8.4 Thema 4. Business modellen in regionale voedselketens

Wat is een duurzaam business model?

Een business model is een plan dat een ondernemer maakt als hij een nieuw product of dienst wil maken en verkopen. Een business model is duurzaam als:

  1. Er voldoende vraag is naar het product. Als klanten weigeren het product te kopen, heeft het bedrijf geen bestaansrecht.
  2. De productiewijze van het bedrijf geaccepteerd wordt door de maatschappij en de overheid. Een boer die – in de ogen van de maatschappij – te weinig rekening houdt met dieren-welzijn, verliest zijn “maatschappelijke toestemming” om te mogen produceren. Een bedrijf dat zich niet aan milieuregels houdt krijgt geen milieuvergunning.
  3. Het bedrijf toestemming heeft van de omgeving om zijn producten/diensten te produceren. Een bedrijf dat niet past in het landschap of overlast geeft aan omwonenden zal niet geaccepteerd worden.

Met een duurzaam business model creëert de ondernemer waarden op economisch (profit), ecologisch (planet) en sociaal (people) gebied voor de klanten, de overheid, de omgeving, de  werknemers en uiteraard zichzelf.

Waarom duurzame business modellen?

Er is steeds meer vraag naar duurzame producten en de druk vanuit de maatschappij om duurzaam om te gaan met mens en milieu wordt steeds groter. De meest succesvolle bedrijven van de toekomst zijn daarom bedrijven die naast het streven naar winst (profit) ook rekening houden met het effect van hun activiteiten op het milieu (planet) en het effect op mensen binnen en buiten het bedrijf (people).

Het begrip ‘winst’ (profit) wordt in de nieuwe economie verbreed naar ‘winst’ voor alle doelgroepen binnen èn buiten het bedrijf. Een ondernemer moet dus op zoek naar een verdienmodel dat hem in staat stelt om zowel economische (profit), ecologische (planet) en sociale (people) waarden te genereren. Een duurzaam business model kan kostenbesparing opleveren door bijvoorbeeld het verminderen van afval, een lagere energierekening of lager ziekteverzuim. Ook zorgt het voor een goed imago waarmee de ondernemer nieuwe klanten kan aantrekken.

In de voedselbranche is er een toenemende vraag naar duurzame producten. Door het verkorten van de voedselketen kan de duurzaamheid van voedsel worden vergroot. Aan voedsel uit de eigen regio kan een betrouwbaar gezicht en een eerlijk verhaal worden gekoppeld. Het voedsel kan op die manier ook worden verbonden aan een emotie of een beleving voor de consument. Hierdoor kan de ondernemer voor zijn product/dienst een hoger bedrag vragen. De extra duurzaamheidsinspanning die hij levert, kan hij op die manier ook verzilveren in meer winst.

Hoe onderneem je met een duurzaam business model?

Een ondernemer die met een duurzaam business model een regionaal voedselproduct op de markt wil brengen, moet zich verdiepen in de sociale – en ecologische waarden die hij kan realiseren voor de consumenten, het milieu en de maatschappij. Een belangrijke sleutel in het ontwikkelen van deze waarden is het werken aan een beleving of een community rond een product/dienst. Een ondernemer kan bijvoorbeeld klanten aan zijn product/dienst binden via een lidmaatschap. Ook kan hij coöperatief samenwerken met andere partijen in de voedselketen. Ten opzichte van de gangbare producten uit de supermarkt moet de ondernemer onderscheidende waarden creëren. Deze extra waarden kan hij op drie manieren creëren:

  1. Het slim combineren van agrarische en verwerkende activiteiten. Een fruitboer verwerkt zelf zijn appels tot sap. Een veehouder maakt zelf kaas.
  2. Het aanbrengen van een merk of een certificering op het product. Een bijzondere stempel op het product die duidelijk maakt dat het een streekproduct is.
  3. Het maken van nieuwe duurzame product-marktcombinaties. Zorglandbouw, agro-toerisme en recreatie.

Wat zijn voorbeelden van duurzame business modellen?