Wil je tips over het schrijven van een verslag? Klik dan op de Gereedschapkist onderaan deze pagina.
Beoordeling
Je krijgt een positieve beoordeling als:
Je in het bronnenverslag duidelijk onderscheid maakt tussen primaire en secundaire bronnen.
Jouw bronnenverslag een duidelijk overzicht geeft van de overeenkomsten en verschillen tussen romanisering en globalisering.
Je een helder en beargumenteerd antwoord geeft op de hoofd- en deelvragen.
Romanisering uitgelegd met behulp van de collectie Utrecht, een website van de Utrechtse erfgoedinstellingen.
Uit Ancient History Sourcebook vind je de volgende teksten. De onderwerpen van deze teksten hebben allemaal betrekking op het proces van Romanisering.
Gebruik zo nodig een Nederlandse vertaling van (delen van) de tekst via je internetbrowser of de Google- vertaalfunctie. Als je de teksten erg moeilijk vindt, probeer ze dan samen met een klasgenoot te lezen.
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van wat je al eerder geleerd hebt.
Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw.
Nadat je de vragen beantwoord hebt, kun je de vraag zelf nakijken en je score aangeven.
Lees de introductie en probleemstelling van deze opdracht nog eens door.
Passen de intro en probleemstelling goed bij de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Zorg dat je de kenmerkende aspecten kunt noemen.
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond een studiebelasting van ongeveer 5 SLU. Klopte dat een beetje?
Inhoud
In de tweede vraag over De Bello Gallico ging het over betrouwbaarheid van (primaire) bronnen.
Kom je ook nu nog regelmatig onbetrouwbare bronnen tegen? Waar?
Eindopdracht
Ben je tevreden over het verslag dat jullie hebben gemaakt?
Geeft het verslag duidelijk weer wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen romanisering en globalisering?
Examenvragen
Vier (extra) examenvragen bij deze opdracht. Sluiten de vragen goed aan bij de opdracht?
Was je goed voorbereid op deze vragen?
Wil je nog meer oefenen, ga dan naar www.eindexamensite.nl.
Het arrangement 02.3 Romanisering vs globalisering h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De opdracht 'Romanisering versus globalisering' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO in opdracht van Stichting VO-content.
Fair Use
In de Stercollecties van VO-content wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
Meer informatie: Fair use
Vragen
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk van VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 2 met het onderwerp: Romanisering vs globalisering.
De invloed van de Romeinen is groot geweest. Andere volkeren namen veel ideeën en ontwikkelingen over van de Romeinen. De Romeinen stimuleerden dit ook heel bewust om de nieuwkomers aan zich te binden. Dit noem je romanisering. De verspreiding van het Romeinse rijk (Romeinse imperium) begon in Rome. In de eerste periode werd Italië veroverd en Tunesië. Daarna Spanje en Griekenland. Julius Caeser zorgde voor overwinningen in onder andere Gallië (noordwest-Europa) en Keizer Augustus zorgde voor de Romeinse vrede (Pax Romana). Keizer Claudius veroverde Engeland en Wales en keizer Trainanus zorgde voor de laatste grote uitbreiding. Na contact met de grieken, namen de Romeinen steeds meer invloeden over vanuit de Griekse cultuur zoals literatuur en kunst. Alle veroverde gebieden kregen de Romeinse cultuur, spraken dezelfde taal en vielen onder het Romeinse burgerrecht. Enkele jaren voor de geboorte van Julius Caesar maakten de Romeinen kennis met Keltische en Germaanse stammen in Noordwest-Europa met een verwante taal. Na enkele veldslagen langs de grenzen van het Romeinse rijk wilden de Romeinen de grens bij de rivier de Elbe leggen, maar stuitten opnieuw op de Germanen. Na een nederlaag in het Teutoburgerwoud vormden de Rijn en de Donau de grens. Er vond uitwisseling plaats tussen de Romeinse en Germaanse cultuur. Sommige Germaanse stammen werden bondgenoten van de Romeinen. Later werden de Germanen naar het westen gedreven door de Hunnen en verspreidden ze zich over Europa. Dit wordt de grote volksverhuizing genoemd. De Germanen kregen autonomie binnen het Romeinse rijk en namen de taal, gewoonten en het christelijke geloof over. Het West-Romeinse Rijk werd vervangen door Germaanse koninkrijken. Het materiaal bespreekt verder nog Julius Caesar, Romeinen in Nederland en Teutoburgerwoud
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Geschiedenis;
De tijd van Grieken en Romeinen (3000 v C - 500 n C);
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
5 uur en 0 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, geschiedenis, hv45, imperium, julius caesar, keltische en germaanse stammen, pax romana, romanisering vs globalisering, stercollectie, teutoburgerwoud
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 2 met het onderwerp: Romanisering vs globalisering.
De invloed van de Romeinen is groot geweest. Andere volkeren namen veel ideeën en ontwikkelingen over van de Romeinen. De Romeinen stimuleerden dit ook heel bewust om de nieuwkomers aan zich te binden. Dit noem je romanisering. De verspreiding van het Romeinse rijk (Romeinse imperium) begon in Rome. In de eerste periode werd Italië veroverd en Tunesië. Daarna Spanje en Griekenland. Julius Caeser zorgde voor overwinningen in onder andere Gallië (noordwest-Europa) en Keizer Augustus zorgde voor de Romeinse vrede (Pax Romana). Keizer Claudius veroverde Engeland en Wales en keizer Trainanus zorgde voor de laatste grote uitbreiding. Na contact met de grieken, namen de Romeinen steeds meer invloeden over vanuit de Griekse cultuur zoals literatuur en kunst. Alle veroverde gebieden kregen de Romeinse cultuur, spraken dezelfde taal en vielen onder het Romeinse burgerrecht. Enkele jaren voor de geboorte van Julius Caesar maakten de Romeinen kennis met Keltische en Germaanse stammen in Noordwest-Europa met een verwante taal. Na enkele veldslagen langs de grenzen van het Romeinse rijk wilden de Romeinen de grens bij de rivier de Elbe leggen, maar stuitten opnieuw op de Germanen. Na een nederlaag in het Teutoburgerwoud vormden de Rijn en de Donau de grens. Er vond uitwisseling plaats tussen de Romeinse en Germaanse cultuur. Sommige Germaanse stammen werden bondgenoten van de Romeinen. Later werden de Germanen naar het westen gedreven door de Hunnen en verspreidden ze zich over Europa. Dit wordt de grote volksverhuizing genoemd. De Germanen kregen autonomie binnen het Romeinse rijk en namen de taal, gewoonten en het christelijke geloof over. Het West-Romeinse Rijk werd vervangen door Germaanse koninkrijken. Het materiaal bespreekt verder nog Julius Caesar, Romeinen in Nederland en Teutoburgerwoud
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Groei Romeinse Rijk en romanisering
Groei Romeinse Rijk en romanisering
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Tijd
Kennisbank onderbouw
Bestudeer de twee onderdelen uit de Kennisbank geschiedenis tweede fase.
Julius Caesar veroverde tijdens zijn leven grote delen van West-Europa, waarbij ook een deel van ons land bij het Romeinse rijk gevoegd werd. Over de Germaanse volkeren die in de Nederlanden woonden, wordt voor het eerst geschreven door Julius Caesar, met name in zijn De bello Gallico.
Video's:
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
Intro + probleemstelling
