Het helofytenfilter combineert 3 soorten zuivering. En dat zijn precies de soorten zuivering die al genoemd zijn in het hoofdstukje over waterzuivering.
Mechanische zuivering. Het filterzand in het rietveld werkt als een fijne zeef. De kleine stukjes vervuiling die in de septic tank niet verwijderd zijn, blijven hangen tussen de zandkorrels en worden zo uit het water gefilterd. Dit is tegelijk handig voor de bacteriën want die krijgen zo alle tijd om op hun gemak de kleine vervuilingsdeeltjes te verteren.
Biologische zuivering. De bacteriën aan het werk! De meeste bacteriën leven dicht bij de wortels van de rietplanten want daar krijgen ze zuurstof en kunnen ze ademen. Verder van de rietplanten vandaan en dieper naar de bodem van het filter is veel minder zuurstof en daar leven dan weer andere soorten bacteriën. Deze bacteriën hebben weinig of geen zuurstof nodig en kunnen weer andere vervuiling afbreken dan de bacteriën bij de wortels. Dit gaat dan vooral over nitraat. De bacteriën zetten de meeste afvalstoffen om in water en in CO2 (koolzuurgas, hetzelfde gas als de belletjes in frisdranken). Zo wordt de vervuiling onschadelijk gemaakt. Dit is erg belangrijk omdat als het afvalwater in een rivier komt zonder het te zuiveren, dan moeten bacteriën in de rivier het werk doen. Hierbij gebruiken ze dan zoveel zuurstof uit het water, dat vissen en andere waterdiertjes niet meer kunnen ademen en doodgaan.
Chemische zuivering. Allerlei stoffen in het afvalwater die niet door bacteriën verteerd kunnen worden blijven achter in het filter. Fosfaat wordt bijvoorbeeld gebonden aan het ijzer dat in de zandlaag met ijzervijlsel zit. Maar ook andere stoffen zoals zware metalen, worden in het filter chemisch gebonden en blijven in het filter achter.