Auteur: Karen Jong
Titel: ‘Op de kiek?’
Beschrijving:
Leerlingen praten over privacy en over wat ze zelf op internet zetten. Ze onderzoeken in hoeverre anderen kritisch zijn over de eigen privacy door foto’s van hen te maken en zoveel mogelijk gegevens over hen te verzamelen.
Doelgroep:
Onderbouw VMBO
Thema:
Privacy
Vak/kerndoelen Onderbouw:
Nederlands (kerndoel 1, 4, 6 & 7. Bij uitgebreide afsluiting ook kerndoel 5), Maatschappijleer (kerndoel 36, 39 & 42), Kunstvakken/CKV (kerndoel 52. Bij uitgebreide tentoonstelling ook kerndoel 48 & 49), Burgerschapsvorming.
Competenties Mediawijsheid*:
Begrip (B1: bewust zijn van medialisering van de samenleving & B3: zien hoe media de werkelijkheid kleuren), Gebruik (G1: apparaten, software en toepassingen gebruiken), Communicatie (C1: informatie vinden en verwerken), Strategie (S1: reflecteren op het eigen mediagebruik).
Werkvorm:
Klassikale instructie, Brainstorm/informatieverwerking, Presentatie/Creatie, Reflectie.
Lesduur:
2 x 50 minuten + huiswerkopdracht van 50 minuten.
Leerdoel(en):
Door het kijken en luisteren naar film(fragmenten) leren leerlingen visuele bronnen te gebruiken voor analyse, observatie en interpretatie. Leerlingen worden zich bewust van wat privacy inhoudt en hoe zijzelf en anderen omgaan met privacygevoelige informatie. Zij ervaren wat het is om een kritische houding aan te nemen ten opzichte van het delen van persoonlijke informatie.
Vereiste voorkennis leerlingen:
Leerlingen moeten een fotocamera kunnen gebruiken en foto’s kunnen uploaden en uitprinten. Bij uitvoering van de uitgebreide afsluiting moeten zij ook met een tekstverwerkingsprogramma overweg kunnen.
Benodigdheden/tips:
Digiboard, internet, Teleblikaccount om filmpjes te laten zien. Fotocamera’s (eigen of van school). Printer om werkbladen en eventueel extra presentaties uit te printen. Computers en internet voor leerlingen. Bij uitgebreide afsluiting tekstwerkingsprogramma op de leerlingencomputers.
Bijzonderheden:
Denk van te voren goed na over wat praktisch haalbaar en wenselijk is. Maken de leerlingen de opdracht van het werkblad als huiswerkopdracht, of doen zij die in een les?
Waar gaan de leerlingen naar toe om foto’s te maken en mensen te interviewen? Kan en wil ik het binnen de school of in de wijk laten plaats vinden? Kan en wil ik het spontaan of in overleg laten plaats vinden? Bij die laatste optie maken leerlingen van te voren afspraken met mensen om hen te interviewen.
Deze lesbrief gaat uit van het spontane interview als huiswerkopdracht.
NB: Check of de links werken en/of nog actueel zijn.
Inleiding (20 minuten):
Bekijk het Teleblikfragment van het NOS Journaal (30 april 2007):
http://teleblik.nl/media/2427473/fragment?start=459&end=600
Stel de leerlingen de volgende vragen:
Bekijk het Teleblikfragment van Man Bijt Hond (11 september 2007):
http://teleblik.nl/media/4112230/fragment?start=0&end=256
Wat zou je doen als de filmploeg van Man Bijt Hond naar jouw gegevens zou vragen en een foto wilde maken? Zou dat anders zijn dan als de politie het vraagt? Wat is privacy?
Kern (30 minuten, huiswerkopdracht 50 minuten):
Vraag aan de leerlingen of zij weten wat privacy eigenlijk is.
Bekijk het Teleblikfragment van Focus op de Maatschappij: Internet en Privacy (29 november 2011):
http://teleblik.nl/media/5443698/fragment?start=0&end=306
Vraag wat de leerlingen vinden van de tentoonstelling ‘Showroom Girls’ van kunstenaar/fotograaf Willem Popelier. Had hij de foto’s zomaar mogen tentoonstellen?
Willem Popelier heeft de foto’s van de meisjes gebruikt in zijn expositie om te laten zien hoe wij tegenwoordig met beelden en dus met onze privacy omgaan. In een interview met Rosan Hollak zegt hij: “Als je de meeste voorbijgangers op straat zou vragen of je ze mag fotograferen, weigeren ze. Dan is privacy ineens een groot goed, terwijl men deze foto’s wel gewoon op een computer achterlaat.” Willem Popelier zegt dus dat mensen irl (in real life) kritischer zijn dan online.
Vraag of de leerlingen weten wat kritisch zijn eigenlijk betekent? (Niet te verwarren met kritiek geven!).
In de filmpjes van het NOS Journaal en Man Bijt Hond zagen we juist dat mensen in real life makkelijk hun gegevens geven en op de foto gaan. Daar zijn ze dus helemaal niet kritisch. Wat is nou waar?
De leerlingen gaan dit uitzoeken aan de hand van het werkblad ‘Op de kiek?’. Je kunt dit als huiswerkopdracht meegeven. Reken voor 2 interviews en de foto’s maken en verwerken ongeveer 50 minuten.
Neem met de leerlingen de vragen van het werkblad door en geef vooraf duidelijke instructies hoe ze het kunnen aanpakken. Ze gaan in groepjes van 3 de school in of de straat op om foto’s te maken van anderen en proberen zoveel mogelijk informatie van hen te verzamelen. Deze informatie noteren ze op het Werkblad Teleblikles ‘Op de kiek?’. Van wie willen ze foto’s maken? Andere leerlingen of docenten van de school? Mensen uit de wijk? Wie benadert deze mensen? Als ze spontaan gaan interviewen, turf dan bijvoorbeeld het aantal mensen dat niet mee wil werken.
Laat de leerlingen de taken verdelen, of doe het zelf. Één stelt de vragen, één turft en noteert de antwoorden (pagina 2 van het werkblad dus 2 keer uitprinten!) en één maakt de foto. Ruil na het eerste interview van taak.
Afsluiting (50 minuten):
Laat leerlingen een tentoonstelling maken in de klas door de ingevulde werkbladen op te hangen. Bespreek alle uitkomsten klassikaal en laat de leerlingen vertellen wie wel en wie niet op de foto wilde. Tot hoever mochten zij vragen stellen? Vonden ze de mensen die zijn geïnterviewd kritisch? Gaven ze veel of juist weinig informatie? Hoe zou dat komen? Had Willem Popelier gelijk? Als dat jullie conclusie is, kan het dan bijvoorbeeld komen omdat de filmpjes van het NOS Journaal en Man Bijt Hond uit 2007 zijn en de mensen inmiddels kritischer zijn geworden? Of kan het zijn dat mensen zich eerder laten intimideren door politie-agenten en een filmploeg van Man Bijt Hond dan door leerlingen/onbekenden met een fotocamera?
Is jullie conclusie dat de meeste mensen inderdaad zomaar hun gegevens geven, zijn ze dan misschien niet kritisch genoeg? Zou je zelf ook al je gegevens geven bij een dergelijk interview?
Laat leerlingen zichzelf googelen* om te zien wat ze eigenlijk zelf prijs geven op internet. Klopt het beeld dat Google geeft met de werkelijkheid? Zijn er dingen die ze nu niet meer online zouden zetten?
Er zijn uitgebreidere variaties op deze afsluiting mogelijk die uiteraard meer tijd kosten. Je kunt leerlingen bijvoorbeeld de mensen uit de interviews laten googelen*. Laat hen deze informatie (teksten én beelden) in een tekstverwerkingsprogramma zetten en uitprinten. Plaats de gevonden informatie naast het werkblad met het interview en laat leerlingen deze met elkaar vergelijken. Geven mensen minder, evenveel of veel meer bloot online? Je kunt de tentoonstelling ook uitgebreider aanpakken (aansluitend bij CKV), in de school hangen en er bijvoorbeeld een ouderavond over privacy aan koppelen.
*Tip voor leerlingen: zorg als je op naam googelt (én als je de exacte naam hebt), dat deze tussen dubbele aanhalingstekens staat in het zoekvenster. Hiermee vergroot je de kans op relevante informatie en je verkleint het aantal zoekresultaten. Weet je de exacte naam niet, gebruik dan géén dubbele aanhalingstekens anders filtert Google de mogelijk juiste naam eruit.
*zoals opgesteld door Mediawijzer.net