Mercator wordt op 5 maart 1512 in Rupelmonde (Vlaanderen) geboren. Zijn eigenlijke naam is Gerard Kremer. Hij is de zoon van een schoenmaker. Hij valt op doordat hij een zeer goede leerling is. Op zevenjarige leeftijd spreekt hij al vloeiend Latijn. Hij volgt onderwijs in Den Bosch en Leuven. Daarna gaat hij in Duitsland studeren en werken aan de universiteit van Duisburg.
Hij wordt een zeer veelzijdig wetenschapper. Hij bekwaamt zich onder andere in filosofie, wiskunde en landmeetkunde. Bovendien ontwikkelt hij zich tot een vakman op het gebied van het maken van instrumenten, globes en landkaarten. In die tijd hebben wetenschappers een Latijnse naam. Kremer betekent koopman in het Duits. In het Latijn is dit Mercator.
Hij vindt een manier uit om kaarten te maken voor de scheepvaart. Met deze kaarten kunnen de stuurlieden van schepen precies hun route bepalen. Naast de kaart gebruiken ze instrumenten waarmee ze hun vaarrichting kunnen bepalen. Zoals een kompas en instrumenten die de richting bepalen uit de stand van de sterren. Aan boord van schepen nam men als navigatiemiddel niet alleen kaarten, maar ook globes mee. Hij past deze methode slechts één keer toe in een grote 18-delige wandkaart. Links zie je een gedeelte van een van die kaarten.
Rechts zie je de atlas van Mercator. Hij is de eerste die de term atlas gebruikt: een boek met een aantal landkaarten. Hij maakt steeds gebruik van de nieuwste gegevens van de ontdekkingsreizigers uit die tijd. Zijn schrijfwijze van aardrijkskundige namen is later door veel cartografen (= kaartenmakers) overgenomen.
Zijn werk is voortgezet door zijn zoon en kleinzoon. Ook andere kaartenmakers maken gebruik van zijn kaarten. Mercator maakt vooral kaarten voor het gebruik in de praktijk. Andere kaartenmakers maken in die tijd kaarten die mooi waren om te zien. Ze brengen allerlei versieringen aan in de kaarten. Er wordt ook wel gezegd dat Mercator kaarten heeft gemaakt om te lezen en veel andere kaartenmakers kaarten om naar te kijken.
De sextant: scheepvaart