Wat motiveert een leerling?

Visualisatie van de Zelfdeterminatietheorie van Deci & Ryan (klik/tik om te vergroten)

De Zelfdeterminatietheorie
van Deci en Ryan

In 1985 beschreven Edward Deci en Richard Ryan voor het eerst in een uitgebreide studie wat mensen ten diepste drijft: waarom doe je wat je doet? De zelfdeterminatietheorie (ZDT) beschrijft dus de motivatie en regulatie van gedrag van de mens in het algemeen, maar is uitermate goed van toepassing op het onderwijs. Als leraar vraag je je immers voortdurend af hoe je je leerlingen kunt stimuleren en motiveren om het beste uit zichzelf te halen. De ZDT geeft inzicht is de diepere lagen van motivatie, en met dat inzicht kun je leerlingen beter begrijpen en dus beter helpen.

ZDT in het kort

De ZDT beschrijft 5 niveaus van motivatie, binnen twee hoofdgroepen: extrinsiek en intrinsiek. Intrinsieke motivatie is geheel intern gedreven: je hebt niemand uit de buitenwereld nodig om jou te bewegen in actie te komen. Voorbeeld: als meubelmaken je liefhebberij is, zul je uit jezelf alles doen om erachter te komen hoe je hout op de beste manier kunt bewerken. Je bekijkt tientallen YouTube-filmpjes over houtbewerking en probeert net zo lang uit totdat het je lukt. Ook ben je niet bang te investeren in gereedschap, en spaar je net zo lang tot je je droomgereedschap kunt aanschaffen.

Zelden zul je leerlingen tegenkomen die zo gemotiveerd zijn voor jouw vak of interessegebied dat hun motivatie intrinsiek te noemen is. En nog zeldzamer zal het zijn dat jouw enthousiasme dermate overslaat op je leerlingen dat ze intrinsiek gemotiveerd raken.

Waar je als leraar wél op kunt sturen is de extrinsieke motivatie, en daarbinnen beschrijven Deci en Ryan 4 niveaus:

In de figuur zie je de onderliggende drijfveren, die ten grondslag liggen aan deze vier niveaus van extrinsieke motivatie, dat loopt van de volledig externe en en vaak negatieve drijfveren als verwachting, beloning en straf, via geïntrojecteerde (deels interne, maar negatieve) drijfveren als angst en schaamte, naar het positievere geïdentificeerde en geïntegreerde niveau. Zelf het geïntegreerde niveau is nog extrinsiek, maar benadert de intrinsieke motivatie wel: instemming en zelfs het deels ontleden van eigenwaarde drijft deze niveaus van motivatie.
De emoties die aan deze drijfveren ten grondslag liggen beginnen positief te worden vanaf het moment dat een leerling begint in te zien dat het hem voordeel oplevert en zelfs dat dat voordeel hem een een goed gevoel kan geven, bijvoorbeeld vrijheid: “yes: ik kan dit! Dan lukt het volgende me misschien ook wel!”.

 

Meer informatie over de theorie van Deci en Ryan? Kijk hier en download hier de publicatie van hun onderzoek.