2.3.2 Een duurzaam regionaal voedselsysteem

De definitie van een duurzaam regionaal voedselsysteem (ontleend aan het Brundtland rapport, 1987): ‘omvat producten die worden geproduceerd in de thuisregio of in een regio die deel uitmaakt van een collectief van thuisregio’s en sluit aan op de voedselbehoefte van mensen in het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen voedselbehoeften te voorzien in gevaar te brengen' (Fontein R.J., Stuiver M., en Schrijver R., 2011. Zie ook Bakker de, E, 2013).

Een duurzaam regionaal voedselsysteem betekent dat er gestreefd wordt naar een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen bij productie en consumptie. Hierin staan 3 P’s centraal: People, Planet en Profit.

People betekent in dit verband dat voedselproductie en de verkoop ervan ontwikkelingsmogelijkheden voor de gemeenschap en goede(productie) omstandigheden voor de producenten schept. Bovendien heeft People ook betrekking op de consument, zodat hij met een correcte en complete productinformatie een bewuste aankoopkeuze kan maken. Planet staat voor voedsel dat op milieuvriendelijke wijze geproduceerd wordt met behoud van ecosystemen en biodiversiteit, en voor de voedsel- en productveiligheid. Profit betekent het genereren van winst, want het doel van de producenten die duurzaam voedsel in de markt zetten, is om financieel gezond te zijn en te blijven.

In figuur 1 wordt de dynamiek beeldend weergegeven (bewerkt naar Wiskerke 2009).

Figuur 1: regionaal voedselsysteem (bewerkt naar Wiskerke; 2009)

 

De term 'regionaal' heeft in de definitie zowel een ruimtelijke als een functionele betekenis. De ruimtelijke betekenis is ontleend aan de wens om zoveel mogelijk lokaal te produceren. De functionele betekenis van regionaal houdt verband met de relaties die een gemeente heeft met andere partijen in de regio die gezamenlijk het voedselsysteem kunnen verduurzamen.

Momenteel vinden op kleine schaal experimenten plaats met het ontwikkelen van duurzame voedselsystemen, zoals FoodValley (voedselsysteem in de Provincies Gelderland/Utrecht), Rotterdam en Alphen-Chaam, (zie kader).

In FoodValley spreken partijen over regionaal voedsel, waarbij het gaat om voedsel dat regionaal geproduceerd en geconsumeerd wordt, en over duurzaam voedsel dat veel meer gaat over voedsel dat met technologische innovaties duurzamer gemaakt wordt en niet per definitie regionaal geproduceerd dient te worden.

In Rotterdam spreken partijen ook niet echt van een duurzaam regionaal voedselsysteem, maar van stadslandbouw. Daarmee bedoelen de partijen vooral op het verkleinen van de letterlijke en figuurlijke afstand tussen producent en consument. Duurzaamheid roept bij veel partijen ook nog een andere associatie op, namelijk duurzaamheid in sociale zin. Stadslandbouw wordt namelijk ingezet voor de verbetering van de sociale (en ook ruimtelijke) ontwikkeling van Rotterdamse wijken.

In Alphen-Chaam spreken de gemeente en andere partijen evenmin van een duurzaam regionaal voedselsysteem. Ook hier is de conclusie dat men zich slechts richt op een onderdeel van het begrip, namelijk het stimuleren van regionaal voedsel of wel regionale producten. Dit keer met als doel recreanten en toeristen te trekken die de producten vervolgens kopen.

 

Opvallend gegeven is dat de initiatieven in deze regio’s betwijfelen of regionaal voedsel wel zo duurzaam is, in die zin dat daarmee energie wordt bespaard of beter voor het milieu is. Geconcludeerd kan worden dat deze initiatieven niet spreken over het verduurzamen van het regionaal duurzame voedselsysteem, maar veel eerder over regionaal voedsel waarin ook andere waarden een rol kunnen spelen, zie aspecten driehoek H. Wiskerke (Fontein R.J., Stuiver M., en Schrijver R., 2011).